Εισαγωγή-Γιώργος Χατζηγεωργίου
Από αυτό το study έχουν γίνει published 350 scientific papers στον COVID και μερικά από αυτά τα πιο σημαντικά, όπως, για παράδειγμα, το paper γύρω από την ανοσμία, δηλαδή το lack of smell and taste, το οποίο έχει γίνει πλέον ένα βασικό σύμπτωμα του COVID. Είναι κάτι το οποίο επιστημονικά πρώτοι εμείς το κάναμε publish…
Εισαγωγή-Παναγιώτης Καραμπίνης
Καλώς ήρθατε στο Outliers από την Endeavor Greece, το podcast αφιερωμένο στους επιχειρηματίες που μετασχηματίζουν ολόκληρες αγορές και αλλάζουν το αφήγημα της επιχειρηματικότητας. Κάθε εβδομάδα μιλάμε με τους ανθρώπους πίσω από τις πιο επιτυχημένες startup σε Ελλάδα και εξωτερικό και μαθαίνουμε πώς σκέφτονται και πώς αξιολογούν ρίσκα και αποφάσεις. Μέσα απ’ το δικό τους ταξίδι και τις ευκαιρίες που βλέπουν στον κλάδο τους ανακαλύπτουμε τι κάνει έναν επιχειρηματία outlier. Είμαι ο Παναγιώτης Καραμπίνης, διευθύνων σύμβουλος της Endeavor Greece. Σήμερα, μιλάμε με τον Γιώργο Χατζηγεωργίου, συνιδρυτή της ZOE. Η ZOE είναι μια health tech εταιρεία, που δημιουργήθηκε στο Λονδίνο το 2017 από κλινικούς διατροφολόγους, ερευνητές και ανθρώπους στον χώρο της τεχνολογίας. Οι τρεις ιδρυτές της είναι ο Tim Spector, ο Jonathan Wolf και ο Γιώργος Χατζηγεωργίου. Έχοντας εργαστεί σε μεγάλες εταιρείες, όπως η Accenture και η Yahoo, και ως πρώην ιδρυτικό μέλος της HouseTrip και του efood, ο Γιώργος αποφάσισε να αφιερωθεί στη ZOE. Η βασική υπηρεσία της είναι ένα biological kit, το οποίο μπορεί κανείς να παραγγείλει στο σπίτι του, να ακολουθήσει μια διαδικασία ελέγχου του οργανισμού του και να λάβει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα για καλύτερη διατροφή και υγεία. Μέχρι σήμερα, η ZOE έχει λάβει χρηματοδότηση της τάξης των 30 εκατομμυρίων δολαρίων. Τον Μάρτιο του 2020, στις αρχές της πανδημίας, το ερευνητικό και τεχνολογικό δυναμικό της εταιρείας ανέπτυξε το COVID Symptom Tracker app, μια εφαρμογή που συλλέγει πιθανά συμπτώματα του κορωνοϊού. Μέχρι σήμερα, το έχουν χρησιμοποιήσει πάνω από 4.500.000 χρήστες σε Μεγάλη Βρετανία, Αμερική, Σουηδία, και σύντομα θα γίνει η διάθεσή της και στην Ινδία. Με το Γιώργο μιλάμε για τα βήματά του στο health tech, την ερευνητική διαδικασία, τις αλλαγές που έφερε στα πλάνα τους η πανδημία και για τη συμβολή του COVID Symptom Tracker στην παγκόσμια επιστημονική έρευνα. Ο Γιώργος μάς μίλησε εξ αποστάσεως απ’ το Λονδίνο.
Παναγιώτης Καραμπίνης
Καλημέρα, Γιώργο.
Γιώργος Χατζηγεωργίου
Καλημέρα, Παναγιώτη.
Παναγιώτης
Καλώς ήρθες. Σ’ ευχαριστούμε πολύ που είσαι μαζί μας.
Γιώργος
Καλώς σας βρήκα. Ευχαριστώ κι εγώ.
Παναγιώτης
Πριν ξεκινήσουμε, θα ήθελες να μας πεις δύο λόγια για το ZOE, σε περίπτωση που κάποιος δεν το έχει ακούσει;
Γιώργος
Ναι. Το ZOE είναι μια εταιρεία η οποία την ξεκινήσαμε πριν περίπου 3 χρόνια. Είναι από το ελληνικό όνομα Ζωή, βέβαια, γιατί ο σκοπός και ο στόχος της εταιρείας είναι να βοηθήσουμε πολλούς ανθρώπους παγκοσμίως να ζήσουν μια καλύτερη ζωή, βελτιώνοντας την υγεία τους, και ουσιαστικά είναι εμπνευσμένο από μία ιδέα του ότι, συλλέγοντας πάρα πολλά δεδομένα γύρω από το πώς το φαγητό και ο τρόπος που τρώμε επιδρά στην υγεία μας, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης, το artificial intelligence, να μπορέσουμε να κάνουμε predict, δηλαδή να μπορέσουμε να δούμε, να υπολογίσουμε την επίδραση του φαγητού, του τρόπου που τρώμε, προσωποποιημένα σε κάθε άνθρωπο κι έτσι να δώσουμε καλύτερες λύσεις προσωποποιημένες για τον δικό τους οργανισμό, έτσι ώστε να τρώνε πιο σωστά και να είναι πιο υγιείς και να ζήσουν μια καλύτερη ζωή.
Παναγιώτης
Ακούγεται πολύ ενδιαφέρον. Εξίσου ενδιαφέρουσα είναι κι η δική σου προσωπική πορεία. Κατ’ αρχάς, ήσουν CEO στην HouseTrip, είσαι co-founder του efood, τώρα είσαι co-founder του ZOE. Θα ήθελες λίγο να μας μιλήσεις λίγο για σένα, από πού ξεκίνησες, πού σπούδασες, κι όλα αυτά τα βήματα πώς σε έχουν φέρει μέχρι εδώ;
Γιώργος
Ναι, βεβαίως. Μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη. Και στα δεκαεφτά μου αποφάσισα να προσπαθήσω να πάω να σπουδάσω στην Αμερική. Έκανα αιτήσεις σε δέκα πανεπιστήμια -τα εννιά ήταν εξαιρετικά, τα καλύτερα- και έκανα και σε ένα, το λεγόμενο safety school, δηλαδή σ’ ένα πανεπιστήμιο το οποίο ήταν στη μέση του πουθενά. Θυμάμαι κανείς δεν το ήξερε. Εγώ σίγουρα δεν το ήξερα. Κι όπως έχουν τα πράγματα, τα εννιά καλά πανεπιστήμια όλα μ’ απέρριψαν, κι έτσι κατέληξα 17 χρονών παιδί σ’ ένα μέρος που λεγότανε Πότσνταμ, στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, περίπου 40 λεπτά από τα σύνορα με τον Καναδά, δηλαδή πάρα πολύ βόρεια, σε μία πόλη 2.500 κατοίκων, ερχόμενος από τη Θεσσαλονίκη, που είναι πολύ πιο μεγάλη πόλη, βεβαίως, και έπαθα ένα μεγάλο σοκ. Και την πρώτη μέρα που πήγα εκεί πέρα είπα: «Πρέπει να φύγω». Κι ένα απ’ τα πρώτα πράγματα που ανακάλυψα, Παναγιώτη, ήταν ότι ήταν τόσο κρύα εκεί πέρα, όπου ανακάλυψα ότι η κλίμακα Φαρενάιτ και η κλίμακα Celsius, δηλαδή Κελσίου, τέμνονται στο -40, γιατί πήγαινε τόσο… τόσο κρύα… Οπότε, προσπάθησα να φύγω. Διάβασα πάρα πολύ καλά. Τα πήγα πολύ καλά. Έκανα ξανά αιτήσεις σε πολύ καλά πανεπιστήμια. Πάλι με απέρριψαν. Οπότε, είπα: «ΟΚ». Βρέθηκα σε μια πολύ κρίσιμη φάση, λέω -είμαι τότε 18-18,5 χρονών- λέω: «Τι να κάνω;» Και λέω: «Θα ξαναπροσπαθήσω». Και τα ‘δωσα όλα και έκανα μία μόνο αίτηση στο TUFTS, στη Βοστώνη, και -να ‘ναι καλά οι άνθρωποι, δεν ξέρω τι είδανε, τουλάχιστον με δεχτήκανε- κι έτσι έκανα το πτυχίο μου στο TUFTS, τα πήγα πολύ καλά και μετά πήγα στο MIT κι έκανα και το μάστερ μου εκεί πέρα σαν μηχανολόγος-μηχανικός. Θέλω να πω ότι όλη αυτή η πορεία του να πάω σ’ ένα καλό πανεπιστήμιο, όπως μου ‘χανε πει οι γονείς μου ότι πρέπει να κάνω για να τα πάω καλά, μου ‘δειξε ότι πρέπει να βάλεις ένα στόχο και να προσπαθείς να τον πετύχεις και, ακόμα κι όταν έχεις αποτυχίες, από αυτές να μάθεις τι μπορείς να κάνεις διαφορετικά, τι μπορεί να κάνεις καλύτερα, έτσι ώστε να φτάσεις στοn στόχο. Και νομίζω ότι αυτό ουσιαστικά είναι το μεγαλύτερό μου μάθημα ή ένα απ’ τα μεγαλύτερα μαθήματα και ουσιαστικά καθόρισε και την περαιτέρω μου πορεία.
Παναγιώτης
Φεύγοντας απ’ το πανεπιστήμιο, φεύγοντας απ’ το MIT, ξεκίνησες, αν δεν κάνω λάθος, στην Accenture; Ήσουνα στην Accenture.
Γιώργος
Ναι, ξεκίνησα στην Accenture γιατί, μεγαλώνοντας στην Ελλάδα, ενώ η μία πλευρά της οικογένειάς μου ήταν επιχειρηματίες και είχανε όλο το entrepreneurial spirit μέσα τους -και νομίζω κι εγώ αυτό είχα-, ωθήθηκα κάπως, ίσως από τον πατέρα μου σε μία πιο, θα ‘λεγα, safe, σίγουρη οδό. Κι έτσι, ένας απ’ τους δύο τρόπους ώστε να πας σ’ αυτή την οδό και να κάνεις κάτι καλύτερο ήτανε να πας, φεύγοντας από ένα πανεπιστήμιο στην Αμερική, ήτανε να πας είτε στο strategy consulting είτε στο investment banking. Εγώ, επειδή μου άρεσαν οι επιχειρήσεις πιο πολύ, είπα να πάω στο strategy consulting. Κι έτσι πήγα στην Accenture. Και η αλήθεια είναι ότι η Accenture ήταν ένα πάρα πολύ μεγάλο σχολείο για μένα. Ήμουνα πάρα πολύ τυχερός με τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάστηκα και έμαθα πάρα πολλά, αλλά ανακάλυψα στο τέλος, ενώ τα πήγα πάρα πολύ καλά, ότι σαν consultant, τουλάχιστον για μένα, δεν ήμουν ικανοποιημένος. Και δεν ήμουν ικανοποιημένος, γιατί η μεγαλύτερη διαφορά που εγώ είδα τουλάχιστον στο consulting σε σχέση με αυτό που κάνω σήμερα είναι ότι δεν ήμουνα ο owner και δεν είχα το total responsibility των προβλημάτων και των αποφάσεων με τις οποίες ασχολιόμουν.
Παναγιώτης
Και μετά Yahoo.
Γιώργος
Πήγα στη Yahoo, γιατί πίστευα ότι, πηγαίνοντας στη Yahoo, θα έχω πιο πολύ responsibility. Και είχα.
Γιώργος
Στη Yahoo έμαθα ένα άλλο μάθημα, τουλάχιστον για μένα προσωπικά. Ότι, ενώ είχα ένα πάρα πολύ μεγάλο τίτλο, ένα μεγάλο PNL, ένα πολύ μεγάλο θεωρητικό responsibility, ήμουνα ένας πολύ μικρός κρίκος σε μια μεγάλη αλυσίδα. Κι έτσι ώστε ενώ θα μπορούσα να πείσω τον εαυτό μου ότι αυτό που κάνω έχει μεγάλο impact, βαθιά μέσα μου ρώτησα την ερώτηση άμα αυτό είναι αλήθεια, αποδέχθηκα, τουλάχιστον για μένα, ότι αυτό δεν ήταν αλήθεια. Κι έτσι αποφάσισα να πάω να κάνω πράγματα έτσι ώστε να έχω μεγαλύτερο impact.
Παναγιώτης
Έτσι προκύπτει το HouseTrip και η θέση του CEO;
Γιώργος
Στο HouseTrip έκανα ένα διάλειμμα στην Ελλάδα, όπου ήρθα στην Ελλάδα και ασχολήθηκα περίπου για 2,5-3 χρόνια με διάφορες επιχειρήσεις. Η πρώτη φάση ήταν… ασχολήθηκα με τον όμιλο της Χρυσής Ευκαιρίας, όπου βοήθησα να μετασχηματιστεί η εταιρεία από μία εφημερίδα μικρών αγγελιών σ’ ένα online destination classifieds και, επίσης, ίδρυσα μέσα σ’ αυτό τον όμιλο 3 εταιρείες
Παναγιώτης
Έχουμε κάνει μια έρευνα πρόσφατα για τα μοντέλα επιτυχημένων επιχειρηματιών και είδαμε ότι συνήθως -και, φυσικά, αυτό είναι η βάση, αλλά δεν είναι ο απόλυτος κανόνας- συνήθως οι επιχειρηματίες οι οποίοι έχουνε καλύτερο performance είναι αυτοί που έχουν περάσει από διευθυντικές θέσεις ή έχουν υπάρξει υψηλά στελέχη σε πολυεθνικές, όπου τους έχει δοθεί η ευκαιρία και να καταλάβουν πώς είναι η οργάνωση, πώς λειτουργεί μια οργάνωση, αλλά και να εντοπίσουνε ένα πρόβλημα το οποίο they’re passionate enough, αλλά they know how to solve. Βοήθησε, νομίζεις, καθόλου η εμπειρία σου σαν CEO στη μετέπειτα πορεία σου σαν entrepreneur και ποια είναι τα key learnings από αυτό;
Γιώργος
Η αίσθησή μου είναι ότι το HouseTrip, το οποίο ήτανε startup, scale-up και μετά turnaround case, ίσως είναι η πιο, θα ‘λεγα, το μεγαλύτερο μάθημα που έχω πάρει στην καριέρα μου. Και ο λόγος είναι ο εξής. Πήγα στη HouseTrip, την αναπτύξαμε πολύ σαν εταιρεία, δηλαδή πήγαμε σχεδόν απ’ το μηδέν στα 100-200 εκατομμύρια δολάρια τζίρο σε 2 χρόνια. Η εταιρεία ήταν ουσιαστικά ένας ανταγωνιστής, όχι ακριβώς στο ίδιο niche, αλλά περίπου με την Airbnb, για να δώσουμε στους ανθρώπους να καταλάβουνε. Αλλά όταν η Airbnb πλέον -ήταν τα λεγόμενα network effects, δηλαδή πήραν την κρίσιμη μάζα από τους ανθρώπους που βάζουν τα σπίτια και τους ανθρώπους που ψάχνουν σπίτια- ήταν σχεδόν αδύνατο να ανταγωνιστείς επί ίσοις όροις και όπως ήταν αδύνατο να ανταγωνιστείς τους άλλους μεγάλους παίκτες που μπαίναν στην αγορά, που ήταν η Booking.com και η HomeAway, ο καθένας σε διαφορετικά niches. Οπότε, ενώ η εταιρεία είχε πάει σε μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια τζίρο -ήταν αρκετά μεγάλη, ειδικά σε μερικές αγορές όπως η Γαλλία και ειδικά στα δεύτερα σπίτια, που έχουν να κάνουν με τα summer vacations κυρίως- ήταν σχεδόν αδύνατο να ανταγωνιστείς άμα δεν άλλαζες κάτι. Οπότε, εκεί πήγα σαν CEO και έπρεπε ουσιαστικά να κάνω turnaround την εταιρεία -χάναμε περίπου 20 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο- και έπρεπε σε 6 μήνες να την κάνω κερδοφόρα. Το οποίο το έκανα. Είχε να κάνει, βέβαια, με πάρα πολλές ενέργειες -να μειώσουμε έξοδα, να κάνουμε refocus σε λιγότερα markets- και μετά πουλήσαμε την εταιρεία στο Tripadvisor. Η πώληση αυτή δεν ήταν όσο πετυχημένη ήταν η άλλη μου πώληση που έκανα με το efood, αλλά τα βασικά learnings τα οποία πήρα από αυτή την εμπειρία ήταν τρία. Το νούμερο 1 είναι να καταλάβεις ποιο πρόβλημα προσπαθείς να λύσεις, σε ποιο niche. Κι όταν λέω πρόβλημα είναι κάθε άνθρωπος έχει ένα worry στο μυαλό του, το οποίο προσπαθείς να το λύσεις. Ένα πρόβλημα το οποίο θέλουνε μια λύση και προσπαθείς να τους βρεις λύση. Ποιο είναι το πρόβλημα αυτό και άμα μπορείς σ’ αυτό το niche, σ’ αυτό το segment, να είσαι number one. Άμα θες να χτίσεις μια πολύ μεγάλη εταιρεία, you need to be number one. Το νούμερο 2 είναι: Έχεις την ομάδα; CEO, executive team, κ.λπ. η οποία μπορεί να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα, το οποίο είναι δύσκολο ερώτημα. Και το νούμερο 3: άμα έχεις αρκετά εφόδια -και εκεί μιλάμε για cash, δηλαδή άμα είσαι default alive or a default dead business από άποψη χρηματοδότησης, cash, profitability, οτιδήποτε είναι αυτό- έτσι ώστε να μπορείς να κάνεις, να υλοποιήσεις αυτό το πλάνο. Βλέποντας πίσω στη HouseTrip, πιστεύω, θα μπορούσα να το ‘χα κάνει πολύ καλύτερα, όπως και πιστεύω ότι θα μπορούσα να είχα απαντήσει την ερώτηση στο ερώτημα νούμερο 1…
Παναγιώτης
«Ποιο είναι το πρόβλημα;»
Γιώργος
…πολύ καλύτερα, γιατί εκεί είναι ένα ενδιαφέρον μάθημα ψυχολογίας. Ενώ έκανα όλο τον μετασχηματισμό, από εταιρεία που έχανε αρκετά χρήματα σε κερδοφόρα εταιρεία πολύ γρήγορα και πολύ καλά, το κομμάτι το οποίο δεν τα πήγα καλά ήταν το κομμάτι να απαντήσω την ερώτηση: «Ποιο είναι το πρόβλημα που μπορούμε να λύσουμε και στο οποίο μπορεί να είμαστε νούμερο ένα;» Και, ενώ στο ένστικτό μου είχα την απάντηση, ήξερα ποιο ήταν αυτό, για κάποιο λόγο δεν πήρα αυτή τη bold, δύσκολη απόφαση, ώστε να το υλοποιήσω.
Παναγιώτης
Αναπόφευκτη ερώτηση: «Ποιο είναι το πρόβλημα που προσπαθεί να λύσει η ZOE;»
Γιώργος
Κοίταξε, υπάρχουνε πολλά διαφορετικά προβλήματα και το ερώτημα είναι: «Ποιο είναι το πρώτο πρόβλημα;» Γιατί ουσιαστικά πρέπει να ξεκινήσεις με ένα. Το πρώτο πρόβλημα είναι πολλοί άνθρωποι έχουν ένα worry, το οποίο ρωτάνε συνέχεια και λένε: «Γιατί δεν μπορώ να χάσω βάρος;» «Γιατί συνέχεια πεινάω;» «Γιατί συνέχεια αισθάνομαι ότι το σώμα μου είναι inflamed, δηλαδή με πονάει;» «Γιατί συνέχεια δεν έχω ενέργεια;» Λοιπόν, έχουν ένα worry, λοιπόν, βάσει του ρόλου του φαγητού που παίζει σε διάφορα συμπτώματα τα οποία αυτοί αισθάνονται. Αυτό που ουσιαστικά προσπαθούμε να κάνουμε εμείς είναι να τους δώσουμε μια απάντηση σε αυτό το worry και να προσπαθήσουμε μετά να τους φέρουμε σε ένα σημείο ώστε όχι μόνο να λύσουν την απορία, αλλά και να αισθανθούν καλύτερα σ’ όλα αυτά τα πράματα, να αισθανθούν λιγότερο πεινασμένοι, να μπορέσουν να χάσουνε βάρος πιο συστηματικά και long term, να μπορέσουν να αισθανθούνε πιο υγιείς.
Παναγιώτης
Θες να μας πεις λιγάκι τα πρώτα βήματα; Πώς προέκυψε η ιδέα; Πώς αναπτύχθηκε όλο αυτό;
Παναγιώτης
Και πώς γνώρισες εσύ τους co-found.
Γιώργος
Με τον έναν απ’ τους δύο μου συνεταίρους, τον Jonathan… είναι πολύ φίλος μου πολλά χρόνια και δουλεύαμε μαζί στη Yahoo. Όταν, λοιπόν, πουλήθηκε η Yahoo και το HouseTrip και πήγα σ’ ένα sabbatical για ένα χρόνο, αρχίσαμε με τον Jonathan να μιλάμε διάφορες ιδέες, για να κάνουμε κάτι μαζί. Και ένα απ’ τα πράγματα τα οποία ανακαλύψαμε σ’ ένα ταξίδι μας που κάναμε μαζί -αναψυχής στην Κρήτη- ήταν ένα, έτσι, κοινό πάθος για την ερώτηση
Παναγιώτης
Θέλεις να μας περιγράψεις λίγο πώς μπορεί ο καθένας από μας να κάνει benefit απ’ όλη αυτή τη γνώση που δημιουργείται;
Γιώργος
Ναι. Ένα κομμάτι της έρευνάς μας και πολύ μεγάλο κομμάτι των insights μας θέλουμε να το κάνουμε available στον καθένα. Αυτό είναι το ένα πράγμα. Γιατί πιστεύουμε ότι να κάνεις democratized αυτό το access to this right είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό πράγμα γενικά. Αλλά ξέρω ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που θέλουν να έχουν κάτι πιο προσωποποιημένο, να τους βοηθήσεις να λύσουνε αυτό το worry που έχουνε, που περιέγραφα πριν. Γι’ αυτούς τους ανθρώπους ξεκινήσαμε πρώτα με την Αμερική. Έχουμε λανσάρει το προϊόν μας -αλλά σε πολύ ποιοτικό επίπεδο- περίπου τώρα 8 βδομάδες, 6 με 8 εβδομάδες, σε μικρό scale. Δηλαδή, το κρατάμε περίπου σε 25 τεστ την εβδομάδα. Αυτή τη στιγμή, ένας καταναλωτής μπορεί να αγοράσει το τεστ, το οποίο θα το πάρει στο σπίτι. Με το τεστ αυτό θα εξετάσει τα βακτήρια στο έντερό του. Θα εξετάσουμε το πώς ο οργανισμός του αντιδράει γενικότερα στο ποια είναι τα επίπεδα του blood sugar και των τριγλυκεριδίων μετά που θα φάει, θα μετρήσουμε τα επίπεδα του blood sugar μετά από διάφορες τροφές και από αυτό θα του δώσουμε κάποιο insight για τον οργανισμό του, πώς αντιδράει ο οργανισμός του γενικά και σε κάποια φαγητά τα οποία έφαγε σε αυτό το period. Βάσει αυτού θα πάρει ένα app, το ZOE app, που είναι ουσιαστικά ο personal nutrition scientist in your pocket, όπου ουσιαστικά μπορεί να βρεις για κάθε φαγητό -και εκεί μπαίνει η τεχνητή νοημοσύνη- ποιο είναι το impact στο έντερό σου, στο ζάχαρο, στα τριγλυκερίδια κ.τ.λ. και από αυτό παίρνεις ένα σκορ για την κάθε τροφή και, επίσης, παίρνεις ένα σκορ για τον κάθε combination τροφής, το πώς θα το συνδυάσεις στην ημέρα σου κ.τ.λ., όπως είπα πριν. Και σε πάμε σε μια διαδικασία γι’ αυτό που θέλει, ένα πρόγραμμα, να σου εξηγήσουμε ακριβώς το πώς δουλεύει αυτό το impact στον οργανισμό σου, έτσι ώστε να μπορέσεις μετά μόνος σου να το χρησιμοποιήσεις και να παίρνεις σωστές αποφάσεις.
Παναγιώτης
Πώς βλέπετε την επόμενη μέρα; Ποιο είναι το μέλλον της διατροφής και σε τι ποντάρουν, τι στοιχηματίζουν οι investors σας;
Γιώργος
Κοίταξε, εμείς, πρώτα απ’ όλα, πρέπει να αποδείξουμε ότι αυτά που είπαμε πετυχαίνουνε. Και εκεί πέρα υπάρχει το λεγόμενο θέμα του timing, δηλαδή μια ιδέα μπορεί να είναι πολύ καλή ιδέα, αλλά μπορεί να μην έχει έρθει η ώρα της. Οπότε, αυτή τη στιγμή δεν σκεφτόμαστε περαιτέρω, γιατί προσπαθούμε να αποδείξουμε ότι αυτό το οποίο έχουμε σκεφτεί και θέλουμε να δώσουμε στους καταναλωτές είναι κάτι το οποίο θέλουν κι οι καταναλωτές και μπορούν να το αποδεχτούνε και να το ενστερνιστούνε. Οπότε, εκεί είμαστε εστιασμένοι εμείς, γιατί πιστεύουμε ότι ακόμα κι αυτά που κάνουμε είναι πάρα πολύ πρωτοποριακά για αυτό που γίνεται στον τομέα της διατροφής, αλλά το θέμα είναι άμα είμαστε έτοιμοι σαν καταναλωτές να το αποδεχθούμε και να αλλάξουμε ουσιαστικά τον τρόπο το οποίο σκεφτόμαστε.
Παναγιώτης
Και είναι κυρίως Αμερική; Ποια είναι η στρατηγική σας τους επόμενους μήνες για ανάπτυξη;
Γιώργος
Ναι. Θα εστιαστούμε στην Αμερική και στην Αγγλία. Στην Αγγλία έχουμε πάρα πολύ μεγάλη βάση και αναγνωρισιμότητα σαν εταιρεία λόγω της δουλειάς που έχουμε κάνει στο COVID. Θα ασχοληθούμε και με την Αγγλία, αλλά Αμερική και Αγγλία είναι οι δύο βασικές χώρες στις οποίες θα εστιαστούμε.
Παναγιώτης
Είναι ωραία πάσα για την πολύ, πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία. Ξεκινάει η επιδημία του κορωνοϊού και κάπου εκεί στην πορεία έχετε μια ιδέα να βγάλετε… Κατ’ αρχάς, ξεκινάτε μια έρευνα για τα συμπτώματα του COVID και φτιάχνετε κι ένα tracker app, το οποίο γίνεται το πιο πετυχημένο app tracking symptom του κορωνοϊού. Έχει χιλιάδες downloads σε πολύ λίγο διάστημα και μέχρι στιγμής η έρευνά σας, αν δεν απατώμαι, είναι η έρευνα που έχει τους περισσότερους συμμετέχοντες, 4.000.000 more or less, με πάρα πολύ σημαντικά findings. Ποιο είναι το story πίσω από την πολύ μεγάλη επιτυχία και, ακόμα πιο σημαντικά, ποια είναι τα findings γύρω απ’ τον COVID μέχρι στιγμής που μπορούν να μας φανούνε χρήσιμα;
Γιώργος
Πρώτα απ’ όλα, η ιδέα ανήκει αποκλειστικά στον συνέταιρό μου, τον Tim Spector, ο οποίος, ενώ εμείς ήμασταν εστιασμένοι να λανσάρουμε το προϊόν της διατροφής που μιλούσαμε, ήρθε ο Tim και είπε: «Έχω μια ιδέα. Λόγω COVID να φτιάξουμε ένα app, να το δώσω στους διδύμους τους οποίους εξετάζω» -έχει 15.000 διδύμους τους οποίους εξετάζει εδώ και 25 χρόνια- «έτσι ώστε να καταλάβουμε πάλι το πώς το COVID επιδράει σε διδύμους, ποια είναι τα συμπτώματα και πώς τα συμπτώματα αυτά γίνονται connected με real COVID cases, positive or negative, ανθρώπους που παθαίνουνε πιο ελαφριά ή βαριά συμπτώματα, θανάτους κτλ». Και λέμε: «ΟΚ, interesting. Let’s do it». «Και άμα το κάνουμε, γιατί δεν το δίνουμε και για όλο τον κόσμο;» Και φτιάξαμε ένα hackathon, το οποίο μέσα -αυτό ήταν Πέμπτη- μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο δούλεψε μια ομάδα, περίπου πέντε engineers, να φτιάξει αυτό το symptom study app. Για να εξετάσεις τα συμπτώματα, θα κάνεις logged άμα είσαι καλά, ακόμα και να μην είσαι καλά, και εμείς θα βλέπουμε μετά πώς αυτό θα γίνεται connect με COVID cases. Το κάναμε. Κάναμε ένα press release και ένα λίγο publicity, όχι πολύ τίποτα ιδιαίτερο, με τον Tim και το King’s College, με τους οποίους συνεργαζόμαστε, και μετά από 48 ώρες είχαμε 2.000.000 ανθρώπους να χρησιμοποιούν το app. Οπότε, αυτή είναι η ιστορία. Δεν είναι ότι ουσιαστικά εμείς ξέραμε ότι θα γίνει κάτι τέτοιο πάρα πολύ πετυχημένο. Το ενδιαφέρον της ιστορίας είναι ότι είπαμε: «Ας το κάνουμε». Βάλαμε μια πολύ μικρή ομάδα. Αντί να το σκεφτόμαστε δέκα μήνες, είπαμε: «Ας το κάνουμε γρήγορα. Ας το λανσάρουμε κι ας δούμε τι γίνει». Και αυτό που έγινε ουσιαστικά είναι ό,τι έχει γίνει- είναι το μεγαλύτερο study συμπτωμάτων του COVID στον κόσμο. Έχει περίπου 4 και κάτι εκατομμύρια στην Αγγλία και λίγο λιγότερο από μισό εκατομμύριο στην Αμερική και στη Σουηδία. Έχει βοηθήσει σε τρεις διαφορετικούς άξονες. Ο πρώτος άξονας είναι ότι έχει βοηθήσει με πάρα πολύ σημαντική έρευνα επιστημονική. Δηλαδή, από αυτό το study έχουν γίνει published 350 scientific papers στον COVID και μερικά από αυτά τα πιο σημαντικά, όπως παράδειγμα, το paper γύρω από την ανοσμία, δηλαδή το lack of smell and taste, το οποίο έχει γίνει πλέον ένα βασικό σύμπτωμα του COVID. Είναι κάτι το οποίο επιστημονικά πρώτοι εμείς το κάναμε publish και λόγω αυτού του publication, που είναι ένα από τα 350, η αγγλική κυβέρνηση -μπορεί και άλλες, αλλά η αγγλική κυβέρνηση- το έβαλε στον κατάλογο των τριών συμπτωμάτων βάσει των οποίων θα πρέπει να κάνεις check για COVID. Ο δεύτερος άξονας είναι, βάσει των δεδομένων που έχουμε, μπορούμε να κάνουμε, βάσει της τεχνητής νοημοσύνης, predict πολύ νωρίτερα τα πραγματικά cases στον COVID βάσει συμπτωμάτων. Δεν μπορούμε να κάνουμε predict, άμα δεν έχει κάποιος σύμπτωμα, βέβαια -αυτό κανείς δεν μπορεί να το κάνει-, αλλά βάσει συμπτωμάτων μπορούμε να δούμε τα real cases του COVID περίπου 10 μέρες πριν γίνουν confirm με τεστ, το οποίο ουσιαστικά έχει δύο επιπτώσεις. Το ένα είναι ότι τα τεστ δείχνουν μόνο σ’ αυτούς που κάναν τεστ, ΟΚ; Και τους δείχνουν μετά από 10 μέρες. Εμείς μπορούμε να δούμε και αυτούς που κάναν τεστ πριν 10 μέρες, δηλαδή ξέρουν τα συμπτώματα, αλλά και αυτούς που δεν κάνουν τεστ, αλλά έχουν πραγματικά COVID βάσει συμπτωμάτων. Άρα, ουσιαστικά, μπορούμε να έχουμε καλύτερη πληροφόρηση και πιο νωρίς για τα πραγματικά συμπτώματα του COVID ανά περιοχή, γεωγραφία, χώρα κ.τ.λ. Αυτή η πληροφόρηση μετά βοηθάει με δύο τρόπους. Το ένα είναι: δίνουμε αυτά τα δεδομένα σε, βέβαια, ανώνυμη μορφή σε διάφορους οργανισμούς -κυρίως στην αγγλική κυβέρνηση τώρα- και μ’ αυτά τα δεδομένα μπορούν να κάνουνε plan, να δούνε πού έχει hotspots και να κάνουν plan. Νούμερο 1: πληροφόρηση και local μέτρα. Νούμερο 2: πώς θα κάνουνε plan για περίθαλψη, νοσοκομεία, PEDs, intensive care unit PEDs κ.τ.λ., έτσι ώστε, κάνοντας καλύτερη πρόληψη ή και καλύτερη περίθαλψη, να μπορέσουν να μειώσουν τις ζωές που χάνονται. Ο τρίτος τρόπος που βοηθάει είναι ότι δίνουμε αυτή την πληροφόρηση κάθε μέρα, και για τα συμπτώματα αλλά και τα predictions και για την έρευνα την οποία κάνουμε published. Δίνουμε κάθε μέρα στους ανθρώπους που χρησιμοποιούν το app και τους ανθρώπους οι οποίοι κάνουνε visit την ιστοσελίδα μας για τον COVID, έτσι ώστε να προσφέρουμε άμεση ενημέρωση και να βοηθάμε τους ανθρώπους από μόνοι τους να πάρουνε το initiative, να κάνουν καλύτερη πρόληψη, που κι αυτό βοηθάει στο να σωθούνε ζωές και να πεθάνουνε λιγότεροι άνθρωποι. Οπότε, αυτός είναι ο… οι κύριοι τρόποι με τους οποίους βοηθάει. Αυτό που κάνουμε και τώρα που έχουμε, επίσης, και σε έναν τέταρτο άξονα είναι να βοηθήσουμε στην έρευνα για τα εμβόλια. Οπότε, συνεργαζόμαστε με διάφορους οργανισμούς, οι οποίοι προχωράν τα εμβόλια, και βοηθάμε να κάνουνε καλύτερο το λεγόμενο triage: ποιους ανθρώπους να βάλουν να κάνουν τεστ τα εμβόλια, έτσι ώστε να είναι πιο αποτελεσματικά τα τεστ και τα clinical trust στα εμβόλια. Οπότε, βοηθάμε και με αυτό, το οποίο πιστεύουμε ότι θα είναι πολύ χρήσιμο. Πλέον, έχει χρηματοδοτηθεί αυτό το επιχείρημα ξεχωριστά. Δηλαδή, πήραμε 2.000.000 λίρες donations από τους χρήστες του app και άλλα 2.000.000 σαν ένα grant από την αγγλική κυβέρνηση, έτσι ώστε να το συντηρήσει και να μπορεί να βοηθάει με τα δεδομένα, να κάνουν καλύτερη πρόληψη και αντιμετώπιση του COVID στην Αγγλία.
Παναγιώτης
Υποθέτω ότι η ομάδα που το έτρεξε το hackathon μέσα ήταν internal. Ήταν μέσα από την ομάδα σας. Θες να μας πεις λιγάκι πώς έτρεξε αυτό; Κάτι που ίσως ενδεχομένως να βοηθήσει τους entrepreneurs που μας ακούνε να κάνουν και οι ίδιοι ομάδες internally hackathons ή οτιδήποτε που να τους βοηθήσει να κάνουν λίγο περισσότερο innovation;
Γιώργος
Το μάθημα από αυτό το hackathon είναι πολύ απλό. Πρέπει να βάζεις ένα constrain. Και το constrain εμείς που βάλαμε είναι ότι θέλουμε να κάνουμε launch αυτό το app σε 5 μέρες. Δεν μας νοιάζει άμα θα είναι τέλειο ή άμα θα είναι μη τέλειο. Όταν έχεις ένα constrain, αυτό σε κάνει focused στο να ξέρεις: «ΟΚ, αυτό πρέπει να κάνω. Άρα, θα κάνω kill πάρα πολλά πράγματα για να εστιαστώ το πώς θα πετύχω αυτό τον σκοπό». Αυτή είναι η δύναμη των constraint και των περιορισμών.
Παναγιώτης
Πολύ ενδιαφέρον. Η Ελλάδα είναι καθόλου στα πλάνα σας going forward;
Γιώργος
Η Ελλάδα είναι στο μυαλό και στην καρδιά μας κάθε μέρα. Γιατί για κάθε Έλληνα, νομίζω, αυτό είναι κάτι πάρα πολύ σημαντικό και είναι μέρος τις ρίζες μας. Στη δικιά μας εταιρεία είναι και το όνομά μας. Είναι ελληνικό. Είναι ζωή και θέλουμε να δώσουμε ζωή στον κόσμο. Άρα, ουσιαστικά, είναι κάθε μέρα στο μυαλό μας. Έχουμε και Έλληνες ανθρώπους που δουλεύουν στην εταιρεία κι έχουμε και contractors που δουλεύουμε από την Ελλάδα. Άρα, έχουμε επαφή με την Ελλάδα. Από άποψη να στήσουμε κάποιο κέντρο στην Ελλάδα ή όχι δεν είναι ακόμα στα πλάνα μας, αλλά θα μπορούσε να είναι. Εξαρτάται πώς θα πάμε σαν εταιρεία. Είχαμε έρθει σε επαφή και με πιθανούς συνεργάτες, ακόμα και με την κυβέρνηση στην Ελλάδα για τον COVID, γιατί προσέφερα να δώσω το COVID app δωρεάν για την Ελλάδα. Όταν το κάναμε αυτό, δεν υπήρχανε πολλά συμπτώματα στην Ελλάδα, άρα δεν υπήρχε, ας το πούμε, η ανάγκη να γίνει αυτό. Άμα θέλουνε, αυτή η πρόταση υπάρχει ακόμα. Οπότε, θέλουμε να βοηθήσουμε και στην Ελλάδα στο θέμα του COVID.
Παναγιώτης
Ρωτάμε όλους τους καλεσμένους μας, οι οποίοι είναι επιχειρηματίες που βιώνουν αρκετά μεγάλη ανάπτυξη και διεθνή ανάπτυξη, τους ρωτάμε πάντα ένα πράγμα: τι είναι αυτό που κάνει έναν επιχειρηματία outlier; Τι είναι αυτό που τον βγάζει σε ένα growth και success trajectory, το οποίο κάνει stand out;
Γιώργος
Η απάντησή μου είναι «Δεν ξέρω». Αλλά θα σου πω τι ξέρω. Στο τέλος της ημέρας, νομίζω -τουλάχιστον για μένα- ότι είναι σημαντικό να κάνεις κάτι που αγαπάς και με ανθρώπους που σέβεσαι και αγαπάς. Το αν θα σε κάνει αναγκαστικά επιτυχημένο δεν ξέρω, αλλά νομίζω ότι πολύ λίγοι επιτυχημένοι άνθρωποι κάνουν κάτι το οποίο δεν αγαπάνε και με ανθρώπους που δεν σέβονται ή αγαπούνε. Και ίσως, πιο σημαντικά, πολλοί λίγοι άνθρωποι είναι χαρούμενοι κάνοντας κάτι που δεν αγαπάνε και με ανθρώπους οι οποίοι τους δίνουνε είτε αρνητική ενέργεια ή δεν σέβονται ό,τι αγαπάνε. Άρα, θα ‘λεγα ότι δεν ξέρω άμα είναι ΤΟ συστατικό που θα κάνει κάποιον επιτυχημένο ή outlier, αλλά ένα πράγμα που τουλάχιστον για μένα είναι μια διαρκής αναζήτηση και κάτι το οποίο, πιστεύω, πλέον έχω πετύχει στον εαυτό μου είναι ότι αισθάνομαι at peace με τον εαυτό μου ότι κάνω πράγματα που αγαπώ και με ανθρώπους που αγαπώ και σέβομαι και είμαι χαρούμενος γι’ αυτό. Τώρα, άμα αυτό είναι αναγκαστικά που θα μας κάνει επιτυχημένους δεν ξέρω. Και το άλλο πράγμα που θα ‘λεγα είναι ότι άμα κάποιος -το οποίο είναι κάτι το οποίο με τα παιδιά μου συζητάω πάρα πολύ και ειδικά στο σχολείο της μεγάλης μου κόρης το έχουνε βάλει και μες στο curriculum- είναι ότι είναι πολύ σημαντικό κανείς να έχει growth mindset. Κι υπάρχει ένα πολύ ωραίο βιβλίο που λέγεται Mindset, της Carol Dweck, γι’ αυτό το πράγμα, όπου ουσιαστικά λέει: «Άμα intentionally βλέπεις κάθε opportunity σαν growth opportunity και θέλεις να μάθεις, θέλεις να εξελιχθείς, αυτό σε κάνει να αναπτύσσεσαι και να γίνεσαι καλύτερος».
Παναγιώτης
Γιώργο, σ’ ευχαριστούμε πάρα πολύ για την ενδιαφέρουσα συζήτηση. Ήτανε πραγματικά… Είναι exciting να βλέπει κανείς τι προσπαθείτε να φέρετε και τη γνώση που δημιουργείτε.
Γιώργος
Κι εγώ ευχαριστώ πάρα πολύ για τις πολύ ωραίες ερωτήσεις, κιόλας, και για τη δουλειά που κάνετε στην Ελλάδα. Well done for that.
Επίλογος-Παναγιώτης
Ακούσατε τον Γιώργο Χατζηγεωργίου, συνιδρυτή της ZOE. Ευχαριστούμε που ήσασταν μαζί μας σ’ αυτό το επεισόδιο του Outliers. Η παραγωγή έγινε από το The Greek Podcast Project. Για να μη χάσετε κανένα επεισόδιο της σειράς, κάντε εγγραφή-subscribe μέσα από το site μας, στο outliers.gr ή σε όποια άλλη πλατφόρμα ακούτε τα podcast σας, για να σας έρχονται αυτόματα κάθε εβδομάδα. Εγώ είμαι ο Παναγιώτης Καραμπίνης. Τα λέμε στο επόμενο επεισόδιο.