Episode 2
Season 4
Pop Market: The Greek online supermarket delivering in 15 minutes
Takis Malaetas
Founder & CEO, Pop Market
"The outcome for a founder, regardless of how the company does, is always positive. If the company success, it might be more positive financially, but you won't learn more if you sell the company than if you close it."
About the speaker
Takis Malavetas is the Founder and CEO of Pop Market, a quick grocery shopping and delivery app based in Greece. Takis' experience in commerce is extensive, starting with founding his first start-up in the UK, Home Run, as well as advising other startups in Europe and the Middle East. Before Pop Market, Takis held a strategic role at FlexCar and his experience also includes academia as a lecturer at the University of Warwick. Takis shared with us how a master's degree led to his entry into entrepreneurship, the failures he faced, the reason he decided to return to Greece and found Pop Market, as well as how he sees the sector developing in the future.
Show notes
What makes an entrepreneur outlier?
Not to give up. So simple.
A book he is reading this period:
The Hard Thing About Hard Things - Ben Horowitz
A TV series he is watching:
"Friends" - David Crane & Marta Kauffman
"Friends" - David Crane & Marta Kauffman
A journalist or author he is reading:
Paul Graham
Paul Graham
A person he admires:
Naval Ravikant, Entrepreneur
Naval Ravikant, Entrepreneur
Transcript
Τάκης Μαλαβέτας
Γεια σου, Παναγιώτη.
Παναγιώτης
Σε ευχαριστούμε που είσαι μαζί μας.
Τάκης
Ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση.
Παναγιώτης
Πριν ξεκινήσουμε, να ακούσουμε λίγο την ιστορία σου; Θα ήθελες να μας πεις λίγο τι είναι το Pop Market;
Τάκης
Βέβαια. Το Pop Market είναι ένα διαδικτυακό app, όπου ο καταναλωτής μπορεί να μπει μέσα, να παραγγείλει τα καθημερινά του ψώνια, είδη σούπερ μάρκετ, και να τα λάβει στον χώρο του σε 15 μόλις λεπτά. Και ο τρόπος που το καταφέρνουμε όλο αυτό είναι... Έχουμε στήσει ένα δίκτυο αποθηκών, μικροαποθηκών, που τα λέμε dark stores, όπου εκεί έχουμε κάνει συνεργασίες με προμηθευτές και παραγωγούς, έχουμε το δικό μας στοκ προϊόντων, τον δικό μας στόλο διανομέων και, όποτε έρχεται μια παραγγελία, κατευθείαν την κάνουμε fulfil. Την παίρνουμε, τη συσκευάζουμε και την παραδίδουμε στον καταναλωτή.
Παναγιώτης
Κατ’ αρχάς, είναι ένας πολύ ενδιαφέρων τομέας το quick commerce. Έχει κάνει πραγματικά blow up μέσα στον κορωνοϊό. Γίνονται πάρα πολλές εξελίξεις αυτό το διάστημα. Πολλοί παίκτες, πάρα πολύ funding μέσα στο... Το ‘21 ήταν μια καλή χρονιά για το funding του και θα έχει πολύ ενδιαφέρον να ακούσουμε πώς τον βλέπεις αυτόν τον τομέα και πώς εξελίσσονται τα πράγματα. Πριν πάμε όμως στο industry και στο Pop Market, θα είχε ενδιαφέρον να ακούσουμε το δικό σου story. Έχεις ένα πολύ ωραίο story και νομίζω έχει πολύ ωραία μηνύματα για όλους τους aspiring entrepreneurs εκεί έξω και όλα τα παιδιά, τα νέα generations που ακούνε. Πού γεννήθηκες; Πού μεγάλωσες;
Τάκης
Τάκης: Τέλεια. Μακάρι να είναι έτσι όπως το λες. Θα ξεκινήσω από το πού γεννήθηκα. Αθήνα γεννήθηκα, Αθήνα μεγάλωσα. Από μια οικογένεια εμπόρων. Οπότε, ας πούμε, το entrepreneurship υπήρχε υπό μια έννοια στην οικογένειά μου. Οπότε και εγώ έτσι φυσικά μπήκα μέσα στο κομμάτι των sales περισσότερο από μικρή ηλικία και ενεπλάκην με διάφορες εταιρείες και projects και δικά μου πράγματα. Σπούδασα, ως εκ τούτου, διοίκηση επιχειρήσεων, έτσι γενικά, γενική κατεύθυνση business. Στη Χαλκίδα, στο ΤΕΙ Χαλκίδας. Και με το που τελείωσα το ΤΕΙ, και πριν τελειώσω βασικά, ξεκίνησα να δουλεύω διάφορες δουλειές πάντα σε σχέση με sales αλλά και με events στην αρχή. Δούλεψα περίπου, θα έλεγα, γύρω στα έξι χρόνια σε διάφορες εταιρείες και μετά αποφάσισα να πάω στο εξωτερικό στην Αγγλία να κάνω ένα μεταπτυχιακό. Είχα έτσι ξεκινήσει, είχα μια τριβή με τα starups, αλλά περισσότερο τότε δεν ξέραμε καν ότι λέγονται startups, τα λέγαμε ιντερνετικά πρότζεκτς. Οπότε, είχα έτσι μια τριβή με κάποια πράγματα εδώ απ’ την Ελλάδα. Μου άρεσε όλο αυτό, νομίζω ότι το είχα έμφυτο ότι ήθελα να κάνω κάτι δικό μου. Δεν είχαν επιτύχει οι προσπάθειες στο να δουλέψω κάπου αλλού. Οπότε, το 2011-2012 πήγα στην Αγγλία, στο πανεπιστήμιο του Warwick, που είναι κεντρική Αγγλία, και έκανα ένα μεταπτυχιακό στην καινοτομία και επιχειρηματικότητα. Ήταν ένα καινούργιο μεταπτυχιακό, δεύτερη χρονιά που το έκανε το Warwick, και ήταν έτσι φυσική η μετάβαση δεδομένου τού τι ήθελα να κάνω. Έναν χρόνο ήταν το μεταπτυχιακό μου και μετά ο σκοπός μου ήταν να ξεκινήσω μια εταιρεία μετά στην Αγγλία. Οπότε, και προς το τέλος του μεταπτυχιακού, ο μισός χρόνος είχε μαθήματα και τον άλλο μισό είχες μια διπλωματική να κάνεις, που ήταν πάνω σε μια δικιά σου επιχειρηματική ιδέα.
Παναγιώτης
Oκ.
Τάκης
Οπότε, το 2012 τώρα στην Αγγλία, το online grocery, το να ψωνίζεις δηλαδή διαδικτυακά μέσω σούπερ μάρκετ ήταν πολύ μεγάλη αγορά. Ήταν Νο1 στον κόσμο τότε η Αγγλία. Είχε ξεκινήσει από το ‘99 το tesco.com, ας πούμε το πρώτο online κατάστημα σούπερ μάρκετ και ανέβαινε πάρα πολύ, αλλά είχε και πάρα πολλά προβλήματα. Δεν έβγαζε κανείς χρήματα και οι καταναλωτές απαιτούσαν περισσότερα πράγματα από τις υπηρεσίες που υπήρχαν. Και κάπως έτσι άρχισα να μελετάω λίγο το industry αυτό και κατέληξα να κάνω τη διπλωματική μου σε online grocery supply chains.
Παναγιώτης
Οκ.
Τάκης
Οπότε ανέλυσα σχεδόν όλα τα μοντέλα που υπήρχανε από το ‘99 μέχρι το ‘12 σε όλο τον κόσμο στο online grocery και ανέπτυξα ένα μοντέλο που θεώρησα εγώ ότι είχε νόημα να αναπτύξω μετά, και προς όφελος των σούπερ μάρκετ και προς όφελος του καταναλωτή. Εκεί γνώρισα και τον co-founder μου τότε τον Gregor, που και αυτός έκανε το ίδιο μεταπτυχιακό, Αυστριακός. Και μετά που τελειώσαμε το μεταπτυχιακό, καθίσαμε στο πανεπιστήμιο και είπαμε «Πώς θα ξεκινήσουμε ένα startup τώρα;» Λεφτά δεν είχαμε. Στο Λονδίνο δεν μπορούσαμε να πάμε, γιατί ήταν πολύ ακριβό. Οπότε, λέμε, πώς μπορούμε να καθίσουμε εδώ στο πανεπιστήμιο, κάπως να βγάζουμε χρήματα, αλλά να έχουμε και χρόνο να ξεκινήσουμε ένα startup; Και ήμασταν πολύ τυχεροί γιατί, επειδή μας ενδιέφερε πολύ αυτό το topic και το dissertation που είχαμε κάνει, ο καθηγητής μας του μεταπτυχιακού μάς προσέλαβε σαν βοηθούς και διδάσκαμε, τον βοηθούσαμε σε όλο το management του μεταπτυχιακού και τρέχαμε και το startup μας παράλληλα. Οπότε, για περίπου δύο χρόνια ήμουν εκεί guest lecturer στο...
Παναγιώτης
Στο Warwick.
Τάκης
Στο Warwick, σε κομμάτια supply chain, e-commerce κτλ και παράλληλα στήναμε και το τότε startup μας, ας πούμε, που ήταν πάλι σε αυτό το κομμάτι.
Παναγιώτης
Αυτό είναι λίγο εντυπωσιακό, σαν πορεία. Από το ΤΕΙ Χαλκίδας, guest lecturer στο Warwick.
Τάκης
Ναι.
Παναγιώτης
Ποια ήταν, πιστεύεις, αυτά τα σημεία τα οποία βοήθησαν να κάνεις αυτά τα leapfrogs; Είναι μια πορεία η οποία είναι εντυπωσιακή.
Τάκης
Ναι, κοίτα, δεν ήταν σίγουρα εύκολο και δεν ήταν κάτι το οποίο ποτέ περίμενα ότι θα ήμουν σε θέση να κάνω. Για πολλούς λόγους. Πρώτον γιατί δεν ήμουν ποτέ καλός μαθητής, αλλά δεν μου άρεσε κιόλας το να διαβάζω, δεν μου άρεσε το σχολείο. Οπότε μετά από ένα ΤΕΙ πολύ μεσαίας κλάσης, να φτάσεις κάπου εκεί, δεν το είχα φανταστεί. Νομίζω, αυτό που έγινε είναι ότι επικεντρώθηκα τελικά σε κάτι που τελικά με ενδιέφερε. Δηλαδή, το σχολείο δεν με πολυενδιέφερε, μετά οι σπουδές εκεί στο ΤΕΙ ήταν ΟΚ, αλλά ούτε εκεί τρελάθηκα. Για να μπω στο Warwick, που μπορεί να είναι και αυτό ένα ερώτημα, πώς γίνεται να μπεις στο Warwick; Με ψιλοπατέντα και συμφωνία ειδική μπήκα, γιατί στην αρχή δεν με δεχτήκανε. Πήγα εκεί, ταξίδεψα, είχα μια έκθεση στο Birmingham για μια εταιρεία τότε που δούλευα σε πωλήσεις και είχα πάει στο Birmingham. Το Birmingham είναι πολύ κοντά με το πανεπιστήμιο του Warwick. Ο κολλητός μου είχε σπουδάσει εκεί και μου είχε κανονίσει να βρεθώ με τον υπεύθυνο καθηγητή του μεταπτυχιακού και τον έπεισα να με πάρει, ενώ δεν είχα, ας πούμε, τις περγαμηνές για να με δεχτούνε, και μου είπε ότι θα σε δεχτώ, αλλά όχι για μεταπτυχιακό, θα σε δεχτώ για diploma και άμα μες στην χρονιά τα πας πολύ καλά, θα σ’ το γυρίσω σε μεταπτυχιακό. Οπότε, χαριστικά, επειδή πήγα εκεί και τον έπεισα και μετά μες στην χρονιά, επειδή μου άρεσε πάρα πολύ το μεταπτυχιακό, με ενδιέφερε αυτό που έκανα και κατέληξα να είμαι και πάρα πολύ καλός σε αυτό. Οπότε, στο τέλος, με προσέλαβε για να διδάσκω και μαζί του.
Παναγιώτης
Το μήνυμα εδώ είναι «Αν σε απορρίψει ένα πανεπιστήμιο, πήγαινε..».
Τάκης
Πήγαινε από εκεί.
Παναγιώτης
Πήγαινε από εκεί. Νομίζω άμα το κάνουμε σε scale, θα δημιουργήσει τρομερό πρόβλημα στα πανεπιστήμια.
Τάκης
Ναι.
Παναγιώτης
Αλλά still... Το persistence και το never giving up είναι κάτι το οποίο κατ’ αρχάς συνάδει με την προσωπικότητα ενός entrepreneur. Αυτό κάνει έναν επιχειρηματία πετυχημένο, αλλά νομίζω το χρησιμοποιείς σε διάφορες στιγμές της ζωής σου που μπορεί να είναι pivotal και transformational.
Τάκης
Ξεκάθαρα. Γιατί, ας το πούμε απλά, στα χαρτιά, είναι πολύ δύσκολο κάποιος να καταλάβει ποιος είσαι, τι θες να κάνεις, τι μπορείς να κάνεις. Εγώ πάντα το είχα περισσότερο στο face to face, οπότε ήξερα ότι αν πάω εκεί και του μιλήσω και του εξηγήσω γιατί θέλω να το κάνω αυτό και γιατί έχει ένα value το μεταπτυχιακό του, να πάρει έναν άνθρωπο σαν εμένα, πίστευα ότι θα τον πείσω. Και αυτό τελικά έγινε και αυτό το έχω χρησιμοποιήσει σαν τακτική και στα επόμενα χρόνια, και στο startup στο Λονδίνο και εδώ στην Ελλάδα. Οπότε δύσκολα θα δεχτώ το όχι. Άμα πιστεύω ότι αξίζει αυτό που θέλω να κάνω και το πιστεύω πραγματικά, θα το καταφέρω. Τώρα, τον τρόπο θα τον βρούμε, είναι το what και το how. Το what είναι αυτό που θες να κάνεις, αλλά το how, υπάρχουν διάφοροι τρόποι, πήγαινε από κει ή, δεν ξέρω. Ή κάτι άλλο.
Παναγιώτης
Ποιος είναι ο λόγος που σε έχει κάνει από τόσο μικρός να είσαι παθιασμένος με την επιχειρηματικότητα; Είναι σίγουρα η οικογενειακή επιχείρηση. Ποια είναι τα πράγματα τα οποία σε έφτασαν σε ένα τέτοιο σημείο που έπρεπε να πάρεις το αεροπλάνο να πας να δεις τον καθηγητή, να μπεις οπωσδήποτε σε αυτό το πανεπιστήμιο;
Τάκης
Η σύντομη απάντηση είναι δεν ξέρω. Απλά θα σου πω ότι για μένα δεν υπήρχε άλλη επιλογή, δηλαδή δεν μπορούσα να φανταστώ κάτι άλλο. Οπότε ήταν πολύ οργανικό όλο αυτό. Δεν υπήρχε άμα δεν το κάνω αυτό, θα πάω να πιάσω μια δουλειά. Δηλαδή όταν τελείωσα από το πανεπιστήμιο, ένα πολύ καλό πανεπιστήμιο, είχαμε τελειώσει και εγώ και ο Gregor, θα μπορούσαμε πολύ εύκολα να πάμε να πιάσουμε μια δουλειά. Δεν το σκεφτήκαμε ούτε δευτερόλεπτο, γιατί δεν υπήρχε στη λίστα μας, δεν υπήρχε σαν επιλογή. Οπότε, έπρεπε να κάνουμε κάτι άλλο, έπρεπε να το καταφέρουμε κάπως. Δεν υπήρχε κάτι άλλο.
Παναγιώτης
Μέσα στο πανεπιστήμιο κατ’ αρχάς νομίζω ότι και εκεί παίζει έναν ρόλο. Βρίσκεις ένα industry το οποίο είσαι στη χώρα που το κάνει lead, τουλάχιστον στην Ευρώπη, το online grocery.
Τάκης
Ναι, για εκείνη την περίοδο, σίγουρα.
Παναγιώτης
Γράφεις μια φοβερή έρευνα η οποία σε φτάνει να γίνεις και guest lecturer. Έπαιξε ρόλο ότι για δύο χρόνια έμεινες στο πανεπιστήμιο σαν visiting professor;
Τάκης
Ναι.
Παναγιώτης
Έπαιξε ρόλο στη μετέπειτα πορεία του entrepreneurship;
Τάκης
Θα σου πω. Τα δύο χρόνια που έμεινα εκεί και ξεκινήσαμε το πρώτο startup το δεύτερο εξάμηνο που ήμασταν εκεί, δεν περιμέναμε δύο χρόνια για να το ξεκινήσουμε. Είχε θετικά και αρνητικά. Το θετικό ήταν ότι ήμασταν σε ένα περιβάλλον που είχαμε access σε πάρα πολλά resources και είχαμε ακόμα σχεδόν την ταμπέλα του φοιτητή, τώρα καθηγητή, αλλά το ίδιο είναι σε ένα περιβάλλον πανεπιστημίου. Ήταν πολύ πιο οικονομικά να το ξεκινήσεις εκεί πέρα και είχαμε και ένα τεράστιο πιθανό πελατολόγιο, τους φοιτητές. Χιλιάδες, δεκάδες χιλιάδες, σε ένα μικρό density, σε μια γεωγραφική περιοχή πολύ μικρή, οπότε ήταν όλα για πιθανό mvp, πιθανούς first customers, trial and error κτλ. Αυτά ήταν τα καλά. Τα κακά ήταν ότι ήμασταν σε ένα αρκετά safe environment και δεν πιεστήκαμε σε ακραίο βαθμό για να φέρουμε results, και αν κάτι δεν πήγαινε καλά, παίρναμε τον χρόνο μας, το ξαναλλάζαμε. Και φύγανε δύο χρόνια η αλήθεια είναι, bootstrapping the business, δηλαδή με δικά μας κεφάλαια. Χωρίς κεφάλαια, αλλά χωρίς να ξοδεύουμε και πολλά. Δηλαδή το πρώτο delivery vehicle ήταν ένα ποδήλατο που πήραμε απ’ την Amazon και ένα τρέιλερ που το κόψαμε και το φτιάξαμε μόνοι μας. Οπότε, κόστισε 90 λίρες, δεν ήταν χρήματα πολλά. Και την πρώτη χρονιά που διδάσκαμε κιόλας, γνωρίσαμε και τον τρίτο co-fouder μας, τον Christian, που είχε τελειώσει ρομποτική, ήτανε προγραμματιστής και πήγε να κάνει το ίδιο μεταπτυχιακό και μετά έκανε join και ο Christian εκεί. Οπότε, το σημαντικό ήταν ότι στήσαμε μια ομάδα πολύ καλή. Είχαμε χρόνο να τεστάρουμε. Πολλές φορές, όμως, ο πολύς χρόνος και η ασφάλεια του περιβάλλοντος δεν σου πουσάρει τα όρια, και αυτό ήταν θα έλεγα το αρνητικό. Μετά από δύο χρόνια που είχαμε κάνει διάφορα τεστ και είχαμε καταλήξει που θέλουμε να επικεντρωθούμε, εκεί πήραμε την απόφαση να προσπαθήσουμε να σηκώσουμε χρήματα από επενδυτές και να μετακομίσουμε στο Λονδίνο να αναπτύξουμε την εταιρεία.
Παναγιώτης
Το startup που ξεκινάτε μέσα στο Warwick λέγεται Home Run.
Τάκης
Αρχικά, λέγεται Convibo, που βγαίνει από το “convenient box”, γιατί ήταν ένα μοντέλο delivery που παράγγελνες από την πλατφόρμα μας που είχαμε σούπερ μάρκετ και συνοικιακά καταστήματα και τα παραδίδαμε σε refrigerated lockers, κάποιους φοριαμούς με ψυγειοκατάψυξη και lockers περιβάλλοντος, για να βάζουμε μέσα τις παραγγελίες και να τα παίρνεις εσύ με έναν κωδικό όποτε θέλεις. Εξού και το Convibo, το οποίο δεν πέτυχε ακριβώς και το γυρίσαμε σε home delivery, δηλαδή κανονικά παραδίδαμε στον πελάτη, και μετά αλλάξαμε την ονομασία και το ονομάσαμε Home Run.
Παναγιώτης
Πώς πήγε αυτό; Το τρέξατε για κάποιο διάστημα. Co-founders πέντε χρόνια, θες να μας πεις λιγάκι πως ήταν αυτή η εμπειρία;
Τάκης
Ήταν τα πρώτα δύο χρόνια, όπως είπα, bootstrapping και αρκετά trial and error. Και τα επόμενα τρία χρόνια, που αρχίσαμε να σηκώνουμε χρήματα και είχαμε περισσότερα resources οικονομικά σίγουρα για να αναπτυχθούμε, μετακομίσαμε στο Λονδίνο και χτίσαμε έτσι μια αρκετά ενδιαφέρουσα εταιρεία. Είχαμε χιλιάδες πελάτες, είχαμε μια ομάδα στο Λονδίνο, προγραμματιστές στην Ελλάδα. Ήμασταν από τις πρώτες εταιρείες του εξωτερικού που στήσαμε tech ομάδα στην Ελλάδα.
Παναγιώτης
Πότε ήταν αυτό;
Τάκης
To 2016;
Παναγιώτης
Οκ.
Τάκης
Ναι, το 2016, νομίζω. 2017 το πολύ.
Παναγιώτης
Πολύ early για το ελληνικό tech οικοσύστημα τότε. Όντως.
Τάκης
Ναι, ναι.
Παναγιώτης
Δεν ήτανε πολύ… Δεν ήταν trend.
Τάκης
Ναι, δεν ήτανε, και εμείς δεν ξέραμε τότε αν κάναμε λάθος ή όχι, αλλά βγήκε πολύ καλά, πολύ θετικό το πρόσημο από αυτήν την κίνηση. Και καταλήξαμε να στήνουμε μια εταιρεία που ήτανε operationally heavy αρκετά. Εμείς τότε συνεργαζόμασταν με όλα τα μεγάλα σούπερ μάρκετ της Αγγλίας, είχαμε ανθρώπους μες στα καταστήματα, και όταν ερχόταν μια παραγγελία, κάναμε το picking μέσα από τα καταστήματα και τα παραδίδαμε στον πελάτη. Οπότε, πολλούς ανθρώπους on the ground, και θα έλεγα ότι ούτε πήγε πολύ άσχημα αλλά ούτε πολύ καλά. Ένα πάρα πολύ δύσκολο industry, πολύ ακριβό industry, με απίστευτο ανταγωνισμό και χωρίς φοβερό appetite και από consumers, αλλά και από investors εκείνη την περίοδο. Και έτσι λίγο για educational purposes, το online σούπερ μάρκετ είναι απ’ τα μεγαλύτερα, αν όχι το μεγαλύτερο, retail vertical που έχει αργήσει τόσο πολύ να κάνει transition online. Τα electronics και books έχουν φτάσει πάνω από 80%, ίσως και 90% online purchases. Το grocery τότε δεν ήταν ούτε 10%, και ήταν κάτι που όλοι το χρησιμοποιούμε σχεδόν κάθε μέρα.
Παναγιώτης
Και παραμένει αρκετά πίσω από όλο το...
Τάκης
Ναι, ναι. Τότε 10% ήτανε στην Αγγλία. Στην Ελλάδα δεν ήταν τίποτα, σχεδόν μηδέν. Οπότε, ξέραμε ότι θα έρθει αυτή η στιγμή που θα γυρίσει το industry και θα αρχίσει ο κόσμος να το χρησιμοποιεί περισσότερο, αλλά δεν ήταν τέλειο το timing τότε. Οπότε χρειαζόμασταν πολύ περισσότερο χρόνο, πολύ περισσότερα χρήματα, και δεν μπορούσαμε να τα βρούμε εκείνη την περίοδο. Κάναμε διάφορες απόπειρες να πουλήσουμε την τεχνολογία ή να το γυρίσουμε έτσι σε κάτι άλλο. Στο τέλος, δεν είδαμε κάτι που είχε πάρα πολύ νόημα, και στα μέσα του ‘19 πλέον, μετά από πέντε χρόνια σύνολο, αποφασίσαμε να σταματήσουμε την εταιρεία αυτή, και μετά από λιγότερο από έναν χρόνο, τα πάντα άλλαξαν σε αυτό το industry λόγω του κορονοϊού.
Παναγιώτης
Ίσως αν είχατε περιμένει λίγο ακόμα, να είχε αναζωπυρωθεί αυτό.
Τάκης
Δεν θα το μάθουμε ποτέ.
Παναγιώτης
Είχατε επενδυτές ή ήταν όλο bootstrapped μέχρι τελευταία στιγμή;
Τάκης
Είχαμε, ναι. Ενδιαφέρουσα ιστορία και αυτή, γιατί ήμασταν πλέον μια αγγλική εταιρεία, έτσι; Εγώ ήμουν Έλληνας, αλλά όλοι οι άλλοι ήταν ξένοι. Είχαμε κάποια στιγμή και έναν Έλληνα που μας έκανε join σαν early employee και το tech team, αλλά ήμασταν UK company. Οπότε, και εμείς φυσικά πήγαμε σε Άγγλους επενδυτές να σηκώσουμε τα πρώτα χρήματα. Δεν ξέραμε και πώς λειτουργεί όλο αυτό τότε, οπότε δεν τα καταφέρναμε. Και ξεκίνησα εγώ να χρησιμοποιώ το δικό μου network στην Ελλάδα. Τότε υπήρχαν κάποιοι επενδυτές. Και ήμασταν πολύ τυχεροί τότε, γιατί ένας επενδυτής τότε, που είναι πλέον και από τα μεγαλύτερα Funds στην Ελλάδα, ο Απόστολος Αποστολάκης, αποφάσισε να επενδύσει και μετά η προσωπική του επένδυση έγινε επένδυση από το Fund του. Οπότε η VentureFriends, τότε το 2016-2017, μας δώσανε τα πρώτα χρήματα, και αυτό μας έδωσε τη δύναμη και τα εφόδια για να πάμε και στο Λονδίνο να το στήσουμε και εκεί πέρα. Και μετά σηκώσαμε και άλλους γύρους χρηματοδότησης, πλέον και με άλλους Έλληνες αλλά και ξένους, με τον μεγαλύτερο επενδυτή που είχαμε τότε, ένα λονδρέζικο Fund που λέγεται Jamar investments, που είναι οι founders μιας εταιρείας που λέγονται Innocent Drinks, που είναι ένα smoothie brand στην Αγγλία που είχε εξαγοραστεί για ένα πολύ μεγάλο ποσό από την Coca-Cola. Και οι founders της Innocent κάνανε μετά ένα Fund που επικεντρωνόταν σε consumer brands, ήταν από τους πρώτους επενδυτές της Deliveroo.
Παναγιώτης
Oκ.
Τάκης
Και μετά σηκώσαμε και τα επόμενα χρήματα από αυτούς.
Παναγιώτης
Πόσο σημαντικό είναι brands και μεγάλες εταιρείες που πετυχαίνουν να χτίζουν innovation arms και venture capital arms και να επενδύουν σε εταιρείες τεχνολογίας;
Τάκης
Εννοείται. Και με τα δικά τους χρήματα. Δεν είχανε το παραδοσιακό route του VC με LPs κτλ. Ήταν τα δικά τους προσωπικά χρήματα.
Παναγιώτης
Πραγματικά. Και μπορεί να φέρει και πολύ μεγάλο transformation και στην ίδια την εταιρεία πέρα από πολύ πετυχημένες επενδύσεις, οι οποίες από μόνες τους είναι profitable, να είσαι around και να είσαι πολύ κοντά σε νέες τεχνολογίες, σε ανθρώπους οι οποίοι είναι high impact founders. Υπάρχει αυτό το trend, αλλά we need it more θεωρώ στην Ελλάδα.
Τάκης
Σίγουρα, σίγουρα.
Παναγιώτης
Σε πάω λίγο πίσω στο Home Run, με ένα πολύ συγκεκριμένο λόγο. Όταν πήρατε την απόφαση να το κλείσετε, έγραψες και ένα πολύ ωραίο άρθρο, το οποίο το είχες δημοσιεύσει, με όλα τα learnings τα οποία είχες σαν entrepreneur από αυτό. Και η αλήθεια είναι ότι το trajectory ενός entrepreneur δεν είναι πάντα ρόδινο και πάντα πετυχημένο. Θα πω ότι έχει ίσως πολύ μεγαλύτερη σημασία ο τρόπος που είμαστε στημένοι culturally και psychologically στην αποτυχία, και ήταν πραγματικά ένα πάρα πολύ ωραίο άρθρο. Έχεις γράψει τα learnings και μάλιστα σε κάθε ένα από αυτά έχεις αφιερώσει και χρόνο να εξηγήσεις ακριβώς ποιο ήταν το learning αυτό. Πόσο εύκολη απόφαση ήταν να κλείσετε το Home Run; Και από αυτό το άρθρο που έγραψες, αν μπορούσες να μας βγάλεις έτσι δύο τρία βασικά take aways για τους entrepreneurs που μας ακούνε.
Τάκης
Κοίταξε, θα πω ότι το πρόσημο ενός founder, ανεξαρτήτως πως θα πάει η εταιρεία, είναι πάντα θετικό. Άμα πάει η εταιρεία, ίσως είναι περισσότερο θετικό financially, αλλά δεν θα μάθεις περισσότερα αν πουλήσεις την εταιρεία απ’ το να την κλείσεις. Ίσως μάθεις περισσότερα άμα την κλείσεις, γιατί από τις δυσκολίες μεγαλώνουμε και οι δύσκολες στιγμές μάς κάνουν να πουσάρουμε τον εαυτό μας περισσότερο. Οπότε, σε όλους τους entrepreneurs εκεί έξω που θέλουν να ξεκινήσουν κάτι, δεν έχει καμία σχέση πώς θα πάει η εταιρεία. Εσύ κοίτα να πας καλά. Δηλαδή the business might fail, you’re not gonna fail. Οπότε, για μένα αυτό ήταν το key learning από αυτό το ταξίδι με την home Run, έμαθα πάρα πολλά. Και τώρα για το κλείσιμο... Προφανώς, ήταν μια πολύ δύσκολη απόφαση. Ήταν και το πρώτο startup. Οπότε ήμαστε έτσι πολύ πιο ρομαντικοί και ήταν πολύ δύσκολο. Αυτό που οφείλεις να κάνεις σαν founder είναι να κάνεις ό,τι περνάει από το χέρι σου για να πετύχει η εταιρεία. Αυτό οφείλεις στους υπαλλήλους σου, αυτό οφείλεις στον εαυτό σου, αυτό οφείλεις στον εαυτό σου. Άπαξ και το κάνεις αυτό, αν το business πάει ή όχι, έχει δευτερεύουσα σημασία. Οπότε, ήταν δύσκολο σαν process, αλλά όλο αυτό μας έκανε πολύ πιο δυνατούς και αν δεν είχε γίνει αυτό, δεν θα μπορούσα να κάνω αυτό που κάνω. Τώρα δυο τρία key learnings... Δεν ξέρω αν θα θυμηθώ τρία, αλλά σίγουρα ένα που θα έλεγα είναι να κοιτάξεις να στήσεις μια ομάδα που να έχεις μια σχέση έτσι πολύ αληθινή. Δεν έχει νόημα να κρύβεις πράγματα. Έχει νόημα να είσαι αρκετά transparent, που λέμε. Και αν και ιεραρχικά, μπορεί εσύ να είσαι ο CEO και ο άλλος να μην είναι, δεν έχει σημασία. Για να σε ακολουθήσουν οι άνθρωποι και να στήσουν κάτι και να μπουν μπροστά σε μια δύσκολη στιγμή, πρέπει να ξέρουνε και εσύ τι θες να κάνεις και ότι είσαι αληθινός και ότι όλο αυτό το πιστεύεις. Οπότε, η σχέση που δημιουργείς με τους ανθρώπους σου, με την ομάδα σου, είναι πολύ σημαντική. Το δεύτερο είναι θα έλεγα “do not give up”. Μην τα παρατάς. Ό,τι και να συμβαίνει να προσπαθείς να το λύνεις. Αυτό που είπαμε και στην αρχή, άμα λυθεί καλώς. Άμα δεν λυθεί, έμαθες σίγουρα κάτι. Και ξέρεις, το κόστος κάποιες φορές για να μάθεις είναι μεγαλύτερο και θα σε βοηθήσει περισσότερο σίγουρα αργότερα.
Παναγιώτης
Νομίζω πρέπει να χρησιμοποιούμε τις αποτυχίες μας σαν παράσημα. Για αυτό και μου αρέσει πάρα πολύ αυτό το άρθρο που έγραψες. Πολλές φορές -και νομίζω και στο εξωτερικό είναι πολύ πιο έντονο- τις βγάζουνε προς τα έξω, τις δείχνουν τις αποτυχίες τους οι entrepreneurs. Γιατί δεν είναι αποτυχίες, είναι προσπάθειες. Και σε αυτές τις προσπάθειες μπορεί να δείξει ένας founder ότι έχω προσπαθήσει κάτι, δεν πέτυχε, έχω μάθει από αυτό και προχωράω στο επόμενο. Οπότε πιο comfortable νιώθω έχοντας απέναντι μου έναν άνθρωπο ο οποίος έχει προσπαθήσει πολλές φορές και έχει αποτύχει versus ενός ανθρώπου που το κάνει για πρώτη φορά, ενδεχομένως.
Τάκης
Κοίτα, είναι ένα πολύ μεγάλο topic αυτό, γιατί ξεχνάμε ότι υπάρχει καθημερινά ο φόβος της αποτυχίας όταν κάνεις κάτι τέτοιο. Γιατί παίρνεις φοβερά ρίσκα καθημερινά. Οπότε όλοι οι founders φοβούνται, και αυτός ο φόβος οδηγεί αν κάτι δεν πάει καλά να το κρύψεις, να το μεταφράσεις. Εγώ, προσωπικά, έμαθα ότι αυτό δεν σε βοηθάει και πάρα πολύ. Αυτό που σε βοηθάει είναι να βγεις έξω και να το προμοτάρεις, να σ’ το πω και έτσι.
Παναγιώτης
Ακριβώς.
Τάκης
Γιατί με αυτόν τον τρόπο το αναγνωρίζεις πρώτα απ’ όλα. Οπότε θα μειώσεις την πιθανότητα να το ξανακάνεις, μαθαίνουν και άλλοι από αυτό. Γιατί δεν μαθαίνουμε και πάρα πολλά αν διαβάζουμε κάθε μέρα «Σήκωσε ο ένας 10, 20, 100 εκατομμύρια». Μήπως να διαβάσουμε και για όλους τους άλλους που δεν κατάφεραν να σηκώσουν και τι έκαναν για να σηκώσουν και δεν τα κατάφεραν και τι μπορούν να κάνουν τώρα για να σηκώσουν ή να πετύχει η εταιρεία; Οπότε, στην Ευρώπη, και σίγουρα στην Ελλάδα, δεν το έχουμε αυτό το mentality, το να βγάζουμε εκεί έξω τις ιστορίες αποτυχίας, που νομίζω θα ήταν, θα έλεγα, το μεγαλύτερο σχολείο για να γίνεις καλύτερος επιχειρηματίας.
Παναγιώτης
Συμφωνώ απόλυτα. Όποιος δεν το έχει διαβάσει να πάει στο LinkedIn του Τάκη και να διαβάσει αυτό το άρθρο, το οποίο είναι πολύ όμορφο, πολύ ωραίο άρθρο. Πότε ξεκινάει να έρχεται στο μυαλό σου η ιδέα του Pop Market;
Τάκης
Θα σου πω τι γίνεται. Πάντοτε είχα στο μυαλό μου την Ελλάδα σαν αγορά, αλλά δεν ήταν ακόμα ώριμη τότε. Προς το τέλος του ταξιδιού με τη Home Run, είχαμε ξεκινήσει κάποιες συζητήσεις με μεγάλα σούπερ μάρκετς εδώ στην Ελλάδα, γιατί ενδιαφερόντουσαν να κάνουν license το δικό μας technology και να τους βοηθήσουμε να στήσουνε κάτι παρόμοιο και οι ίδιοι.
Παναγιώτης
Το δικό τους online delivery.
Τάκης
Ναι, το δικό τους γρήγορο online delivery. Γιατί εμείς παραδίδαμε τότε σε μία ώρα.
Παναγιώτης
Oκ.
Τάκης
Που κανείς δεν το έκανε αυτό τότε. Δηλαδή ήμασταν σχεδόν quick commerce πολύ πιο πριν. Οπότε, εδώ πέρα ήταν κάποια παραδοσιακά σούπερ μάρκετ που παρέδιδαν ας πούμε σε μια, δύο, τρεις, πέντε μέρες. Οπότε θέλανε να δουν αν έχει νόημα να στήσουν κάτι για πιο γρήγορο delivery. Και ξεκινήσαμε συζητήσεις, και αυτό με έκανε να σκεφτώ ότι ίσως το timing αλλάζει και σιγά σιγά αναπτύσσεται και αυτό στην Ελλάδα. Και η αλήθεια είναι αυτό το industry επειδή είναι πολύ ακριβό να το τρέξεις, δηλαδή οι μισθοί, τα operations, όλα αυτά, άμα είσαι σε μια χώρα όπως το Λονδίνο, που είναι πολύ ψηλά τα κόστη, σ’ το κάνουν και πιο δύσκολα profitable.
Παναγιώτης
Σωστά.
Τάκης
Η Ελλάδα είναι πολύ ενδιαφέρουσα, γιατί οι τιμές στο σούπερ μάρκετ είναι αρκετά υψηλές σε σχέση με την Αγγλία, επειδή ο ανταγωνισμός είναι πιο χαμηλός. Έχουμε συνηθίσει γενικότερα να ξοδεύουμε περισσότερα για φαγητό σαν Έλληνες. Από την άλλη, τα κόστη για να τρέξεις κάτι, απ’ τους μισθούς μέχρι άλλα operations, είναι πολύ πιο χαμηλά από μια ευρωπαϊκή χώρα. Τότε ευρωπαϊκή πόλη το Λονδίνο. Οπότε, ήταν ελκυστικό case. Ξεκίνησαν και να μεγαλώνουν και τα food delivery apps στην Ελλάδα, το efood αρχικά και μετά κι άλλα. Οπότε, άρχισα και τη σκεφτόμουνα την Ελλάδα. Με το που τελείωσε το ταξίδι με τη Home Run, ενεπλάκην και σε κάποια άλλα grocery startups στη Μέση Ανατολή. Μετά στην Ελλάδα και σε ένα project μαζί με ένα πολύ μεγάλο σούπερ μάρκετ, που τους βοήθησα να στήσουνε εκεί ένα delivery arm για ένα same day delivery, και αυτό εκεί μου άνοιξε λίγο τα μάτια σστο τι γίνεται από consumer behavior στην Ελλάδα και ότι είναι ίσως έτοιμη η Ελλάδα και για κάτι τέτοιο. Βέβαια, εκείνη την περίοδο, είχα ξεκινήσει να έχω involvement με ένα άλλο startup. Είχα μετακομίσει ας πούμε το ‘20, ακριβώς πριν τον κορονοϊό στην Ελλάδα, είχα σχέση με ένα άλλο startup που ξεκίνησα έτσι απ’ την αρχή να εμπλέκομαι. Οπότε σαν παρατηρητής κοιτούσα λίγο το grocery industry. Δεν είχα πάρει την απόφαση να το ξεκινήσω. Όταν μετά τον δεύτερο χρόνο του κορονοϊού, κάπου εκεί πήραμε την απόφαση να ξεκινήσουμε το Pop.
Παναγιώτης
Πες μας λίγο για τα πρώτα βήματα του Pop Market. Είστε με τους ίδιους co-founders; Ξεκινάς με ποια πρώτη ομάδα; Ποια είναι τα πρώτα βήματα μέσα στην ελληνική...
Τάκης
Λοιπόν, ήμουν Ελλάδα τώρα. Είμαστε Απρίλιο του 2021, ακριβώς δύο χρόνια μετά τη Home Run, όπου εγώ ασχολιόμουνα με άλλο startup και γίνεται ό,τι γίνεται με τον κορονοϊό. Είχα αναπτύξει για περίπου δύο χρόνια μια σχέση με έναν φίλο μου, που ήταν στο ίδιο industry, αλλά δούλευε στην Delivery Hero, που είναι ο μεγαλύτερος conglomerate στον κόσμο σε food και grocery delivery. Έκανε oversee όλα τα grocery σε 35 διαφορετικές αγορές. Οπότε είχαμε έτσι μια επαγγελματική σχέση όπου κάναμε evaluate διάφορες ιδέες. Ο Nick παραιτείται από την Delivery Hero και μου λέει «Παραιτήθηκα γιατί θέλω να κάνω και εγώ ένα startup». Και από τις ιδέες που κάναμε evaluate, η στιγμή ήταν τέλεια για να δούμε το Pop. Ο Nick είχε και exposure στην ελληνική αγορά. Καναδός, έμενε στο Βερολίνο, αλλά ήξερε την ελληνική αγορά γιατί από την Delivery Hero...
Παναγιώτης
Ακριβώς.
Τάκης
Είχανε την efood και μετά την Instashop, που εξαγοράστηκε. Οπότε είχανε access στο τι γίνεται σε διάφορες αγορές και στην Ελλάδα. Και πίστευε και αυτός ότι ήταν μια πάρα πολύ καλή αγορά για να μπούμε. Οπότε, δέσαμε σαν ομάδα. Με background δικό μου operational και hands-on σε ένα grocery startup. Με το background του Nick σε grocery startups σε πάρα πολλά markets σε διαφορετικά έτσι κομμάτια. Και αποφασίζουμε έτσι πριν το καλοκαίρι του ‘21 να το κάνουμε αυτό, αλλά δεν είχαμε τίποτα. Είχαμε απλά την ιδέα, είχαμε βάλει κάποια πράγματα σε ένα μοντέλο που είχαμε στήσει. Έπρεπε να σηκώσουμε χρήματα. Είναι ένα ακριβό πολύ σπορ το quick commerce.
Παναγιώτης
To quick commerce.
Τάκης
Οπότε, είπαμε «Ωραία, ας πάμε να μιλήσουμε σε κάποιους επενδυτές που γνωρίζουμε και μας γνωρίζουν και αυτοί και γνωρίζουν και το industry». Να δούμε τι γίνεται. Και άμα μπορέσουμε να σηκώσουμε κάποια χρήματα πριν ακόμα ξεκινήσουμε, το κάνουμε. Αν δεν μπορούμε, θα κάνουμε κάτι άλλο. Και κάπως έτσι έγινε και από fast forward, ας πούμε, μέσα σε... Απ’ τη στιγμή που πήραμε την απόφαση να το κάνουμε μέχρι να σηκώσουμε χρήματα και να κάνουμε launch, πέρασαν πέντε μήνες.
Παναγιώτης
Που είναι πολύ fitting με το industry. Είναι το διάστημα που πραγματικά έχει πατήσει γκάζι, επιταχύνει, γίνονται πράγματα μέσα σε μήνες, back to back rounds, καινούρια fundings και πολλά χρήματα.
Τάκης
Ακριβώς.
Παναγιώτης
Μίλησέ μας λίγο για το business model. Πώς έχει στηθεί το Pop Market και με ποιο τρόπο λύνει το πρόβλημα;
Τάκης
Λοιπόν, ας ξεκινήσουμε λίγο με το να κάνουμε define τον ορισμό quick commerce, που ξεκίνησε από την Delivery Hero και αυτό. Το quick commerce είναι, στην ουσία, οι εταιρείες ή το industry που μπορεί να παραδώσει προϊόντα σε κάτω από 30 λεπτά. Κάπως έτσι είναι ο ορισμός. Οπότε, έχουμε το e-commerce, που είναι όλα τα άλλα, έχουμε και το quick commerce. Εμείς είμαστε τώρα quick commerce στο grocery industry, δηλαδή προϊόντα σούπερ μάρκετ. Αυτό που είχαμε δει και από το Λονδίνο είναι κάποια έτσι χαρακτηριστικά που αλλάζουνε, κάποιες τάσεις που αλλάζουν με τους καταναλωτές. Παλιότερα, πριν 10, 20, 30 χρόνια, ήτανε το κλασικό ταξίδι στο σούπερ μάρκετ, να γεμίσουμε το καλάθι μας όσα περισσότερα πράγματα μια φορά την εβδομάδα ή μια φορά τις δέκα ημέρες, and that’s it. Ίσως ενδιάμεσα σε αυτήν την εβδομάδα να πηγαίναμε στο ψιλικατζίδικο να πάρουμε δυο τρία πραγματάκια που μας λείπανε. Το πρώτο λέγεται το weekly shop, ας το πούμε, τα άλλα λέγονται top up shops, τα μικρά καλαθάκια. Και βλέπουμε μια τάση τα τελευταία χρόνια ότι ο κόσμος φεύγει απ’ το μεγάλο καλάθι και το σπάει σε μικρότερα καλάθια, αλλά πολύ πιο συχνά.
Παναγιώτης
Ναι, ναι.
Τάκης
Το «μικρότερα καλάθια πολύ πιο συχνά» αρχίζει και σου δημιουργεί και άλλες απαιτήσεις. Και ένα από αυτά είναι η ταχύτητα. Και πλέον ζούμε σε έναν κόσμο που πάρα πολλά πράγματα τα κάνουμε γρήγορα. Μαθαίνουμε με αυτόν τον τρόπο να ζούμε και η αλήθεια είναι ότι είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις που θα πεις «Τι ωραία που θα ήταν να ξοδέψω δυο ώρες να πάω στο σούπερ μάρκετ». Είναι μια διαδικασία που αν μπορούσες να την κάνεις σε ένα δευτερόλεπτο, θα την έκανες. Δεν κερδίζεις πολλά πράγματα άμα πας σούπερ μάρκετ. Απλά να χάσεις χρόνο και ίσως και να εκνευριστείς, κατά τη δικιά μου άποψη. Υπάρχουν και άνθρωποι που ίσως το απολαμβάνουνε λίγο. Οπότε, η ταχύτητα στο να παραγγέλνεις κάτι τέτοιο παίζει πάρα πολύ μεγάλο ρόλο, αλλά υπάρχει και ένα price point το οποίο δεν μπορείς να το ξεπεράσεις. Και αυτές τις τάσεις τις βλέπαμε εμείς, και πλέον με την τεχνολογία που υπάρχει, σου δίνεται η δυνατότητα να στήσεις κάτι end-to-end που να το κοντρολάρεις εσύ. Δηλαδή προϊόντα, τεχνολογία, το πώς θα κάνεις fulfil την παραγγελία, παράδοση και ένα customer experience μέσα απ’ το app, που μπορεί να γίνει πάρα πολύ γρήγορα. Αυτό στήσαμε και εμείς, και στήσαμε infrastructure end-to-end, δηλαδή “δικά μας καταστήματα”, δικά μας προϊόντα, κατευθείαν από προμηθευτές και παραγωγούς, τιμές, προσφορές, δίκτυο διανομής, τεχνολογία για τον καταναλωτή, τεχνολογία για να κάνουμε εμείς fulfil την παραγγελία κ.ο.κ. Και με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να δώσουμε μια πολύ καλύτερη εμπειρία στον καταναλωτή για τις μικρές αρχικές αγορές του, αυτά τα top up shops που λέγαμε, που σιγά σιγά βλέπουμε με τις τάσεις, όσο περισσότερο ο καταναλωτής χρησιμοποιεί το Pop, τόσο λιγότερο πηγαίνει στο σούπερ μάρκετ. Οπότε κάνει ένα 100% transition όλου του καλαθιού του στο Pop, αλλά σχεδόν κάθε μέρα. Δηλαδή μπορείς να παραγγέλνεις κάθε δύο μέρες ακριβώς αυτά που χρειάζεσαι, χωρίς να πετάς στο τέλος της εβδομάδας αυτά που δεν έχεις χρησιμοποιήσει, γιατί παίρνεις ακριβώς αυτά που θέλεις τη συγκεκριμένη στιγμή από τον καναπέ σου, χωρίς να ξοδέψεις πάνω από ένα λεπτό, στο κινητό, και άλλα 15 λεπτά να περιμένεις.
Παναγιώτης
Σε αυτό το trajectory, σε αυτήν την πορεία είστε και εσείς... Κάνατε ένα pre-seed round, το οποίο είναι ρεκόρ.
Τάκης
Ναι.
Παναγιώτης
Και με πολύ δυνατούς επενδυτές. Global founders Capital…
Τάκης
Global founders capital ήταν ένας επενδυτής μας. Ο πιο active επενδυτής στον κόσμο σε grocery και food businesses. Και το δεύτερο fund ήταν το 468 Capital, γερμανικό fund, που και εκεί ο founder του fund είναι πάρα πολύ active σε αυτό το industry. Οπότε, ήταν δύο πολύ καλοί επενδυτές, με πολύ καλή γνώση, με πολλά χρήματα και με πολλή πίστη για την Ελλάδα και για το πλάνο που είχαμε.
Παναγιώτης
Υπήρχε κάποια δυσκολία να πείσεις αυτούς τους επενδυτές; Νομίζω είναι και η πρώτη φορά που μπαίνουνε σε ελληνικό startup και τα δύο funds αυτά. Τι δυσκολίες αντιμετώπισες να τους πείσεις για το ελληνικό opportunity;
Τάκης
Κοίτα… Ιστορικά, ελληνικά startups έχουν πολύ μεγάλη δυσκολία να πείσουν ξένα funds, γιατί μας βλέπουν σαν μια πολύ μικρή αγορά και δεν είχαν βγει και πολλά success stories ξεκινώντας από Ελλάδα. Αυτό έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια και ένα μεγάλο pivotal moment ήτανε η εξαγορά της Skroutz. Εκεί πέρα άρχισε και μας κοίταγε το ευρωπαϊκό VC οικοσύστημα. Οπότε, ήτανε δύσκολο, αλλά δεν ήτανε πολύ δύσκολο για μας, γιατί οι επενδυτές αυτοί που βρήκαμε τη γνώριζαν την Ελλάδα. Γιατί ήταν και οι δύο από την Delivery Hero, είχανε κάνει business που είχανε σχέση με την Ελλάδα. Οπότε ξέρανε ότι ήταν ένα καλό case. Παρ’ όλα αυτά, όπως είπες και εσύ, ήταν η πρώτη φορά που επενδύσανε στην Ελλάδα, και ο ένας και ο άλλος, και βάλανε και αρκετά χρήματα. Δηλαδή εμείς σηκώσαμε ένα pre-seed γύρο 3,5 εκατομμύρια δολάρια πριν ακόμα ξεκινήσουμε, πριν ακόμα στήσουμε την εταιρεία.
Παναγιώτης
Πολύ εντυπωσιακό! Το νούμερο είναι πολύ εντυπωσιακό. Και πραγματικά συγχαρητήρια, γιατί είναι όντως αντίστοιχο και της ευκαιρίας που υπάρχει.
Τάκης
Ναι.
Παναγιώτης
Έχετε κλείσει έναν χρόνο παρουσίας στην ελληνική αγορά. Θες να μας μιλήσεις λίγο για τα βασικά metrics τα οποία έχετε καταφέρει; Πόσα dark stores; Πόσες παραγγελίες; Ποιο είναι το μέγεθός σας;
Τάκης
Ωραία. Πολύ σωστά. Κάναμε launch, τις πρώτες παραγγελίες τις παραδώσαμε τέλη Οκτωβρίου πέρσι. Οπότε, κλείσαμε έναν χρόνο πριν λίγες εβδομάδες. Μέσα σε έναν χρόνο έχουμε πέντε locations, πέντε dark stores, καλύπτουμε συνολικά περίπου δύο εκατομμύρια πιθανούς καταναλωτές, κατοίκους στην Αθήνα μόνο. Καλύπτουμε αρκετές περιοχές από νότια μέχρι βόρεια προάστια και δυτικά και όλο το κέντρο της Αθήνας. Είμαστε μια ομάδα περίπου 65 ανθρώπων που είναι όλα τα τμήματα της εταιρείας και οι άνθρωποι στα καταστήματα, στα dark stores, και έχουμε και ένα δίκτυο με 40-50 διανομείς που και αυτοί δουλεύουν εξ’ ολοκλήρου για το Pop. Οπότε, σύνολο περίπου στα 100 άτομα. Έχουμε φτάσει να έχουμε δεκάδες χιλιάδες παραγγελίες τον μήνα. Η αύξηση μας είναι μηνιαία και προς το παρόν είμαστε στο λεκανοπέδιο της Αττικής και εκεί κοιτάμε να επικεντρωθούμε και τους επόμενους μήνες.
Παναγιώτης
Περίγραψέ μας λίγο πώς είναι ένα dark store. Κατ’ αρχάς σε άλλες πόλεις, ενδεχομένως να τα βλέπεις κιόλας. Έχουνε κάποια μαγαζιά τα οποία δεν βλέπεις τι έχουνε μέσα, αλλά έχουνε το brand στο τζάμι τους και καταλαβαίνεις ότι αυτό είναι ένα dark store του Gorillas π,χ. Τα βλέπουμε στην πόλη; Είναι κάπου, φαίνονται; Και λίγο τη στρατηγική, πόσα τετραγωνικά, πού είναι; Γιατί είναι ενδιαφέρον, ακούνε dark stores...
Τάκης
Και λέμε είναι ένα σκοτεινό υπόγειο.
Παναγιώτης
Ναι, ναι.
Τάκης
Δεν είναι πολύ σκοτεινά, πρέπει να βλέπουμε και πού πάμε. Αλλά συνήθως τι εννοούμε dark stores... Μέσα άμα μπεις είναι πολύ παρόμοια με ένα κατάστημα σούπερ μάρκετ, απλά δεν έχει πρόσβαση ο καταναλωτής, δεν μπορείς να μπεις να ψωνίσεις. Προφανώς το έχουμε σετάρει έτσι το κατάστημα για να είναι optimised για τη δουλειά που θέλουμε να κάνουμε εμείς.
Παναγιώτης
Το picking.
Τάκης
Ναι, δηλαδή μπαίνεις στην είσοδο και δεν θα έχει τον φούρνο για να μυρίζει ωραία. Δεν μας νοιάζουν αυτά τα πράγματα, οπότε είναι πολύ πιο οικονομικές οι κατασκευές αυτών των καταστημάτων και διαφορετικά δομημένες για να μας επωφελήσουν στο online fulfilment που θέλουμε να κάνουμε. Αλλά στην ουσία ναι, μέσα είναι ένα σούπερ μάρκετ, έχει ράφια, έχει ψυγεία, έχει καταψύξεις, έχει ειδικό πάγκο για να γίνεται η συλλογή των προϊόντων και ο ξεκαθαρισμός των παραγγελιών, υπολογιστές για όλες τις παραγγελίες που έρχονται, τερματικά που έχουμε εκεί δικά μας για να σκανάρουν τα προϊόντα που θα μπουν στις σακούλες κτλ. Και κάθε φορά που έρχεται μια παραγγελία για να ακούγεται και σε όλο το dark store, γιατί μιλάμε για καταστήματα τα οποία μπορεί να είναι και 300, 400, 500 τ.μ, έχουμε έτσι έναν σαν συναγερμό που σκάει για να γνωρίζουν όλοι ότι έρχεται μια παραγγελία και αν κάνουν κάτι άλλο να πάνε να κάνουν fulfil την παραγγελία. Οπότε, κάπως έτσι είναι στημένα. Όντως απ’ έξω κάποια από αυτά τα έχουμε μπραντάρει, τα έχουμε γεμίσει έτσι με φούξια αυτοκόλλητα και το logo μας κτλ. Οπότε μπορεί ο καταναλωτής να τα έχει δει σε κάποια locations. Αλλά όχι όλα. Και συνήθως δεν είναι σε κεντρικούς δρόμους αλλά ούτε κρυμμένα, γιατί πρέπει να είναι στρατηγικό το location ώστε να μπορεί και ο διανομέας να φύγει πολύ γρήγορα σε πολλές κατευθύνσεις και να μην περιμένει σε τρία φανάρια για να περάσει απέναντι. Οπότε, είναι αρκετά δύσκολο να βρεις το σωστό location που να έχει και τα σωστά τ.μ. Πάντα ισόγειο. Μιλάμε για ισόγειο γιατί καταλαβαίνεις ότι με το που έρθει μια παραγγελία, εμάς το picking παίρνει περίπου δύο λεπτά, δύο με τρία λεπτά το πολύ. Μέσα σε δύο με τρία λεπτά άμα πρέπει να πάω στον δεύτερο όροφο να πάρω ένα χαρτί κουζίνας και να κατέβω κάτω, το έχασες. Οπότε, είναι σε έναν όροφο όλο και πολύ optimised δομημένο.
Παναγιώτης
Αυτήν τη στιγμή είστε μόνο Αττική.
Τάκης
Σωστά.
Παναγιώτης
Υπάρχει πλάνο για ανάπτυξη εντός της Ελλάδος σε άλλες πόλεις; Πώς είναι τα επόμενα χρόνια βάσει στρατηγικής σας;
Τάκης
Έχουμε ένα αρκετά φιλόδοξο πλάνο και αυτό το πλάνο νομίζω έπαιξε και ρόλο και για τους επενδυτές που φέραμε και στην πορεία on board. Ξεκινάμε από Ελλάδα, είμαστε στην Αθήνα. Ναι, σίγουρα το πλάνο έχει άμεσα να ανοίξουμε και άλλες πόλεις της Ελλάδας και να βγούμε και εκτός Ελλάδας. Έχουμε δει ότι αυτό το μοντέλο μπορεί να δουλέψει και σε άλλες χώρες. Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα global brand που ξεκίνησε απ’ την Ελλάδα και αυτό είναι το πλάνο για τα επόμενα χρόνια. Είναι να αναπτυχθούμε και σε άλλες χώρες γειτονικές της Ελλάδας.
Παναγιώτης
Μίλησες για επενδυτές. Θες να μας πεις λίγο ποιοι είναι όλοι οι επενδυτές, πόσους γύρους έχετε κάνει, πόσα χρήματα έχετε σηκώσει και από ποιους;
Τάκης
Ναι. Οπότε, ο πρώτος γύρος ήταν αυτά τα 3,5 εκατομμύρια που ήταν από την GFC και την 468 και περίπου οχτώ μήνες μετά κλείσαμε και έναν δεύτερο γύρο χρηματοδότησης. Πρόσφατα δηλαδή, άλλα 5 εκατομμύρια, που είναι από τους ίδιους επενδυτές και πολλούς καινούριους. Ο μεγαλύτερος νέος επενδυτής που ήρθε είναι ένα Fund από τη Βουλγαρία που λέγεται Eleven Ventures, που έχει και η Endeavor πολύ καλή σχέση.
Παναγιώτης
Ο partner είναι board member της Endeavor Βουλγαρίας.
Τάκης
Ακριβώς. Και μπήκανε και άλλα funds, και individual επενδυτές και από εκείνες τις χώρες και από την Ευρώπη και από την Ελλάδα. Έχουμε και την Genesis Ventures που μπήκε σε αυτόν τον γύρο και άλλους αρκετούς επενδυτές από διάφορες περιοχές της Ευρώπης.
Παναγιώτης
Πώς βλέπεις την τεχνολογία να αλλάζει τον χώρο; Γιατί πάντα το deal και το μεγάλο bet είναι πώς να γίνεις γρήγορα profitable, να πέσουν τα unity economics. Η τεχνολογία συνεχώς βελτιώνει την αποδοτικότητα σε οτιδήποτε είναι μέσα στο business model. Υπάρχουνε κάποια πράγματα, κάποιες εξελίξεις που σε κάνουν excite και που σε κάνουν και πιο αισιόδοξο για το efficiency αυτού του μοντέλου;
Τάκης
Τεχνολογικά;
Παναγιώτης
Τεχνολογικά, πολλές παραγγελίες μαζί, κάποια τεχνολογία μέσα στα dark stores η οποία θα κάνει πιο γρήγορα ή πιο efficiently το picking; Υπάρχουνε πράγματα που θα αλλάξουν το landscape του quick commerce;
Τάκης
Νομίζω δεν έχουμε ιδέα πόσα υπάρχουνε. Υπάρχουνε πολύ περισσότερα από αυτά που βλέπουμε σήμερα και πιστεύουμε ότι υπάρχουνε. Καθημερινά αναπτύσσουμε καινούρια πράγματα τεχνολογικά που μας βοηθάνε και να είμαστε πιο efficient στα operation μας, που στην ουσία αυτό σε βοηθάει στα κόστη σου. Δηλαδή άμα εγώ μπορώ να χτίσω μια τεχνολογία και να με βοηθήσει να κάνω picking στο 1/3 του χρόνου, γλιτώνω χρόνο. Άμα μπορώ να χτίσω μια τεχνολογία που ο διανομέας μπορεί να πάρει πέντε παραγγελίες και να τις παραδώσει μέσα σε 20 λεπτά αντί για δύο, μου γλιτώνει χρόνο, έχω υψηλότερο αυτό που λέμε drop density, περισσότερες παραγγελίες να παραδόσεις σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή και αυτά είναι πράγματα τα οποία θέλουν χρόνο πολύ για να τα αναπτύξεις αλλά υπάρχουνε και θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται. Εμείς έχουμε ξεκινήσει και χτίζουμε τη δικιά μας τεχνολογία end to end, οπότε έχουμε αρχίσει και εσωτερικά στα dark stores και στη διανομή να βελτιώνουμε όλη αυτήν τη διαδικασία. Να σου δώσω παράδειγμα, όταν ξεκινήσαμε ας πούμε, δεν κάναμε καθόλου το λεγόμενο stacking, που είναι να βάζεις δύο και τρεις παραγγελίες μαζί στην ίδια παραγγελία για να έχεις optimise απ’ τον κάθε διανομέα. Τώρα, περίπου το 20% των παραγγελιών μας είναι stacking orders, οπότε έχουμε πολύ μεγαλύτερα efficiencies στο delivery. Το ίδιο και με το picking, μειώνονται οι χρόνοι, αυξάνεται το efficiency και προφανώς όλο αυτό σε βοηθάει στα unity economics, γιατί αυτό που τελικά πρέπει να κάνεις σε ένα τέτοιο business. Το κάθε dark store είναι ένα unit το οποίο θέλεις να βγάζει χρήματα. Τα κόστη σου να είναι λιγότερα από τα έσοδα που σου φέρνει το κάθε dark store. Και όταν λέμε κόστη εννοούμε τα πάντα, και το ηλεκτρικό ρεύμα. Οπότε εκεί όσα περισσότερα efficiencies έχεις με το ίδιο base cost τόσο πιο γρήγορα θα γίνουν profitable τα dark stores. Και ήδη τώρα που έχουμε κλείσει έναν χρόνο ήδη βλέπουμε τα πρώτα σημάδια κερδοφορίας στα πιο ώριμα μας dark stores.
Παναγιώτης
Έχει νόημα αυτός ο πόλεμος delivery time το οποίο υπήρξε τους προηγούμενους μήνες; Έχει τόσο νόημα να είναι 15, 14, 13, 12 λεπτά ή πιστεύεις ότι θα αυξηθεί ο χρόνος για να γίνει πιο efficient, πιο profitable; Και ίσως να ηρεμήσει και λίγο η πίεση που υπάρχει στο business model.
Τάκης
Κοίταξε, η ταχύτητα παίζει πάρα πολύ ρόλο, αλλά υπάρχει και ένα threshold που δεν πρέπει να το ξεπερνάς. Εμείς πιστεύουμε ότι οτιδήποτε κάτω από μισή ώρα είναι αρκετά αποδεκτό από τον πελάτη.
Παναγιώτης
Σαφώς.
Τάκης
Αν μπορείς να είσαι και κάτω από 20 λεπτά, ακόμα καλύτερα. Δεν είναι πάντα αυτή η απαίτηση απ’ τον πελάτη και εμείς τώρα κοιτάμε να προσφέρουμε και υπηρεσίες που είναι longer delivery times. Δηλαδή να του πεις «Θες να τα πάρεις και σε μια και σε δύο ώρες και να πληρώσεις ένα διαφορετικό fee, ένα χαμηλότερο fee;» Αυτό μας βοηθάει να είμαστε και πιο πράσινοι, green, γιατί θα μπορούμε να πάμε πολλές παραγγελίες στην ίδια περιοχή και να τις παραδώσουμε την ίδια στιγμή, αν ο πελάτης δεν έχει κάποια συγκεκριμένη απαίτηση για τον χρόνο. Παρ’ όλα αυτά, εμείς αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι αρχικά να καλύψουμε το μεγαλύτερο ποσοστό των επαναλαμβανόμενων παραγγελιών ενός πελάτη, που αυτά είναι λίγα προϊόντα, είναι που ξέχασα ή δεν αγόρασα ανάμεσα στα μεγάλα baskets που λέγαμε τα εβδομαδιαία. Αυτά τα προϊόντα συνήθως τα θες γρήγορα, γιατί κάτι σου λείπει και εκείνη την ώρα το μαγειρεύεις ή γυρνάς από το σπίτι και θες να μαγειρέψεις σε μια ώρα και θα πάρεις κάποια προϊόντα. Άμα τον περιορίσεις και του πεις «Πρέπει να περιμένεις 1, 2, 3, 4 ώρες», του αλλάζεις το πρόγραμμα και ίσως έχει νόημα να πάει να το πάρει μόνος του και να ξοδέψει μια ώρα. Οπότε, θεωρούμε πως η ταχύτητα παίζει ρόλο. Θα συνεχίσουμε να προσπαθούμε να παραδίδουμε πολύ γρήγορα, αλλά δεν είναι απαραίτητο για όλους τους πελάτες, για όλες τις στιγμές.
Παναγιώτης
Είναι ένας χώρος που επίσης βλέπουμε πολύ ενδιαφέρουσες κινήσεις. Partnerships με brands, συγκεκριμένα προϊόντα που διανέμονται μόνο σε αυτά τα solutions και στα quick commerce apps ή hyper local συνεργασίες, retailers με τους οποίους έχουν αρχίσει και συνεργάζονται τέτοιου είδους τεχνολογίες. Έχετε πρόσβαση σε έναν απίστευτο αριθμό και ένα απίστευτο μέγεθος data για τους καταναλωτές, τη συμπεριφορά τους, τα οποία δεν έχουν οι retailers. Πώς βλέπεις τον χώρο να αλλάζει σε επίπεδο συνεργασιών με τους physical retailers, με τα brands;
Τάκης
Αυτό είναι ένα τεράστιο κομμάτι που πάτησες τώρα, γιατί μέχρι τώρα υπήρχαν συγκεκριμένες συμπεριφορές. Υπήρχε η συμπεριφορά πάω στο κατάστημα, που εκεί είχες πολύ limited data, και υπάρχει και η συμπεριφορά online τα τελευταία χρόνια, που είναι και αυτή πλανάρω, τα βάζω όλα στο καλάθι, περιμένω κάποιες ώρες κτλ. Οπότε, δεν ξέρεις ακριβώς αυτά που αγοράζει ο καταναλωτής, πότε τα καταναλώνει, γιατί τα θέλει κτλ. Τα λεγόμενα missions που λέμε, είναι για μεσημεριανά, είναι για βραδινό, είναι για πάρτι, είναι για δώρο; Δύσκολο να καταλάβεις τα missions αυτά. Με το quick commerse αυτό που ξεκλειδώνεις είναι να φέρνουμε online τα missions τα οποία δεν μπορούσαν να έρθουνε. Δηλαδή κάθεσαι με την παρέα σου σπίτι και εκείνη τη στιγμή θες να πάρεις μπίρες, πατατάκια και κάτι άλλο. Εκείνη τη στιγμή θα σου παραδώσουμε παγωμένες μπίρες και πατατάκια. Οπότε, είναι αυτό το emergency mission, το impulse mission. Οπότε, αυτά αρχίζουμε να τα ξεκλειδώνουμε και τώρα αρχίζουμε και βλέπουμε τα data και πώς συμπεριφέρεται ο καταναλωτής και έχουμε καταλάβει, έστω και ενός έτους εταιρεία, πόσο ενδιαφέρον έχει αυτό και για τα brands. Έχουμε ήδη ξεκινήσει πολύ μεγάλα partnerships με τεράστια brands και ενδιαφέρονται πάρα πολύ να καταλάβουνε πώς συμπεριφέρεται ο καταναλωτής, τι αγοράζει, πότε το αγοράζει, πόσα πληρώνει, πόσο συχνά, πόσο είναι το καλάθι του. Δηλαδή όλα αυτά είναι... ανοίγουμε σχεδόν ένα καινούριο vertical, ένα καινούριο κανάλι, το οποίο δεν υπήρχε πριν και πρέπει να το παρακολουθούμε πολύ στενά για να καταλάβουμε τελικά τι θέλει ο καταναλωτής και να του το δώσουμε. Η ταχύτητα παίζει τεράστιο ρόλο σε αυτό.
Παναγιώτης
Παίζει. Και για τα νέα generations είναι περισσότερο προτεραιότητα, λες, η ταχύτητα.
Τάκης
Βέβαια, γιατί άμα δεν μπορείς να πάρεις κάτι γρήγορα, δεν πατάς σε αυτά τα missions που είναι το emergency missions ή το impulse mission. Θέλω κάτι και το θέλω τώρα. Τι είναι αυτό που θέλουν τώρα και τι είναι πρόθυμοι να πληρώσουν για αυτό το τώρα; Και ήδη έχουμε ξεκινήσει partnership με πολύ μεγάλα brands και βλέπουμε αυτό το quick commerce industry να αρχίζει να μπαίνει και σε άλλα verticals. Όχι μόνο στο food και grocery. Να μπαίνει και στο general merchandise και να θες και άλλες κατηγορίες προϊόντων πολύ γρήγορα. Και έχουμε δει ήδη ας πούμε στο εξωτερικό electronic e-commerce shops που σου λέει «Πλήρωσε τρία δολάρια να το πάρεις σε δύο μέρες ή πλήρωσε έξι δολάρια και θα το πάρεις σε μια-δύο ώρες». Οπότε, αρχίζει ο καταναλωτής και θέλει προϊόντα πολύ γρήγορα. Όχι τα πάντα. Δηλαδή δεν νομίζω να χρειαστεί να παλτό για να βγεις το βράδυ και να σ’ το φέρουν σε μισή ώρα, αλλά μπορεί να χρειάζεται να πάρεις ένα laptop ή έναν φορτιστή.
Παναγιώτης
Ο χώρος γενικά είναι σε μια εγρήγορση και μια κινητικότητα αυτό το διάστημα. Θες να μας μιλήσεις λίγο για το quick commerce παγκοσμίως; Ποιες είναι οι major κινήσεις που γίνονται και ποια είναι τα trends που βλέπεις;
Τάκης
Ναι, το quick commerce στην ουσία αναπτύχθηκε πάρα πολύ τα τελευταία δύο χρόνια και η πανδημία έπαιξε πρωταρχικό ρόλο σε αυτό. Και στην Ευρώπη συγκεκριμένα αναπτύχθηκε πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή στον κόσμο. Αυτό που έχει γίνει είναι ότι έχουν βγει αρκετές πολύ μεγάλες εταιρείες που αναπτύχθηκαν πάρα πολύ γρήγορα και κάλυψαν μεγάλες γεωγραφικές περιοχές. Συνήθως σε κεντρικές πόλεις της Ευρώπης. Αυτό τώρα τι έχει δημιουργήσει; Έχει δημιουργήσει ένα πολύ μεγάλο industry και πολύ γρήγορα, αλλά έχει δημιουργήσει και πολλά προβλήματα, γιατί όταν καλείσαι να αναπτύξεις μια εταιρεία με 300, 400 dark stores μέσα σε 12 μήνες, θα γίνουν πολλά λάθη. Δεν γίνεται να τα κάνεις όλα σωστά. Οπότε, πέσανε πάρα πολλά χρήματα σε αυτό το industry, μεγάλωσαν κάποιες εταιρείες πάρα πολύ και, δυστυχώς, κανείς δεν περίμενε ότι το 2022 θα έχουμε πόλεμο, θα έχουμε πληθωρισμό, θα έχουμε τέτοιες ανατιμήσεις σε προϊόντα σούπερ μάρκετ. Οπότε τι γίνεται; Απ’ τη μια μέρα στην άλλη, όλες αυτές οι εταιρείες κλήθηκαν να επικεντρωθούν πλέον στην κερδοφορία και όχι στην ανάπτυξη. Που αυτό είναι δύσκολο να το κάνεις απ’ τη μια μέρα στην άλλη. Και ήμασταν και εμείς λίγο έτσι στη μέση αυτής της αλλαγής, γιατί και εμείς αναπτυχθήκαμε όταν η αγορά πήγαινε πολύ καλά, και λιγότερο από έναν χρόνο λειτουργίας, η αγορά άλλαξε. Οπότε, τώρα είναι μια μάχη όλων αυτών των εταιρειών να προσπαθήσουνε να αποδείξουνε ότι δουλεύει το μοντέλο, ότι βγάζεις χρήματα και ότι είναι κάτι που το θέλει ο καταναλωτής και είναι εδώ για να μείνει. Και είμαστε ακριβώς έτσι στη μέση αυτής της προσπάθειας που γίνεται σε όλες τις χώρες αυτήν τη στιγμή, σε όλες τις ηπείρους στον κόσμο. Και εγώ πιστεύω ότι το trend αυτό θα μείνει, θα αναπτυχθεί πολύ παραπάνω, αλλά σίγουρα θα υπάρξουν και κάποιες εταιρείες που θα αλλάξουν τον τρόπο που λειτουργούνε για να ανταπεξέλθουν και στις ανάγκες της αγοράς.
Παναγιώτης
Άρα, βλέπεις και ένα consolidation, δηλαδή μια συρρίκνωση της αγοράς σε λίγους μεγαλύτερους players;
Τάκης
Έχει ξεκινήσει ήδη αυτό και θα συνεχίσει και ξεκάθαρα το βλέπουμε. Οπότε, θα δούμε πολύ consolidation στην Ευρώπη και στην Αμερική, και σε μικρότερες αγορές, ίσως και εδώ στην Ελλάδα.
Παναγιώτης
Υπάρχει ένα μεγάλο disruption στο supply chain και έχει φέρει πολύ μεγάλη πίεση στους retailers. Πολύ δυναμικό pricing, κάθε μέρα είναι ένα καινούριο challenge, δεν μπορείς να βρεις προϊόντα. Έχει έρθει αυτή η πίεση προς τα εσάς και πώς την αντιμετωπίζεις;
Τάκης
Σίγουρα έχει έρθει. Όταν ανοίγεις την τηλεόραση και το μόνο που συζητάνε είναι τιμές ρεύματος και τιμές προϊόντων σούπερ μάρκετ, σίγουρα έχει έρθει. Έχει δημιουργήσει πολύ μεγάλο πρόβλημα η αλήθεια είναι, και εμείς από τότε που ξεκίνησε η κρίση των τιμών, τώρα τον Μάρτιο πότε ξεκίνησε, πρέπει να έχουμε κάνει ανατιμήσεις γύρω στις 30 φορές. Δηλαδή είναι απίστευτο το τι ανατιμήσεις έρχονται. Και ακόμα γίνονται ανατιμήσεις. Σε κάποια πρέπει να έχει γίνει και τρείς και τέσσερις φορές ανατίμηση. Οπότε, όλο αυτό δυσκολεύει και τον καταναλωτή, δυσκολεύει πάρα πολύ και τις επιχειρήσεις. Φαντάσου τώρα ένα σούπερ μάρκετ που μπορεί να έχει 20 χιλιάδες κωδικούς, τι γίνεται εκεί μέσα. Γίνεται ένας χαμός. Είναι full time job μόνο να κάνεις ανατιμήσεις και να κοιτάζεις να είσαι ανταγωνιστικός κτλ. Και αυτό στο τέλος της ημέρας χτυπάει το πορτοφόλι του καταναλωτή. Είμαστε ακόμα μικρή εταιρεία, είμαστε μια εταιρεία που πατάμε στο convenience. Οπότε δεν μπορώ να πω ότι έχουμε δει το impact πολύ βαθιά, αλλά έχουμε ήδη ξεκινήσει να παίρνουμε τα μέτρα μας, γιατί πιστεύουμε ότι έχει υλικό ακόμα να δώσει αυτή η κρίση. Οπότε, απ’ το να κοιτάμε πάρα πολύ και εμείς τις τιμές μας, να δίνουμε στον καταναλωτή propositions, προσφορές και προϊόντα τα οποία θα τα βρει αλλού, οπότε το proposition να μην καταλήξει να γίνεται πάντα να βρω τη φθηνότερη τιμή. Δεν είμαστε η φθηνότερη τιμή στην αγορά. Προσπαθούμε να είμαστε πάρα πολύ ανταγωνιστικοί, να ματσάρουμε και με τις τιμές και με τα μεγάλα σούπερ μάρκετ. Στο τέλος της ημέρας όμως, εμείς πουλάμε μια ευκολία που θέλουμε να είναι και σε ένα πολύ ανταγωνιστικό πλαίσιο. Οπότε, έχουμε πάρα πολλά στο πλάνο μας για τον επόμενο χρόνο για να μείνουμε μπροστά σε αυτήν την κρίση και να συνεχίσει ο καταναλωτής να μας επιλέγει, αλλά δεν ξέρουμε και κανείς δεν ξέρει πού θα καταλήξει όλο αυτό.
Παναγιώτης
Μας είπες στην αρχή της συζήτησης ότι το grocery είναι ένας χώρος που έχει μείνει αρκετά πίσω στο transformation του και βλέπουμε ταυτόχρονα και πολλά quick commerce businesses να κάνουν partnership, ειδικά στο εξωτερικό, με πολύ μεγάλους retailers. Ποιος είναι ο ρόλος των retailers στην επόμενη μέρα του grocery;
Τάκης
Κοίταξε, ένας απ’ τους λόγους που άργησε και ακόμα αργεί να αναπτυχθεί αυτός ο κλάδος, νομίζω, είναι λόγω των retailers, στους οποίους θα έλεγα πέφτει η ευθύνη σχεδόν μποϊκοταρίσματος. Δεν τους συμφέρει να αναπτυχθεί τόσο πολύ, γιατί μιλάμε για επιχειρήσεις, πολλές από αυτές, που λειτουργούν δεκάδες χρόνια και έχουν στήσει ένα infrastructure που έχει να κάνει με καταστήματα που ο καταναλωτής έρχεται μέσα. Δηλαδή, ο καταναλωτής κάνει το picking, ο καταναλωτής κάνει το delivery, ο καταναλωτής κάθεται στο ταμείο, δεν το κάνεις εσύ αυτό. Οπότε, όταν τώρα καλούνται να κάνουν αυτοί το picking, το packing, το delivery, το marketing, αρχίζει και γίνεται πολύ ακριβό και ο καταναλωτής να μην θέλει να πληρώσει παραπάνω. Οπότε, πιέζανε πάρα πολύ για πολλά χρόνια να μην αναπτυχθεί όλο αυτό, δεν τους συνέφερε. Παρ’ όλα αυτά, σε οποιοδήποτε industry αυτός που θα κάνει dictate το τι θα γίνει είναι η αγορά και όταν η αγορά θέλει να πάει προς τα εκεί, όσο και να το πιέζουμε και να το τραβάμε να μη μεγαλώσει, θα μεγαλώσει. Οπότε, αποκλείεται το online grocery market να συρρικνωθεί. Θα συνεχίζει να μεγαλώνει τα επόμενα 5, 10,15 χρόνια. Σε τι ρυθμούς, δεν το ξέρουμε ακριβώς. Σίγουρα θα συνεχίσει να μεγαλώνει. Είναι πολύ διστακτικοί οι retailers και είναι και δύσκολο... Δεν έχουν tech DNA, δεν έχουν μάθει να κάνουν κάτι τέτοιο. Οπότε είναι δύσκολο για αυτούς να ξεκινήσουνε να μπούνε και να γίνουνε leaders σε ένα τέτοιο industry. Οπότε, αυτό που κάνουν αρχικά είναι να κάνουνε κάποια partnerships, όπως είπες, με food delivery companies, grocery delivery companies, quick commerce companies. Και, πιστεύω, εκεί η σχέση είναι win win. Δηλαδή και το startup θα επωφεληθεί με ένα μεγάλο brand name που θα κάνει partnership, και θα έχει πελάτες κτλ., και ο retailer θα μάθει πώς λειτουργεί όλο αυτό. Στο τέλος της ημέρας, όμως, θα πρέπει και οι retailers να αναπτύξουν κάτι τέτοιο. Στην Ελλάδα έχουνε μείνει αρκετά πίσω, θα έλεγα, οι περισσότεροι, όχι όλοι. Και για αυτό βλέπουμε το μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας αρχίζουν και το παίρνουν τα startups στο grocery και όχι οι παραδοσιακοί retailers. Νομίζω, δεν θα κρατήσει πάρα πολύ αυτή η αντίσταση που έχουν οι retailers, και θα πρέπει να βρουν και αυτοί τρόπους να δώσουν αυτό που θέλουνε στον καταναλωτή.
Παναγιώτης
Τι αλλαγές βλέπεις στο κομμάτι του automation και στο robotic delivery γενικά;
Τάκης
Ναι. Κοίτα, αυτοματοποίηση θα υπάρξει σίγουρα στο delivery. Απλά υπάρχουν πάρα πολλά εμπόδια σε regulation επίπεδο. Έχουμε δει ήδη εταιρείες που έχουν ρομποτάκια και παραδίδουν παραγγελίες στο πεζοδρόμιο και χαράζουν τις διαδρομές. Έχουμε δει drones να παραδίδουν δέματα. Είμαι 100% σίγουρος ότι θα φτάσουμε εκεί πέρα. Τώρα το τι θα παραδίδουμε και σε ποιες περιοχές θα μπορούμε να παραδίδουμε δεν το ξέρουμε ακόμα, αλλά πιστεύουμε ότι είμαστε λίγα χρόνια μακριά από ένα μεγάλο ποσοστό των παραδοσιακών deliveries να γίνονται αυτοματοποιημένα. Τώρα, με ρομπότ εδάφους ή drones αέρα, θα το δείξει ο κάθε νόμος του κάθε κράτους.
Παναγιώτης
To ρομπότ, πάντως, στην Αθήνα θα δυσκολευτεί πάρα πολύ να κουνηθεί. Εδώ δυσκολεύονται άνθρωποι.
Τάκης
Θα κουνηθεί, απλά ίσως να καταλήξει αναποδογυρισμένο.
Παναγιώτης
Ίσως να περιμένουμε το βιονικό ρομπότ της Tesla να κάνει τα delivery. Έχω δει ένα πολύ αστείο βιντεάκι που ένα ρομπότ έχει πέσει πάνω σε παρέλαση, και η παρέλαση δεν μπορεί να σταματήσει γιατί είναι αξιωματικοί, δεν ξέρω τι είναι, οπότε ένας ένας, back to back, πέφτουν πάνω στο ρομπότ, και ήταν πολύ αστείο.
Τάκης
Θα τα δούμε αυτά σίγουρα.
Παναγιώτης
Ανυπομονούμε, πάντως, γιατί όντως η αλήθεια είναι ότι είναι αρκετά techie και πολύ εντυπωσιακά όλα αυτά σίγουρα.
Τάκης
Σίγουρα, σίγουρα.
Παναγιώτης
Πάμε στο lightning round. Πέντε ερωτήσεις-φωτιά.
Τάκης
Πέντε, ωραία.
Παναγιώτης
Ένα βιβλίο που διαβάζεις αυτήν την περίοδο.
Τάκης
Λοιπόν, μιας και μιλάγαμε για αποτυχίες, θα σου πω ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία που έχω διαβάσει, που είναι ενός founder και επενδυτή απ’ την Αμερική, του Ben Horowitz που λέγεται “The hard thing about hard things”. Και εκεί είναι μια φοβερή ιστορία πάλης και resilience ενός ανθρώπου που έχει κάνει πάρα πολλά. Εγώ αυτό το βιβλίο το είχα διαβάσει πριν κάνω ή στην αρχή που έκανα startup. Και αφότου έστησα τη Home Run, ήταν διαφορετικό βιβλίο. Οπότε όποιος είναι founder θα το νιώσει πάρα πολύ αυτό το βιβλίο και είναι φοβερό μάθημα.
Παναγιώτης
Super! Super suggestion. Thank you. Μια σειρά που βλέπεις αυτήν την περίοδο.
Τάκης
Σειρά... Κοίτα, θα σου πω την αλήθεια. Αυτήν την περίοδο, δεν βλέπω κάποια σειρά. Θα σου πω όμως μια σειρά που τη βλέπω σχεδόν κάθε δύο χρόνια και είναι τα “Friends”, τα Φιλαράκια.
Παναγιώτης
Comfort food for the soul.
Τάκης
Ακριβώς. Εκεί που έχεις στρεσάρει και θες να ηρεμήσεις, το βάζεις και είσαι με φίλους.
Παναγιώτης
Έναν δημοσιογράφο ή αρθρογράφο που διαβάζεις και σε βοηθάει;
Τάκης
Αυτός που διαβάζω εδώ και περίπου δέκα χρόνια και με έχει βοηθήσει αρκετά και τον ξέρουνε πιστεύω αρκετοί founders, είναι ο ιδρυτής του Ycombinator, που λέγεται Paul Graham. Ο Paul Graham έχει γράψει και γράφει πάρα πολλά essays, τα οποία καλύπτουν όλο το φάσμα του entrepreneurship και όλο το φάσμα της ζωής, γενικότερα. Θα τον συνιστούσα ανεπιφύλακτα.
Παναγιώτης
Ένα άτομο που θαυμάζεις και you look up to;
Τάκης
Κοίτα, ένα άτομο που θαυμάζω πολύ, και αυτόν τον παρακολουθώ και τον διαβάζω πολύ, είναι ο Naval. Είναι ο ιδρυτής της Angelist, και θα έλεγα ότι πλέον έχει καταλήξει να είναι έτσι ένας founder και modern philosopher. Πολλά μαθήματα για entrepreneurship, πολλά μαθήματα για τη ζωή. Και αυτόν θα τον συνιστούσα.
Παναγιώτης
Σούπερ. Τι πιστεύεις ότι κάνει έναν επιχειρηματία outlier;
Τάκης
Να μην τα παρατάει. Έτσι απλά.
Παναγιώτης
Τάκη, σε ευχαριστούμε πολύ.
Τάκης
Και εγώ ευχαριστώ.
Παναγιώτης
Να είσαι καλά.
