Επεισόδιο 7
Σεζόν 4
Welcome Pickups: Εκατομμύρια προσωποποιημένες εμπειρίες ταξιδιού σε 100+ προορισμούς
Αλέξανδρος Τρίμης, Σάββας Γεωργίου
Ιδρυτές, Welcome Pickups
"Θεωρητικά είμαστε μια startup που δεν θα ξαναχρειαστεί να σηκώσει χρήματα, αν δεν θέλει η ίδια να σηκώσει χρήματα. Όλο αυτό είναι μια φιλοσοφία που βγήκε απ’ τον covid."
Σχετικά με τον ομιλητή
O Αλέξανδρος Τρίμης και ο Σάββας Γεωργίου είναι ιδρυτές της Welcome Pickups, της εταιρείας που προσφέρει μία προσωποποιημένη εμπειρία ταξιδιού.
Ο Αλέξανδρος αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ με μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Επιστήμης και Μηχανικής. Σπούδασε επίσης Δομικός Μηχανικός στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Πριν από την ίδρυση της εταιρείας, κατείχε θέσεις στη Product Management στη Silicon Valley για εταιρείες όπως η Survey Monkey, η Upwork, και είχε ιδρύσει άλλη μία ταξιδιωτική startup στο παρελθόν.
Ο Σάββας απέκτησε το πτυχίο του στην Επιστήμη Υπολογιστών & Ηλεκτρολόγων Μηχανικών από το Εθνικό Μετσόβιο Πανεπιστήμιο και σύντομα ξεκίνησε την καριέρα του ως μηχανικός λογισμικού. Ο ίδιος εργάζεται σε startups εταιρείες από το 2009, ξεκινώντας από το incubator του Facebook Fund στο Palo Alto. Διετέλεσε CTO της ομάδας Daily Secret, ενώ νωρίτερα ήταν Chief Technology Officer στις Εκδόσεις Λυμπέρη. Από το 2015, ο Σάββας διευθύνει τις ομάδες product στην Welcome Pickups, εστιάζοντας στην εμπειρία ταξιδιωτών, σε εφαρμογές για τους οδηγούς και εργαλεία για ξενοδοχεία, και ταξιδιωτικούς συνεργάτες που ενσωματώνουν την υπηρεσία Welcome Pickups παγκοσμίως.
Με τον Αλέξανδρο και τον Σάββα συζητάμε πως ξεκίνησαν την ιδέα του και την ανοδική τους πορεία, για την περίοδο του κορονοιού, τις επιπτώσεις και τα μαθήματα που πήραν, καθώς και για την νέα διάσταση που παίρνει η ταξιδιωτική εμπειρία με τον συνδυασμό αναψυχής και υποχρεώσεων, ή όπως το χαρακτηρίζουν οι ίδιοι bleisure.
Show notes
Τι κάνει ένα επιχειρηματία outlier;
Αλέξανδρος: H επιμονή στον στόχο. Η επιμονή σε αυτό που έχει στο κεφάλι του, δηλαδή να ακούει, να αφουγκράζεται, να ξέρει τι να κρατάει, τι να μην κρατάει και να επιμένει σε αυτό που θέλει να πετύχει.
Σάββας: Λίγο θα το ’λεγα κάπως προσαρμοστικότητα ή τέλος πάντων να μπορείς να παίξεις πολλά παιχνίδια. Παίζουμε πολλά διαφορετικά παιχνίδια και το να είσαι καλός σε τρία-τέσσερα πράγματα, και όχι τόσο laser-focused, νομίζω ότι τελικά βοηθάει και σε κάνει και λίγο outlier. Πολυπράγμονας θα πω, κάτι τέτοιο.
Ένα βιβλίο που διαβάζουν αυτήν την περίοδο:
Αλέξανδρος: Principles - Ray Dalio
Σάββας: This is Marketing - Seth Godin
Μια σειρά που βλέπουν:
Αλέξανδρος: House - David Shore
Σάββας: The Americans - Joseph Weisberg
Ένα άτομο που θαυμάζουν:
Αλέξανδρος: Γιάννης Αντετοκούμπο
Σάββας: Νίκολα Τέσλα
Transcript
Παναγιώτης Καραμπίνης
Γεια σου, Αλέξανδρε. Γεια σου, Σάββα.
Αλέξανδρος Τρίμης
Γεια χαρά.
Σάββας Γεωργίου
Γεια χαρά.
Παναγιώτης
Ευχαριστούμε πολύ που είστε μαζί μας.
Αλέξανδρος
Εμείς.
Παναγιώτης
Έχουμε ένα πολύ ωραίο story σήμερα. Πολύ ενδιαφέρον story και έχει και διάρκεια, έχει και βάθος, έχει και πολλά learnings μέσα στην πορεία του. Είναι νομίζω πολύ ενδιαφέρον να ακούσουμε και το story της Welcome Pickups και το story της Dopios, αλλά και τα δικά σας προσωπικά trajectories μέχρι να φτάσουμε σήμερα, στη σημερινή ημέρα. Θέλετε να ξεκινήσουμε λιγάκι με το πού έχετε γεννηθεί; Πού έχετε μεγαλώσει; Ποιες ήταν οι καταβολές σας και πώς έχετε φτάσει σήμερα να είστε founders; Αλέξανδρε, θες να ξεκινήσεις.
Αλέξανδρος
Ναι, αμέ. Εγώ είμαι απ’ τη Θεσσαλονίκη. Γεννήθηκα εκεί. Σπούδασα πολιτικός μηχανικός ─άσχετο. Και μετά είδα ότι το να γίνω ένας εργολάβος στη Θεσσαλονίκη δεν ήτανε κάτι που ήτανε προτεραιότητα. Έψαχνα τρόπους για να βγω από αυτό. Έκανα ένα Master στην Αμερική, στο Stanford, στη διοίκηση μηχανικών που ήταν λίγο πιο ευρύ πεδίο. Και από κει μπήκα στον χώρο της τεχνολογίας. Άρχισα να δουλεύω για κάποιες εταιρείες τεχνολογίας στην Αμερική, στο Silicon Valley. Και εκεί είδα ότι μπορώ να δημιουργήσω, μπορώ να φτιάξω μια ιδέα, αυτή η ιδέα μπορεί να προχωρήσει. Και εκεί μπήκε το μικρόβιο για να κάνω κάτι δικό μου.
Παναγιώτης
Το MBA σου το κάνεις στην Καλιφόρνια. Tο κάνεις στο Stanford, σωστά;
Αλέξανδρος
Ήτανε Μaster’s in management, ουσιαστικά, γιατί ήταν στο entrepreneurial τμήμα του Stanford, που είχε και το design thinking και είχε και άλλα τμήματα. Και το κάνω στο Stanford, ναι. Εκεί το 2008.
Παναγιώτης
Και μένεις και δυο τρία χρόνια στην Καλιφόρνια και δουλευεις και σε εντυπωσιακά businesses, όπως στη NoDesk π.χ.
Αλέξανδρος
Ναι, ναι, ναι. Δουλεύω... Είμαι απ’ το ‘08 μέχρι το ‘12, ουσιαστικά, ‘12-‘13, στην Καλιφόρνια. Δουλεύω για εταιρείες όπως το Surveymonkey. Εντάξει, εταιρείες που μπορεί να μην είναι γνωστές εδώ, αλλά ήτανε γνωστές εκεί. Η ΝoDesk και η Upwork ουσιαστικά, που πια είναι μεγάλη εταιρεία. Είχα πάει εκεί όταν ήταν 20 άτομα, και τώρα είναι αρκετές εκατοντάδες. Και ναι... Και παράλληλα όμως έχω αυτό το μικρόβιο που με τρώει και σκέφτομαι και συμμετέχω σε διαγωνισμούς με την τότε ομάδα και ψάχνω να δω πώς θα το προχωρήσω.
Παναγιώτης
Άρα από κει ξεκινάει η πρώτη σου επιχειρηματική προσπάθεια, που είναι το Dopios. Εκεί την ξεκινάς την εταιρεία.
Αλέξανδρος
Εκεί ξεκινάει, ναι. Ξεκινάει... Εντάξει, πάντα με ενδιέφερε το να βλέπω κάτι και να σκέφτομαι πώς μπορούμε να το κάνουμε πιο καλά, πιο σωστά για τον χρήστη... Και εκεί ξεκινάει το Dopios μαζί με άλλες πολλές ιδέες. Δηλαδή είχαμε άλλες πέντε-δέκα ιδέες, με τις οποίες είχαμε συμμετέχει με κάποια παρέα εκεί, σε διαγωνισμούς και διάφορες άλλες πρωτοβουλίες. Και εκεί ξεκινάει από μια ανάγκη που βλέπουμε τον κόσμο, τους φίλους μας να έρχονται να μας δουν, ουσιαστικά, στο Σαν Φρανσίσκο, ωραία πόλη κτλ... Και να θέλουν να αποφύγουν τα πολύ τυπικά μέρη, δηλαδή το Αλκατράζ, το Fisherman’s Wharf, το ένα το άλλο που βλέπουμε τις ταινίες, και να αναλαμβάνουμε εμείς να έχουμε την ευθύνη του ξεναγού, του οδηγού, ας πούμε, να του δείξουμε λίγο την αυθεντική πλευρά της πόλης, δηλαδή μέρη που δεν θα πήγαιναν, να τους οδηγήσουμε σε μέρη που δεν ξέρουνε, να είμαστε σε επαφή μαζί τους αν χρειαστούν κάτι, και πραγματικά να τους βελτιώνουμε την εμπειρία εκεί. Οπότε, σκεφτήκαμε ότι αυτή η σύνδεση μεταξύ ενός local και ενός traveller που κάπως ταιριάζουν τα χνώτα τους είτε αυτό είναι, ξέρεις... Είμαι φωτογράφος και είσαι φωτογράφος, είμαι σεφ και είσαι σεφ, μου αρέσουν τα μουσεία, σου αρέσουν τα μουσεία... Πώς αυτή η σύνδεση θα μπορούσε να λειτουργήσει και να υπάρχει ένα, ουσιαστικά, market place, ένας χώρος που αυτοί οι δύο συναντιώνται...
Παναγιώτης
Να τους φέρεις κοντά.
Αλέξανδρος
…σε όλον τον κόσμο για να μπορούν να πάρουνε και συμβουλές αλλά να κάνουνε και activities παρέα, να κάνουν εμπειρίες μαζί κατά το ταξίδι.
Παναγιώτης
Αυτό είναι, κατ’ αρχάς, η απόδειξη ότι ένα pain point είναι ίσως ο καλύτερος driver για να κάνεις μια εταιρεία γιατί πρέπει να είχατε βαρεθεί να κάνετε tour τους φίλους σας. Κάθε δυο βδομάδες πρέπει να ερχόταν και κάποιος Έλληνας στο Σαν Φρανσίσκο. Λες “Αντί να τους κάνω όλους tour, να φτιάξω ένα startup να το κάνει αυτό”.
Αλέξανδρος
Ναι, ναι. Είχαμε πακέτα.
Παναγιώτης
Super. Σάββα, εσύ;
Σάββας
Ωραία. Εγώ γεννήθηκα στην Αθήνα και μεγάλωσα εδώ. Στην Πεντέλη συγκεκριμένα, τέλος πάντων, λίγο εκτός. Μετά πήγα στο Πολυτεχνείο στην Ελλάδα, στην Αθήνα. Ηλεκτρολόγος μηχανικός, μηχανικός υπολογιστών, αυτό το τεράστιο ECE space, πώς λέγεται. Εκεί σπούδασα ηλεκτρολόγος, δηλαδή μηχανές, ηλεκτρονικά... Όχι προγραμματισμό και αυτά, παρότι η σχολή έχει πολύ αυτό το κομμάτι. Είχε λίγη πλάκα αυτό γιατί εγώ διάλεξα να πάρω αυτήν την κατεύθυνση γιατί ήταν λίγο πιο εύκολη να τελειώσω τη σχολή, να πω την αλήθεια, και όχι τόσο πολύ τον προγραμματισμό και αυτό, παρότι η σχολή αυτή βγάζει πολλούς software engineers. Παράλληλα έκανα από χόμπι κώδικα, ας πούμε. Έφτιαχνα site για φίλους. Το site της σχολής, συγκεκριμένα ─κάποια κομμάτια. Και μετά βρήκα, τυχαία λίγο, μια δουλειά εκεί στα πλαίσια της σχολής. Δηλαδή, τέταρτο έτος, μια ομάδα ψάχνει έναν developer, κάτι τέτοιο. Και πάω. Τώρα μιλάμε 2008, δεν ξέρω... Και εκεί πέρα ο ένας developer είναι ο Παναγιώτης Παπαδόπουλος. Το Marathon, σήμερα partner. Ένας άλλος είναι, τότε ήταν, ο Τζον Βλαχογιάννης, τέλος πάντων, ο οποίος τότε είχε φύγει μόλις. Τέλος πάντων, είναι μια παρέα developers που εγώ ξέρω τα βασικά, μαθαίνω λίγο παραπάνω κώδικα. Και κερδίζουμε... Αυτή η ομάδα έφτιαχνε τότε παιχνίδια, social games για facebook. Αυτά που παίζαμε μεταξύ μας, pacman και τέτοια. Και κερδίζουμε έναν διαγωνισμό, κάπως. Εγώ έχω πάει έναν μήνα. Δεν έχω καταλάβει καν τι γίνεται. Και πάμε. Μας κλείνουνε τρεις μήνες, μας αφήνει το Facebook τότε να πάμε σε ένα γραφείο του Facebook στον χώρο του εκεί, στο Palo Alto...Να κάνουμε από κει, να συνεχίσουμε τρεις μήνες από κει την εταιρεία. Game Iola λεγόταν η εταιρεία.
Παναγιώτης
Game Iola;
Σάββας
Ναι. Από μια ελληνική λέξη. Όποιος την καταλάβει, κερδίζει. Δεν το είχα σκεφτεί εγώ, είναι αλλουνού η ιδέα. Είχε πολλά games...
Παναγιώτης
Μπορώ να φανταστώ ποιανού είναι απ’ την ομάδα αυτή που είπες.
Σάββας
Anyway. Και πάω εκεί και ξαφνικά βρίσκομαι, ξέρεις, να χρωστάω πιθανότητες και γραμμική... Δεν ξέρω, κάτι μαθήματα στην Αθήνα και να είμαι εκεί. Εντάξει, εκεί τρεις μήνες καταλαβαίνω λίγο τι γίνεται. Είναι και η startup όλη και πολύ περίεργη κατάσταση. Εγώ γυρνώντας πίσω αποφασίζω ότι εντάξει, θα ασχοληθώ με αυτόν τον χώρο, είναι σίγουρο. Δηλαδή πρέπει να κάνω και εγώ κάτι δικό μου, κάπως έτσι. Πιο σοβαρά με το software engineering, παρά με το ηλεκτρολογικό. Εντάξει, τελικά μπαίνω σε μια εταιρεία σαν software engineer που λεγόταν τότε Health Leap, που ήταν Νέα Υόρκη τα γραφεία. Εγώ ήμουν από δω ένας μηχανικός. Ήτανε σαν το Doctoring time, ένα αμερικάνικο για ραντεβού για γιατρούς. Και μετά πάω corporate, περιέργως. Κατεβάζω, έχω μια ιδέα. Την πάω στο Open Fund τότε. Τελικά, για κάποιον λόγο αποφασίζω να μην το κάνω. Δεν προχώρησε κιόλας, δεν πήρα και χρήματα. Και πάω πιο corporate. Πάω στον όμιλο Λυμπέρη, που ανοίγει τμήμα να κάνει εσωτερικά όλο το ψηφιακό του κομμάτι, τα tablets, τα apps και αυτά, γιατί περιοδικά έχει ο όμιλος... Και θέλει να κάνει και το online... Και πάω εκεί δύο χρόνια και κάνω και μια δικιά μου ομάδα για να φτιάξουμε ό,τι μπορούμε. Εκεί μέσα γεννιούνται και μερικές σαν spinoff εταιρείες. Μία από αυτές είναι το Daily Secret που ήταν ένα καθημερινό e-mail, τέλος πάντων. Content ήτανε...
Παναγιώτης
Curated content...
Σάββας
Curated content, ναι. Ήταν Αθήνα, αλλά είχε μια ευκαιρία να πάει πιο global. Πράγματι, σηκώνει χρήματα, ανοίγει πολλές πόλεις. Γίνεται spinoff, ξεχωριστή startup και κάνω join αυτό.
Παναγιώτης
Ως CTO.
Σάββας
Ως CTO, ναι. Σωστά. Και αυτή ήτανε η πρώτη, ας πούμε, πιο αληθινή startup που ήμουνα, έτσι; Γιατί στα άλλα ήτανε πολύ, και πιο μικρά, και είχα και συγκεκριμένο ρόλο και είχα και πιο ευρύ ρόλο.
Παναγιώτης
Fun fact εδώ. H Daily Secret, ο Νίκος ο Κακαβούλης και η Φαίδρα η Χρούσος, ήτανε οι πρώτοι μας Endeavor entrepreneurs.
Σάββας
Ναι, ναι το ξέρω.
Παναγιώτης
Ήτανε οι πρώτοι...
Σάββας
Από τότε ξέρω την Endeavor γιατί ήτανε πολύ, πολύ αρχή... Δηλαδή, από τότε που έκανε fund raising νομίζω... Και πράγματι ήτανε η πρώτη. Εντάξει, εγώ δεν συμμετείχα σ’ αυτήν τη διαδικασία απλά ήξερα τι είναι.
Παναγιώτης
Το brand.
Σάββας
Το brand, ακριβώς. Και μάλιστα είχαμε και τον Brian Chern, που ήταν Endeavor Νέας Υόρκης, που είχε έρθει στην εταιρεία. Και σταματώντας απ’ το Daily Secret, δυόμισι-τρία χρόνια μετά... Εκεί είχα γνωρίσει και τον Άλεξ. Δεν ξέρω, μπορούμε να πούμε και πού γνωριστήκαμε. Γιατί το Daily Secret είχε...
Παναγιώτης
Δεν γνωριστήκατε στο Σαν Φρανσίσκο. Δεν βρεθήκατε εκεί.
Αλέξανδρος
Όχι, δεν ήταν εκεί.
Σάββας
Όχι, όχι. Δεν βρεθήκαμε εκεί. Το Daily Secret λοιπόν είχε ένα πιο μεγάλο γραφείο από αυτό που του χρειαζότανε, στο κέντρο, και είχε ένα πρόγραμμα που λεγότανε Good Karma Project, μια ιδέα του Νίκου, και έδινε χώρο σε μια άλλη εταιρεία για κάποιους μήνες. Δωρεάν χώρο και λίγο, πέρα από χώρο, κάποιου είδους, ας πούμε...
Παναγιώτης
Consulting...
Σάββας
Συμβουλευτική.
Παναγιώτης
Advisory.
Σάββας
Αυτό. Η πρώτη εταιρεία που ήρθε να πάρει τον χώρο ήταν του Μιχάλη του Γκόντα τότε, το Cookisto. Η δεύτερη ήτανε ο κύριος εδώ. Οπότε, εκεί τον γνώρισα στα πλαίσια ότι έμπαινε κάθε μέρα στο γραφείο και είχα και μια συμβουλευτική στο κομμάτι της τεχνολογίας, μια σχέση εκεί.
Παναγιώτης
Κατ’ αρχάς βλέπω ότι έχει μεγαλώσει τόσο το οικοσύστημα, και πλέον έχουμε ένα traction σε 15-20 χρόνια, που είναι ίσως η πιο ώριμη φάση, ή μάλλον η πιο μεγάλη φάση του οικοσυστήματος. Υπάρχουν και κάποιες εταιρείες λίγο πιο πριν, ειδικά στην Πάτρα. Deep τεχνολογίες που πουλήθηκαν και στην Αμερική και semi-conductors και κάποιες τέτοιες εταιρείες που έχουν κάνει φοβερό success story. Αλλά το οικοσύστημα αυτό που ξέρουμε σήμερα και είναι ο περισσότερος κόσμος interconnected μαζί του, έχει ένα τέτοιο βάθος πλέον που βλέπεις ιστορίες και καταλαβαίνεις τις αρχές, τα origins... Και κάνεις connect τα dots πλέον, με έναν τρόπο που έχει και λίγο ιστορικό σε εισαγωγικά τέτοιο... Δηλαδή η ομάδα που πήγε στο Σαν Φρανσίσκο είναι superstars. Δηλαδή, ο Πάνος και ο Γιάννης...
Σάββας
Ο Γιάννης δεν ήτανε τότε, αλλά ναι.
Παναγιώτης
Είναι superstars. Και ξέρεις, μπορείς να το κάνεις connect. Ο ένας τρέχει ένα απ’ τα καλύτερα funds αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα. Έχει πουλήσει μια εταιρεία στο Σαν Φρανσίσκο... Και ο δεύτερος επίσης. Χαμός. Και καταλαβαίνεις λίγο πώς έχει…πώς επηρεάζει ο ένας τον άλλον. Κυρίως βλέπουμε πλέον το multiplier effect...Πώς ένα story ή ένας άνθρωπος αρχίζει και δημιουργεί και άλλα stories, και άλλα success stories. Έχει πολύ ενδιαφέρον. Πότε συναντιέστε;
Αλέξανδρος
Συναντιόμαστε στον χώρο του Daily Secret. Εμείς, σαν μια startup λίγων ανθρώπων, ουσιαστικά έχουμε ένα γραφειάκι εκεί. Μπαίνουμε βγαίνουμε και...
Παναγιώτης
Ο Dopios είναι πια αυτό.
Αλέξανδρος
Ο Dopios τότε, εκεί πια. Έχουμε πάρει και κάποια χρήματα ─μεγάλη ιστορία. Και συναντιόμαστε εκεί. Ο Σάββας μάς βοηθάει τότε να… είναι η φάση, η δεύτερη φάση, που ξαναχτίζω την ομάδα, τη δεύτερη του Dopios κτλ... και είναι ο άνθρωπος που με βοηθάει να βρω έναν καλό μηχανικό υπολογιστών, τέλος πάντων, έναν καλό engineer για την ομάδα.
Παναγιώτης
Ξαναχτίζεις την ομάδα γιατί έφυγες από το Σαν Φρανσίσκο και έπρεπε να... Δεν σε ακολούθησαν; Ποιος ήταν ο λόγος που έκανες ξανά rebuild το team;
Αλέξανδρος
Ναι, η ιστορία είναι ότι το Dopios ξεκινάει στο Σαν Φρανσίσκο, ωραία; Και ξεκινάει ενώ έχουμε δουλειές. Τα παιδιά δουλεύουν στη Google, στη SalesForce, τέλος πάντων, σε μεγάλες εταιρείες τότε και τώρα. Και είμαστε ουσιαστικά άνθρωποι που δεν έχουνε πράσινη κάρτα. Δεν έχουμε το δικαίωμα να μένουμε εκεί αν δεν εργαζόμαστε για κάποια εταιρεία. Και είναι ένα τεράστιο βήμα που πρέπει να κάνεις, να αφήσεις μια πάρα πολύ καλή δουλειά σε μια πάρα πολύ καλή εταιρεία, με μία πιθανότητα να βρεις funding. Γιατί αν δεν μπεις full-time να το κάνεις, να δείξεις το traction για να επενδύσει κάποιος σε σένα... Οπότε, να αφήσεις κάτι πολύ καλό για κάτι πολύ...
Παναγιώτης
Risky.
Αλέξανδρος
Φιλόδοξο, χωρίς να έχεις κάνει secure ότι θα μείνεις στη χώρα... Και να συζητάμε, ξέρω ‘γω, ότι θα πάμε στο Βανκούβερ ή κάπου αλλού για να το κάνουμε και να δούμε πώς να το κάνουμε, εντάξει ήτανε πολύ μεγάλη δυσκολία. Εκείνη τη φάση, είμαστε τρεις Έλληνες, εγώ, ο Νίκος, ο Μανώλης και ένας Ινδός φίλος του Μανώλη απ΄ τη δουλειά. Και είμαστε τέσσερα άτομα, και σιγά σιγά το βλέπεις ότι, ξέρεις, δυσκολεύει. Δηλαδή φεύγει ο Μανώλης, μένουμε τρεις. Έρχομαι εγώ στην Ελλάδα, λέω “Εγώ παιδιά θα το κάνω, θέλω να το τρέξω”. Φτάνω στην Ελλάδα, βλέπω ότι εδώ κάτι κινείται τότε με το Open Fund κ.τ.λ., με κάποια μικρά funds. Μιλάω με κάποια έτσι σε κάποιες διακοπές Χριστουγέννων. Φαίνεται ότι μπορεί κάτι να λειτουργήσει. Λέω στον Νίκο “Έρχεσαι να το συνεχίσουμε κ.τ.λ. από δω;”. Γιατί το fund ήθελε να είσαι στην Ελλάδα. Μου λέει “Ρε συ, δεν γίνεται”. Τώρα, ξέρεις, στην Αμερική, είμαστε σε μια εποχή που η Ελλάδα μπαίνει στην εποχή της κρίσης, το ‘13.
Παναγιώτης
Κόντρα σε ό,τι συνέβαινε. Δηλαδή, ζητούσες κάποιος να πάει κόντρα σε ό,τι ακριβώς ήταν η ροπή εκείνη τη στιγμή.
Αλέξανδρος
Ναι. Και μου λέει “Ρε συ, εδώ τώρα να αφήσουμε τη Silicon Vally, αυτό, να γυρίσουμε στην Ελλάδα;” Εγώ λέω “Δεν. Εφόσον έτσι θα μπορεί να γίνει, θα το κάνω.” Μετά και τον Ανάντ, που δεν τον ήξερα directly. Εντάξει, δεν είχαμε και την πιο ζεστή επαφή. Και μετά, ουσιαστικά μένω με ένα brand που εκείνη τη στιγμή έχει πάρει κάτι άρθρα στο BBC, έχει ένα community, έχει αρχίσει να κινείται κ.τ.λ. Έχω επενδυτές που μου λένε “Αν είχες ομάδα...”. Καλά, κάποιοι φύγανε και σου λέει “Εντάξει, δεν επενδύουμε, τώρα μόνος σου έχεις μείνει.” Και τώρα λέει “Αν είχες ομάδα, θα βάζαμε κάποια χρήματα.” Οπότε, εκεί ψάχνω να ξαναχτίσω μια ομάδα για να συνεχίσω. Και δεν ξέρω, δεν θυμάμαι αν είναι εκείνη η φάση που είμαστε στο Daily Secret. Ίσως... Νομίζω τότε είναι που ψάχνω να βρω τα επόμενα μέλη, τους co-founders, ας πούμε.
Παναγιώτης
Την πρώτη ομάδα.
Αλέξανδρος
Βρίσκω μία κοπέλα που μπήκε part-time, την Αίγλη, και με βοηθούσε πάρα πολύ. Βρίσκω έναν developer, τον Θοδωρή. Και με τον Θοδωρή δεν δουλεύει, οπότε ξαναμένω μόνος μου με έναν part-time co-founder στην πορεία. Και κάπου εκεί νομίζω, μπαίνει ο Σάββας πια. Είμαι με την Αίγλη, και λέμε να βρούμε έναν software engineer ─όχι σε επίπεδο co-founder αλλά σε επίπεδο να μας βοηθήσει στην πορεία. Και εκεί μιλάμε με τον Σάββα, και καταλαβαίνω ότι ο Σάββας είναι ένας άνθρωπος που, ξέρεις, έχει το τεχνικό κομμάτι, αλλά καταλαβαίνει και πάρα πολύ καλά το business.
Σάββας
Μπορεί να καταλάβει, να σκεφτεί σωστά, κ.τ.λ. και λέω “Ρε γαμώτο, τι ωραία που θα ήτανε να μπορούσαμε να δουλέψουμε παρέα κάποια στιγμή”. Ο Σάββας εκείνη τη στιγμή είναι στο Daily Secret. Μας βοηθάει, βρίσκουμε έναν developer, και μετά ─δεν ξέρω πόσο θέλεις να συνεχίσω την ιστορία─ αλλά μετά καταλήγουμε να δουλεύουμε παρέα, μετά από κάποια χρόνια.
Παναγιώτης
Στο Dopios, ή πλέον έχει γίνει...
Αλέξανδρος
Όχι, ουσιαστικά το Dopios… τώρα μιλάμε είναι 2013, έχουμε περάσει χίλια κύματα. Έχει αρχίσει το Dopios να μεγαλώνει το community των ντόπιων. Έχουμε ντόπιους σε 300 σημεία πια. Αλλά δεν δουλεύει το κομμάτι του commercial. Δηλαδή δεν θέλει ο traveller, ο ταξιδιώτης, δεν θέλει απαραίτητα να κλείσει αυτό που προσφέραμε. Δεν θέλαμε να πληρώσει. Ήθελε να κλείσει το αεροπορικό του, το ξενοδοχείο, δεν ήθελε να κλείσει αυτό που λέγαμε εμπειρία. Και εκεί δεν δουλεύει, ξανασηκώνουμε κάποια χρήματα, δεν μπορούμε να το κάνουμε να δουλέψει και αρχίζουμε να σκεφτόμαστε πώς αυτό το πράγμα θα μπορούσε να προχωρήσει. Και έχουμε κάποιους super ντόπιους, ας πούμε, super μέλη της κοινότητας, που σου λέει “Να κάνω και μερικές μεταφορές, να κάνω και λίγο trip planning, να κάνω και λίγο τον concierge, να κάνω και λίγο το task rabbit, να κάνω και λίγο υπηρεσίες, ό,τι χρειάζεται. Και αρχίζω να σκέφτομαι δύο-τρία-τέσσερα μοντέλα, πού θα μπορούσε να πάει αυτό μετά. Και εκεί ο Σάββας...
Σάββας
Ναι, εγώ τι είχα κάνει; Είχα σταματήσει απ’ το Daily και έλεγα ─ήταν και η τελευταία φορά νομίζω στη ζωή μου που σκεφτόμουνα σοβαρά ότι θα πάω σε μια εταιρεία να δουλέψω. Δεν θα κάνω κάτι δικό μου.
Παναγιώτης
Άρα θα πας στο corporate path.
Σάββας
Όχι, corporate τόσο πολύ. Ήθελα να κάνω και μια αλλαγή, να γίνω product manager αντί για engineer. Ήθελα να κάνω αυτήν την αλλαγή, γιατί σαν CTO παραμένεις πολύ technical, και ήθελα να πάω προς τα κει. Και μίλαγα πολύ με τον Άλεξ τότε θυμάμαι, γιατί έκανα συνεντεύξεις διάβαζα κ.τ.λ. Και έκανα συνεντεύξεις και έξω. Λονδίνο αρκετές... Και ο Άλεξ είναι ο μόνος άνθρωπος που ήξερα στην Ελλάδα που ήτανε by the book product manager, ας πούμε. Είχε σπουδάσει και τη σχολή, την πιο κοντινή πιθανή σχολή σε αυτό το κομμάτι. Και έκανα τις συνεντεύξεις, θυμάμαι, και έπαιρνα, ξέρεις, είχα πάρει και ένα δυο offers και έλεγα να πάω, να μην πάω, και αυτά. Και τελικά εκεί πέφτει και η πρόταση απ' τον Άλεξ. Συγκεκριμένα, βασικά, είχα πάει στη Google, και με περνάνε όλα τα τεστ και μου λένε “Κοίτα, εντάξει για product manager, αλλά δεν έχεις δουλέψει ποτέ product manager.” Το καταλαβαίνουν, είναι πανέξυπνοι στο recruitment. “Δεν το έχεις κάνει ποτέ.” Μου κάνουν τώρα ταξίδια... Μου λένε “Πρέπει να δουλέψεις τουλάχιστον έναν χρόνο κάπου όμως PM. Αλλά true PM, μην γράφεις κώδικα καθόλου. Πάρε τα χέρια σου από κει.” Και ο Άλεξ μού λέει “Δεν έρχεσαι part-time εδώ μέχρι να βρεις;” γιατί το αργούσα εγώ. Εντάξει, φαινόταν ότι το πάω πολύ χαλαρά. Μου λέει “Εδώ ψιλοκαιγόμαστε. Δεν έρχεσαι part-time να κάνεις λίγο product management, κάποιες ιδέες;” Και είχε διό ιδέες, Dopios transfers και premium. Το Dopios transfers ήταν το ένα ─airport pickups. Και το άλλο ήτανε να κάνουμε... Εντάξει, καλό το off the beaten path και το authentic και αυτά, αλλά να ήτανε πιο καλό, πιο ακριβό, να είχε και υψηλότερη τιμή, να ήτανε και... Να κάνουμε βίντεο και αυτά, να το εξηγήσουμε καλύτερα για να πάρουμε μεγάλο καλάθι, να πάρουμε μεγάλο order value. Και το ξεκινήσαμε... Ξεκίνησα part-time να δουλεύω τις ιδέες του παράλληλα με κάποιο διάβασμα για υπόλοιπες συνεντεύξεις, assignments που έχεις να κάνεις, κανά ταξίδι κ.τ.λ. Αλλά μ’ άρεσε. Έβλεπα ότι πράγματι μπορούμε να δουλέψουμε μαζί, δηλαδή κάναμε ένα test period νομίζω, εκεί που δουλεύαμε απλά, δεν... Και μάλιστα το πρώτο που έκανα, ας πούμε, πραγματική προσπάθεια να βγει ήτανε το airport pickups κομμάτι, το οποίο και λόγω τεχνολογίας τότε... Το Dopios είχε μια τεχνολογία συγκεκριμένη από πίσω. Δεν μπορούσαμε να το χώσουμε στο Dopios. Οπότε έκανα ένα άλλο δίπλα, του έβαλα και άλλο domain. Το έκανα Welcome Pickups. Τώρα, η απόφαση... Ούτε που θυμάμαι πώς το αποφασίσαμε αυτό. Αγοράζω το domain, κάνω ένα shopify store συγκεκριμένα, για να πουλάω ένα airport pickup Αθήνα- κέντρο, τίποτα άλλο, και να γίνει τεστ. Αυτό. Οπότε, απλά δουλέψαμε πρακτικά αρκετά μαζί. Φτάσαμε τα 3-4 bookings τη μέρα σε αυτό το προϊόν παράλληλα με το Dopios. Δηλαδή όλο αυτό συνέβαινε λίγο παράλληλα. Και ήμουν και λίγο παράταιρος εκεί εγώ στο... Ο τύπος που κάνει ένα δικό του δίπλα. Αλλά έγινε όλο και όλο το τεστ ότι εντάξει, μπορούμε να δουλέψουμε και full-time αν χρειαστεί. Και εγώ λέω “Εντάξει, ποιο Λονδίνο; Ποιο Zendesk;” Νομίζω, Zendesk είχα τότε ένα offer να πάω. Και λέω “Άσ’ το, θα κάτσω εδώ. Να γίνω υπάλληλος τώρα στο Zendesk; Άσ’ το. Να κάνουμε αυτό. Να δούμε πόσο μπορεί να πάει.”
Παναγιώτης
Ποια είναι η στιγμή που καταλαβαίνετε ότι το Welcome Pickups είναι ένα winner και πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας εδώ και να ξεκινήσουμε fully εδώ;
Αλέξανδρος
Κοίτα, με το Dopios, ξέρεις, δοκιμάζαμε, ξαναδοκιμάζαμε, κάναμε διάφορα πράγματα, δεν έβγαινε. Δηλαδή το έβλεπες ότι ενώ σαν ιδέα, σαν publicity, σαν... Το 'λεγες στον άλλον... Πολύ ωραία ιδέα κ.τ.λ... Δεν δούλευε η μηχανή, δηλαδή δεν αγόραζε ο ταξιδιώτης, δεν σου άφηνε χρήματα, δεν... Ο ντόπιος το ’κανε για την πλάκα του, για την παρέα, για να... Όχι για να το δει σοβαρά, ας πούμε.
Παναγιώτης
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Πρέπει να ήταν μια πολύ δύσκολη απόφαση, by the way, γιατί είχατε και πολύ μεγάλο publicity. Είχε δημιουργηθεί buzz, και buzz international, κάπως που νιώθεις ότι “Ώπα. Ξέρεις, πρέπει να έχω κάτι εδώ που είναι αρκετά δυνατό.” “Ότι για να γράφει για μένα το BBC ή το CNN...” Πρέπει να ήταν πολύ δύσκολο να το κάνετε let go αυτό και να πάτε σε καινούριο brand.
Αλέξανδρος
Ναι. Ναι, όχι. Μας είχε γράψει το TechCrunch, μας είχε γράψει... Αλλά δεν δούλευε και το βλέπαμε εμείς από μέσα, ότι αυτό το πράγμα... Πολύ καλή ιδέα, πολύ ωραίοι οι ντόπιοι, πολύ ωραίο community, κ.τ.λ, αλλά δεν δουλεύει. Αυτό το πράγμα δεν δουλεύει στην ουσία του. Οπότε, όταν αρχίσαμε να δοκιμάζουμε το Dopios Τransfers τότε, και το Welcome Pickups, ας πούμε, είδαμε ξαφνικά ότι και ο πελάτης… με κάποια hacks εκεί που βρίσκαμε κάτι ταξιδιώτες, θέλανε και το κλείνανε. Δηλαδή το ψάχνανε αυτό το πράγμα. Θέλανε να το πληρώσουνε. Και ο οδηγός ήτανε super excited, φοβερά χαρούμενος που θα το κάνει, που γνωρίζει κόσμο από το εξωτερικό. Γιατί ουσιαστικά πήραμε την ουσία του Dopios, που ήτανε ότι είναι ένας local που θα σου πει για τον προορισμό, που ενδιαφέρεται για τον προορισμό κ.τ.λ, και ο πελάτης ψάχνει κάτι τέτοιο. Ο οδηγός ήτανε super excited, ο ταξιδιώτης ήταν χαρούμενος να πληρώσει και μετά αφού πληρώσει, μετά την υπηρεσία ήτανε πάρα πολύ ικανοποιημένος. Και εμείς βγάζαμε κάποια χρήματα, τα οποία μπορούσαμε να δούμε πώς μεγαλώνουν. Οπότε, εκεί λέμε “Ώπα, κάτι υπάρχει. Πάμε λίγο να το δούμε πιο σοβαρά;” Μετά λέμε “Ωραία. Στην Αθήνα πώς μπορούμε να βρούμε και άλλα κανάλια να φέρουμε περισσότερες κρατήσεις τη μέρα;” Και μετά είπαμε “Ωραία. Εφόσον αυτό το πράγμα δουλεύει στην Αθήνα, μήπως αυτή η ανάγκη υπάρχει και σε άλλους προορισμούς που είχαμε τότε ή που σκεφτόμασταν να ανοίξουμε;” Και θυμάμαι, κάναμε ένα ταξίδι ταλαιπωρίας που κοιμάμαι όπου να ’ναι. Θυμάμαι στη Βαρκελώνη είχε κοριούς το κρεβάτι, ας πούμε... Και για να πάω, ας πούμε, σε τέσσερις πόλεις... Θυμάμαι, είχα πάει στην Κύπρο, είχα πάει στη Ρώμη, στη Μαδρίτη και στη Βαρκελώνη, για να δω αν μπορεί αυτό το πράγμα μπορεί να πάει εκεί και να ξαναγίνει. Και βλέπω ότι πράγματι, όπου πήγαινα… γιατί τότε ήταν η θεωρία να βρούμε άλλη μία πόλη, και λέω “Τι; Όχι. Μπορεί να πάει και στις τέσσερις, αν το κάναμε σωστά.” Και πράγματι μετά το ανοίγουμε και στις τέσσερις, βλέπουμε ότι δουλεύει. Και πράγματι πάλι ο ταξιδιώτης είναι χαρούμενος. Πεντάστερα reviews, excitement κ.τ.λ. Και αρχίζουμε μετά να βρίσκουμε και άλλους πιο έξυπνους τρόπους. Μετά βλέπουμε ότι τα ξενοδοχεία χρειάζονται μια τέτοια υπηρεσία. Γιατί αν έχεις μία πολύ καλή υπηρεσία στην αρχή, αυτό δουλεύει και για το ξενοδοχείο σαν προπομπός. Ενώ αν έχεις μια πολύ κακή, μετά το ξενοδοχείο πρέπει να τη διορθώσει. Τα service του ξενοδοχείου πολλές φορές είναι πολύ ακριβά ή πολύ offline κ.τ.λ. Οπότε, αν φτιάχναμε κάτι πιο τεχνολογικό, ωραίο, αυθεντικό, κ.τ.λ, θα δούλευε. Και πράγματι, εκεί, και αυτό φαίνεται ότι δουλεύει και έχουμε βρει τον τρόπο τεχνικά να το κάνουμε. Οπότε, ήτανε μια σειρά πραγμάτων που το ένα σε πήγαινε στο άλλο και έβλεπες ότι, ξέρεις, σε πάει λίγο μόνο του, φαίνεται ότι δουλεύει. Αυτό το πράγμα δουλεύει και πρέπει να το μεγαλώσεις και να του δώσεις αέρα να αναπνεύσει. Οπότε, εκεί σιγά σιγά μεγαλώνει η ομάδα του Welcome Pickups, μικραίνει η ομάδα του Dopios. Κάποιοι κάνουνε…
Παναγιώτης
Migrate.
Αλέξανδρος
Hop στο Welcome Pickups.,kαι σιγά σιγά φαίνεται ότι το Welcome Pickups είναι, παιδιά, το focus. Το Dopios πρέπει να το κάνουμε phase out ή να πάρουμε ό,τι μπορούμε για να το φέρουμε στο Welcome Pickups. Και κάπως έτσι...
Παναγιώτης
Αυτό το turning point είναι το 2016. Το ‘15 ξεκινάει.
Αλέξανδρος
Εκεί. Εκεί στο ‘15-’16. Και μάλιστα, ‘14-’15; Εκεί ο Σάββας μπαίνει και στρατό. Προσπαθούμε να συνεννοηθούμε με τον Σάββα, που είναι μέσα στον στρατό, πώς θα συνεχίσει να τρέχει. Έρχεται στην Αθήνα, τέλος πάντων, ευτυχώς. Δουλεύει, πάει το πρωί στον στρατό, το απόγευμα έρχεται στη δουλειά.
Παναγιώτης
Έχουμε και αυτό... Δεν μπορούν να ξεκινήσουν τα startups απ’ το πανεπιστήμιο, γιατί κάποια στιγμή θα μεσολαβήσει το military service και...Πώς θα συνεχίσει το trajectory;
Αλέξανδρος
Ναι. Αλλά από κει και πέρα αρχίζει να κυλάει πολύ πιο ομαλά. Απ’ το ‘15, ας πούμε, και μετά αρχίζει να κυλάει πολύ πιο ομαλά η Welcome. Σηκώνει και περισσότερα χρήματα σαν Welcome Pickups και συνεχίζει η πορεία της από κει.
Παναγιώτης
Και πρέπει να είναι αρκετά... Σίγουρα, ξέροντας τον χώρο, έχοντας περάσει όλα αυτά που έχουμε περάσει σαν ανθρωπότητα με τον covid, πρέπει να είναι αρκετά challenging· μια πολύ challenging πορεία, αλλά πρέπει να είναι και ίσως, φαντάζομαι, και πολύ rewarding να βλέπετε τελικά κάτι μετά από χρόνια προσπάθειας και επιμονής στο industry... Και στο belief ότι το experience ενός traveller μπορεί να γίνει πιο deep και να δημιουργήσετε εσείς αυτήν την ευκαιρία, να βλέπετε κάτι να μεγαλώνει τελικά. Και να αρχίσει να πιάνει, να έχει traction, να έχει market fit και να έχει επενδυτές που να αρχίζουν να το πιστεύουν. Πρέπει να είναι αρκετά rewarding αυτό τα τελευταία χρόνια. Να μιλήσουμε λίγο για το μοντέλο; Να καταλάβουμε λίγο πώς λειτουργεί αυτό; Και πώς το έχετε αναπτύξει και τι έχετε μάθει μέσα από αυτό; Γιατί έχει και αυτό αρκετό ενδιαφέρον. Φαντάζομαι ότι έχετε δοκιμάσει διάφορα πράγματα. Σε κάποια έχετε βρει πώς να κάνετε scale. Είστε σε ένα ενδιαφέρον point, όπου είστε profitable, και αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο accomplishment. Θα έχει ενδιαφέρον να καταλάβουμε λίγο πώς λειτουργεί το μοντέλο.
Αλέξανδρος
Ναι. Θα κάνω εγώ μια αρχή, και μετά το παίρνει ο Σάββας. Ουσιαστικά προσπαθούμε να πάρουμε μια πολύ απλή υπηρεσία που είναι πολύ commoditised, πολύ... Δεν ξέρω. Αλλά είναι μια υπηρεσία που σε μεταφέρει από το ένα σημείο στο άλλο σημείο. Ωραία; Αυτό είναι το ταξί, το ride hailing που θα πάρεις ένα uber, ένα κάτι. Και προσπαθούμε να πάρουμε αυτό και να το κάνουμε design και να το σχεδιάσουμε για τον ταξιδιώτη, ώστε αυτό το πράγμα να είναι μια ταξιδιωτική εμπειρία. Δηλαδή εσύ που θα πας με την κοπέλα σου στη Βαρκελώνη, πώς μπορείς να έχεις μια φανταστική εμπειρία εκεί. Και κάνουμε focus στη μεταφορά σου από το αεροδρόμιο, από σημεία που μπαίνεις, μέχρι το ξενοδοχείο, το Airbnb, όπου πας. Οπότε, παίρνουμε αυτήν την απλή μεταφορά και προσπαθούμε να την κάνουμε την καλύτερη πρώτη εμπειρία που έχεις στην πόλη, η οποία είναι σαν προπομπός για όλη σου την εμπειρία που θα έχεις στον προορισμό τις ημέρες του ταξιδιού σου. Και αντίστοιχα, την επιστροφή σου στο αεροδρόμιο κ.τ.λ. Και κατά τη διάρκεια της διαμονής σου, έχουμε κάποιες μεγαλύτερες διαδρομές για να δεις λίγο τα highlights της πόλης, για να βγεις εκτός πόλης να πας κάπου εκτός να δεις κάποιο άλλο μνημείο εκτός πόλης κ.τ.λ. Αυτή είναι η βασική ιδέα. Ο οδηγός είναι πολύ φιλικός, μιλάει αγγλικά. Θα σου πει για την πόλη, μπορείς να τον ρωτήσεις. Όλο το flow σε κάνει να αισθάνεσαι ότι δεν υπάρχει στρες, δεν υπάρχει άγχος. Δεν χρειάζεται να ανησυχώ για τίποτα. Και μιλάμε τώρα ότι αυτό το χρησιμοποιείς κυρίως για μεγάλα ταξίδια. Δεν το χρησιμοποιείς για να πας Θεσσαλονίκη, αλλά... Ένας Αμερικάνος που θα φτάσει στο Μπουένος Άιρες ή ένας Άγγλος που θα φτάσει στη Σεβίλλη κ.τ.λ. Και πάνω σε αυτό θέλουμε να χτίσουμε μια μεγαλύτερη εμπειρία που είναι τι κάνεις στον προορισμό πέρα από αυτό, χρησιμοποιώντας αυτό σαν αρχικό σημείο. Αλλά η Welcome Pickups κάνει πολύ μεγάλο focus σε αυτό το κομμάτι.
Παναγιώτης
Πώς επιλέγετε τους οδηγούς; Είναι αυτό το πρώτο βήμα που κάνετε για να ανοίξετε μια πόλη; Φαντάζομαι είναι οι οδηγοί και το access στους οδηγούς αυτούς. Ποιο είναι το process εκεί, και τι έχετε δει να δουλεύει;
Σάββας
Ναι. Βασικά για να τελειώσουμε, το μοντέλο έχει... τελικά είναι ένα marketplace, έτσι; Πρακτικά δηλαδή, έχει οδηγούς και πελάτες. Απλά το λέω γιατί και εμείς ψάχνουμε. Ακριβώς όπως το κοιτάς, βγαίνουν διαφορετικά business models μέσα, γιατί έχουμε και ένα άλλο κομμάτι που το μεταπουλάμε αυτό στα ξενοδοχεία. Οπού εκεί μοιάζει σαν recurring revenue κάθε μήνα. Βγάζουμε κάποια λεφτά από τα ξενοδοχεία, μοιάζει με SUS, με κάτι άλλο. Τελικά είναι market place και ξεκινάει απ’ την ύπαρξη αυτών των καλών οδηγών... και τη συντήρηση. Δηλαδή, και πες τους βρήκες και τους έβαλες. Είναι 2018. Το ‘19 θα οδηγούν για σένα; Το ‘20; Το ‘21; Υπάρχει αρκετός ανταγωνισμός. Κοίτα, εμείς... Το βασικό είναι να μιλάνε αγγλικά. Αυτό που καταλάβαμε, ένα πράγμα που μάθαμε είναι ότι, νομίζω, κυρίως στην Ευρώπη και σε πόλεις που δεν είναι πρώτη γλώσσα τα αγγλικά. Η Ευρώπη έχει πάρα πολλές γλώσσες. Αν ο ένας οδηγός, lisenced, σε πάρα πολλές χώρες είναι το ταξί του μόνο lisenced που επιτρέπεται, μιλάει αγγλικά, συνήθως είναι και πολύ καλός οδηγός. Δηλαδή ένα τεράστιο φίλτρο. Θες εσύ να κάνει κι άλλα πράγματα. Να είναι στην ώρα του. Θέλεις να μην είναι λίγο μικροαπατεώνας και να μην προσπαθεί να σου κλέψει τον πελάτη για μια δικιά του διαδρομή. Το οποίο δεν είναι και πλημμέλημα, δεν είναι και κακούργημα, αλλά τέλος πάντων εμείς δεν το θέλουμε.
Παναγιώτης
Αν μιλάει δεύτερη γλώσσα, λες...Είναι ίσως πιο educated και ίσως...
Σάββας
Ακριβώς. Και μόνο που μιλάει αγγλικά, φαίνεται να είναι 90% το φίλτρο σου. Μετά προφανώς είναι και άνθρωποι που μιλάνε αγγλικά, αλλά δεν ταιριάζουν πολύ για τη Welcome για χι, ψι λόγους. Έχει να κάνει και με το όχημα, εδώ που τα λέμε. Το μέγεθος πρέπει να χωράει βαλίτσες αμερικάνικες, ξέρεις, διάφορα πράγματα που χρειάζονται. Και τους βρίσκουμε έτσι. Δηλαδή τους βρίσκουμε από κάποια διαφήμιση στην αρχή,κυρίως social media διαφημίσεις. Έχουμε χτίσει ένα ολόκληρο σύστημα, ένα μικρό workable, να πω την αλήθεια, εσωτερικά μόνο για να κάνουμε... να προχωράνε τα στάδια. Τώρα μιλάνε αγγλικά μόνοι τους, δηλαδή τραβάνε ένα βίντεο που μας μιλάνε αγγλικά για να ξέρουμε εμείς ότι μιλάνε. Έχουμε και τελικό interview από κοντά. Είναι ένα μικρό recruitment. Είναι σαν να προσλαμβάνεις έναν μικρό υπάλληλο στην εταιρεία σου εντέλει. Παρότι είναι partners εντέλει. Freelancers είναι, δεν είναι υπάλληλοι. Και μετά, η δυσκολία είναι να τους κρατήσεις. Γιατί εντάξει, λέμε εμείς “Να, θέλουμε τους καλύτερους οδηγούς της πόλης”. Γιατί, οι άλλοι δεν τους θέλουνε; Θέλουν τους χειρότερους; Όλοι τους καλύτερους θέλουνε, και ας κάνουνε in city, ξέρεις, μέσα στην πόλη μικρότερα rides. Όλοι τους πεντάστερους οδηγούς θέλουνε κ.τ.λ. Φάνηκε τώρα ειδικά στην post-covid κρίση ─που θα πούμε και μετά φαντάζομαι─ φάνηκε ότι οι οδηγοί είναι πεπερασμένοι, και όλοι θέλουν τους καλύτερους, και υπάρχει ανταγωνισμός. Τέτοια πράγματα, εντάξει. Αλλά και οι οδηγοί, εντέλει ─επειδή μιλάμε αρκετά μαζί τους και θα πρέπει να μιλάμε και περισσότερο πιστεύω εντέλει σαν κεντρική εταιρεία, γιατί σίγουρα μιλάνε οι άνθρωποι που συνεργάζονται κατευθείαν ─εκτιμάνε πάρα πολύ το να κάνω μόνο ταξιδιώτες γιατί έχει και άλλα καλά, τα οποία εμείς δεν τα είχαμε σκεφτεί στην αρχή. Δηλαδή ότι μπαίνουνε λιγότερα άτομα μέσα στο αυτοκίνητό σου. Τα πόσα παπούτσια πατάνε το αυτοκίνητό σου. Είναι πολύ λιγότερα αν κάνεις μόνο αεροδρόμιο. Έχει tips. Οι Αμερικάνοι και οι Άγγλοι,κάποιες χώρες έχουν στην παράδοσή τους να αφήνουν έξτρα tip, το οποίο δεν είναι μικρό. Είναι ψιλοτεράστιο καμιά φορά.
Παναγιώτης
Έχετε 100 προορισμούς. Συγχαρητήρια κατ’ αρχάς. Είναι ένα milestone, ένας ωραίος στρογγυλός αριθμός. Δείχνει λίγο τι traction έχετε και ότι προχωράει αυτό. Έχει πολύ μεγάλο market fit. Έχει ενδιαφέρον. 100 προορισμοί δεν είναι ούτε εύκολο να τους διαχειριστείς ούτε είναι εύκολο να τους ανοίξεις· ειδικά όταν το κάνετε και from a distance. Δηλαδή δεν έχετε σε 100 προορισμούς γραφεία. Δεν έχετε σε 100 προορισμούς ανθρώπους. Ίσως όλο αυτό γίνεται και digitally με έναν automated...
Σάββας
Για αυτό υπάρχει και ένα κομμάτι τεχνολογίας εσωτερικά μεγάλο. Ναι, δεν έχουμε γραφεία. Έχουμε ένα γραφείο στη Βαρκελώνη. Λίγα παραπάνω άτομα γενικά στην Ισπανία αλλά όχι, δεν έχουμε γραφεία. Γίνονται κάποια ταξίδια. Αλλά γίνεται όλο αυτό από απόσταση. Απ’ ότι φαίνεται δουλεύει και για μας προφανώς, και για τους ίδιους τους οδηγούς. Δεν υπάρχει κάποιο θέμα ότι “Πού είστε, να σας βρω”. Εντάξει, αυτό που πρέπει να ξεκαθαρίσουμε είναι ότι εμείς δεν χρειαζόμαστε πάρα πολλούς οδηγούς για να δουλέψει μια πόλη. Μπορεί να ανοίξουμε μια πόλη και να θέλουμε 5-6-7 καλούς για εμάς. Ενώ άλλες εταιρείες όταν λένε “Ανοίγω έναν προορισμό και κάνω οτιδήποτε με μεταφορές”, μπορεί να σημαίνει διακόσιους ─που δεν ξέρουμε αν θα γινόταν. Έχουμε πόλεις με διακόσιους πλέον, που δεν είμαστε. Στο Παρίσι, δεν ξέρω, έχουμε 150 σίγουρα. Αλλά ειδικά στο άνοιγμα, για αυτό δεν είναι τόσο απαραίτητο να πας. Αρκεί να βρεις έναν-δυο καλούς. Έχουμε και μια κατηγοριοποίηση... Κάποιοι γίνονται πιο heroes, ambassadors κάπως... Και αναλαμβάνουνε και αυτοί από εκεί κάποια πράγματα για μας. Ναι, αλλά είναι 100 προορισμοί και 50 χώρες, και δεν ξέρω πόσα νομίσματα. Και δεν ξέρω πόσα tax... Βρίσκουμε 23%, 13%, τώρα τι έχει… Δηλαδή έχει όλο αυτό και η πλατφόρμα και πάρα πολλά πράγματα έχουν φτιαχτεί για να μπορεί να γίνει αυτό με νομίσματα, taxation, χώρες, lisencing, γλώσσες. Όλο αυτό το πράγμα. Το οποίο το ανακαλύψαμε σκάβοντας, έτσι;
Παναγιώτης
On the go. Φαντάζομαι και έχετε ένα playbook. Πρέπει να έχετε δει και πράγματα που δουλεύουνε και πράγματα που δεν δουλεύουνε. Είναι λίγο, φαντάζομαι, ψιλο-automated, ψιλοαυτόματος ο τρόπος με τον οποίο ανοίγετε μια πόλη.
Σάββας
Έχει ακόμα πολλά. Γιατί πώς διαλέγεις είναι ακόμα ένα ωραίο πρόβλημα.
Παναγιώτης
Ναι. Ποια είναι τα βασικά;
Σάββας
Γιατί υπάρχουν 1500 αεροδρόμια εκεί έξω...Και εμείς είμαστε 100 προορισμοί, 150 αεροδρόμια πες. Πολλές πόλεις έχουν πάνω από ένα. Πάρα πολλά ακόμα. Πώς διαλέγεις timing. Να ανοίξεις Μαγιόρκα τον Γενάρη; Δεν έχει νόημα, ξέρω γω. Έχει πάρα πολλά ακόμα, και μαθαίνουμε, νομίζω, ακόμα.
Παναγιώτης
Ένα, δυο metrics που διαλέγετε πόλεις, και πάμε και στους customers. Ένα-δυο βασικά metrics;
Σάββας
Καλά, σήμερα νομίζω ο κανόνας, επειδή έχουμε βάλει πολύ ψηλά τον πήχη, λέμε να ανοίξουμε άλλες 100 φέτος... Που είναι διπλασιασμός του τι έχουμε κάνει τα τελευταία πέντε χρόνια. Βγάζω τον covid, τον βάζω στην άκρη. Σήμερα, εντάξει, υπάρχουν, παιδιά, μεγάλοι προορισμοί παγκόσμιοι, τουριστικοί, πρέπει να είμαστε. Υπάρχει το μέγεθος του αεροδρομίου. Το μέγεθος του πόσους international travellers έχει.Oι local travellers ή domestic δεν βοηθάνε πολύ. Εμείς κάνουμε και ένα μοντέλο marketing που ξεκινάμε και γράφουμε. Έχουμε πολύ organic graphic που λέμε, απ’ το Google. SEO, πες το όπως θες. Ξεκινάμε και γράφουμε νωρίτερα οδηγούς μετακίνησης ─πώς να πάω απ’ το αεροδρόμιο της Σεούλ στο κέντρο. Και έχουμε κόσμο ο οποίος γράφει αυτά τα άρθρα και χτίζουμε κάποια κίνηση. Στη Σεούλ δεν είμαστε ανοιγμένοι σήμερα, αλλά έχουμε αρκετή κίνηση σε σελίδες που μιλάνε για Σεούλ. Οπότε, παίρνουμε κάποια signals, που λέμε, ότι έχουμε χτίσει πολλή κίνηση εκεί, μάλλον πρέπει να την ανοίξουμε. Δηλαδή προπαρασκευάζουμε πλέον. Έχουμε οδηγούς μετακινήσεων για 350 πόλεις και ανοιγμένες 104 σήμερα. Οπότε, είναι και αυτό. Έχει πολλή κίνηση εκεί. Μήπως να πάμε να ανοίξουμε; Είναι και λίγο οπορτουνιστικό. Και μετά επειδή έχουμε όλο αυτό το πράγμα με τις συνεργασίες με τα ξενοδοχεία και κάποιες άλλες συνεργασίες, και με την Aegean είμαστε συνεργάτες… Δηλαδή αν έχει έναν προορισμό η Aegean μεγάλο και έχει πολλή κίνηση, θεωρητικά...Πέφτει ένα signal ακόμα. “Παιδιά, θα ανοίξετε στη Ζυρίχη; Τι θα γίνει;” Οπότε, μαζεύονται όλα αυτά, βγαίνει ένα timeline. Μετά βγαίνει και η δυσκολία. Δηλαδή κάποια ξαφνικά είναι έτοιμη “Ωραία, ας ανοίξει”. Δεν υπάρχει και ακριβώς “Μα όχι, είπαμε θα ανοίξει η άλλη πρώτη”. Εντάξει, πάντα λέμε “έχουμε playbook”, πάντα λέμε “έχουμε metrics”. Μαζεύονται άπειρα.
Παναγιώτης
100 νέοι προορισμοί σε έναν χρόνο sounds like you have your plate full για το ‘23. Είναι exciting και can’t wait to see that milestone. Αλέξανδρε, φτιάχνοντας όμως ένα market place, το ένα είναι σίγουρα οι οδηγοί. Το πιο δύσκολο για μένα, μου ακούγεται, βλέποντας ένα market place με το net consumer να είναι όλο αυτό ο traveller, που είναι δισεκατομμύρια άνθρωποι, πώς... Είναι δύσκολο να τον κάνεις reach αυτόν τον άνθρωπο. Eίναι δύσκολο να χτίσεις brand, είναι δύσκολο να τον κάνεις acquire. Φαντάζομαι ότι είναι πάρα πολύ κοστοβόρο. Θες να μας μιλήσεις λίγο για το customer side; Πώς βρίσκετε τους customers; Τι έχετε δει να δουλεύει;
Αλέξανδρος
Ναι, κοίτα... Είναι ένα τεράστιο θέμα στο travel, αυτό. Δηλαδή όποιος θέλει να κάνει μια καινούργια εταιρεία, είναι διαφορετικό να την κάνεις για το κοινό της Αθήνας, οτιδήποτε είναι αυτό, και είναι διαφορετικό να το κάνεις ψάχνοντας ταξιδιώτες. Ο λόγος είναι ότι όταν ξεκινάς ένα brand, ένα ταξιδιωτικό brand, και προσφέρεις μια υπηρεσία σε μια πόλη, δεν έχεις ιδέα από πού θα σου ’ρθει αυτός ο πελάτης, έτσι; Πότε θα σου ’ρθει. Το ότι εσύ θα ταξιδέψεις στη Βιέννη σε δυο μήνες, δεν το ξέρει ακόμα η Βιέννη αυτό. Δεν το ξέρει. Το ξέρουν κάποια μέρη, αλλά αν κάποιος κάνει ένα startup στη Βιέννη, δεν μπορεί να σε βρει εύκολα. Δεν ζεις στη Βιέννη, δεν διαβάζεις τα νέα της Βιέννης, δεν ξέρω γω τι. Οπότε, είναι φοβερά δύσκολο να βρεις τον ταξιδιώτη που, τη στιγμή που τον θέλεις, θα φτάσει στην Αθήνα, στο Παρίσι, στη Βαρκελώνη, οπουδήποτε. Οπότε, εμείς είχαμε να λύσουμε αυτό το πρόβλημα, και πώς να το λύσουμε με έναν οικονομικό τρόπο. Και ουσιαστικά ακολουθούμε δύο μονοπάτια. Το ένα είναι όταν εσύ αρχίσεις να ψάχνεις για τη Βαρκελώνη, ωραία; Οπότε, στο Google, σε διάφορους άλλους affiliates που θα αρχίσεις να έχεις ένα signal ότι ψάχνεις για τη Βαρκελώνη. Και το δεύτερο είναι συνεργάτες, πιθανοί δικοί μας συνεργάτες, που έχουνε... που ξέρουν ότι εσύ θα πας στη Βαρκελώνη. Οπότε, η Aegean, το ξενοδοχείο, το διαμέρισμα, δεν ξέρω, ο ταξιδιωτικός πράκτορας, διάφορα άλλα μέρη αυτής της εξίσωσης. Οπότε, αυτό ήτανε “Πώς θα βρούμε αυτό”, γιατί είσαι σε λίγους προορισμούς. Δεν είσαι ένα brand σαν το Airbnb ή κάτι άλλο, που είσαι παντού, οπότε, όπου και να πάει αυτός ο ταξιδιώτης, θα τον πετύχω. Πρέπει να βρω εσένα που πας στην Αθήνα. Όταν ξεκινήσαμε με διάφορα πειράματα, που και εκεί θες playbooks. Δηλαδή όταν φτιάχνεις ένα startup, θεωρώ πως είσαι σε μια συνεχόμενη, συνεχή διαδικασία να βελτιώσεις τις μηχανές, εγώ τις λέω, που βλέπεις ποια μηχανή δουλεύει, ποια θέλει tweeking για να βελτιωθεί, ποια δεν δουλεύει και πρέπει to take it apart, ας πούμε, και να την ξαναφτιάξεις. Οπότε, ήτανε μια δύσκολη άσκηση.
Παναγιώτης
Έχεις δει από τα διάφορα channels...
Σάββας
Να πούμε λίγο τα channels τώρα για να υπάρχουνε. Περίπου οι μισοί πελάτες μάς βρίσκουν σαν Welcome Pickups και οι άλλοι μισοί μέσω συνεργασιών.
Παναγιώτης
Μέσω συνεργασιών.
Σάββας
Οι μισοί Welcome Pickups, το 50 είναι 30% περίπου αυτό το organic traffic. Άμα ψάξετε Athens Airport Taxi, Amsterdam Airport Taxi, τέτοια πράγματα... Και ένα 20% που είναι repeaters, δηλαδή έχουν κλείσει πιο παλιά και ξανακλείνουνε. Κάνουμε λίγη διαφήμιση πλέον. Παλιά κάναμε πολλή. Στο search δηλαδή να βγαίνουμε.
Παναγιώτης
Content marketing;
Σάββας
Τώρα κάνουμε... Content marketing είναι όλο αυτό το SCO, οι οδηγοί. Άμα γράψεις, σου λέω, “how to get from οποιοδήποτε αεροδρόμιο προς το city center”… Γράψε όποιο σου ’ρθει. Λογικά θα μας δεις πρώτους, δεύτερους. Στο υπόλοιπο 50 των συνεργασιών, το μεγαλύτερο είναι τα ξενοδοχεία. Έχουμε 1000... 1500 συνεχίζω να λέω. Θα έχει μεγαλώσει αυτό το νούμερο. 1500 ξενοδοχεία με Νο1 συνεργάτες, οι οποίοι τι κάνουνε; Πάνε και λένε σε όλους τους πελάτες τους “Άμα θες να έρθεις στο ξενοδοχείο με έναν πιο καλό τρόπο, υπάρχει αυτή η υπηρεσία.” Αυτά τα ξενοδοχεία είναι κυρίως στην Ισπανία νομίζω, Νο1 market. Μετά, Γαλλία και Ελλάδα. Και έχουμε και λίγα παντού. Αλλά έχουμε πάρα πολλά Βαρκελώνη, Μαδρίτη, εκεί. Και στην Ελλάδα πάρα πολλά. Λοιπόν, εκεί είναι και λίγο… φαίνεται σαν υπηρεσία του ξενοδοχείου. Operated by Welcome Pickups λέει. Όπως η Aegean κάνει operate λίγο Lufthansa, κάπως έτσι φαίνεται εκεί. Και είναι πάνω απ’ τα μισά bookings που έρχονται από συνεργασίες, είναι αυτό. Και μετά έχουμε ένα πολύ ανοιγμένο πλάνο. Μετά το ξενοδοχείο, σκεφτήκαμε το vacation rental ή AirBnB, που είναι νορμάλ να το σκεφτούμε γιατί είναι ίδια κατηγορία. Και μετά πολύ γενικά, white label που λέμε, δηλαδή Aegean, Ferryhopper, όποιος έχει ταξιδιώτη και έχει ένα travel date, ξέρει πότε ταξιδεύει, θα μπορούσε να το κάνει αυτός upsell, που είπες πριν, για το το airport pickup ή το port pickup ή το train pickup, ό,τι θέλει. Οπότε, έχουμε μπει σε αυτόν τον χώρο. Είμαστε upsell του travel industry σε μεγάλο βαθμό, και τώρα φέτος κάνουμε και λίγο παραπάνω travel agencies που δεν κάναμε ποτέ και το κοιτάμε φέτος.
Παναγιώτης
Ποιος είναι ο λόγος που έχει δουλέψει τόσο πολύ καλά στην Ισπανία και στη Γαλλία;
Σάββας
Το ξενοδοχειακό.
Παναγιώτης
Το ξενοδοχειακό.
Σάββας
Καλά, πρώτα απ’ όλα έχει... Αυτές οι χώρες ρεαλιστικά έχουνε πάρα πολύ τουρισμό. Έχουνε πολλαπλάσιο της Ελλάδας, έτσι; Είναι πιο μεγάλες χώρες, οπότε έχουν αντίστοιχα και πάρα πολλά ξενοδοχεία. Νομίζω ότι έχουνε και ένα mix... Εντέλει δεν έχουν τόσο, όπως και η Ελλάδα, δεν έχουν τόσες αλυσίδες. Έχουνε και πιο, ας πούμε, οικογενειακά και πιο μικρές επιχειρήσεις. Μπορεί να έχουνε 10-20 ξενοδοχεία αλλά... Γιατί πολύ μεγάλες αλυσίδες είναι πιο δύσκολο να μπεις. Και νομίζω, βρήκαμε και καλό ταλέντο εκεί στο θέμα αυτό. Για μας αυτό είναι πωλήσεις, έτσι; Βρήκαμε πολύ καλούς και στη Γαλλία και στην Ισπανία, οι οποίοι ήδη δουλεύανε, ας πούμε, σε μία Booking, σε μία Splendia, σε εταιρείες που πουλάγανε, είχανε σχέση με τα ξενοδοχεία. Καλά, όχι ότι μπορούν να σου πουλήσουν airport pickup τόσο απλά. Φάνηκε ότι υπάρχει και λίγο ανάγκη εκεί. Δηλαδή πράγματι το average, το μέσο ταξί αεροδρομίου από τη Βαρκελώνη δεν είναι τόσο καλό. Δηλαδή αν πας εσύ και πάρεις ένα τυχαίο, μπορεί να πέσεις σε κακή εμπειρία. Οπότε, όταν πήγαινες στο ξενοδοχείο, και μάλιστα τετράστερο ξενοδοχείο, στο κέντρο... Έχει πληρώσει ο άλλος τόσα λεφτά να μείνει, σου λέει... Ναι, μια στο τόσο έρχονται κάποιοι και μας λένε "ο ταξιτζής με έκανε κύκλους, με έκλεψε", κάτι τέτοιο. Οπότε, φάνηκε ότι υπάρχει αυτό. Νομίζω ότι έχει σχέση και με τους πωλητές εκεί και τον αριθμό ξενοδοχείων. Παιδιά, έχει η Βαρκελώνη κάθε… Δεν ξέρω, περπατάς... Κάθε δεύτερη πόρτα είναι ξενοδοχείο, έτσι; Δεν είναι... Σιγά, σιγά και η Αθήνα. Αλλά νομίζω από αυτό.
Παναγιώτης
Επόμενες αγορές που πιστεύετε ότι θα έχουν καλό traction και σας κάνουν excite;
Αλέξανδρος
Κοίτα, έχουμε καλύψει ένα αρκετά μεγάλο μέρος της Ευρώπης αυτήν τη στιγμή, πολλούς ευρωπαϊκούς προορισμούς. Πάμε προς Αμερική, πάμε προς Λατινική Αμερική και Βόρεια Αμερική. Αλλά πάμε και στα βασικά σημεία που ένας ταξιδιώτης απ’ την Αμερική, απ' την Ευρώπη, θα φτάσει. Αν πάει στη Σεούλ, στο Σίδνεϋ, στην Καππαδοκία τώρα που ανοίξαμε. Οπουδήποτε, ας πούμε, κάπου έχει ενδιαφέρον για μας και μεγαλώνουμε και existing χώρες. Δηλαδή η Τουρκία, ας πούμε, άνοιξε με την Κωνσταντινούπολη και την Αττάλεια και τη Σμύρνη, και σιγά σιγά ανοίγουνε και οι υπόλοιπες πόλεις ─όπου βλέπουμε ότι υπάρχει demand. Και για να πούμε λίγα νούμερα γιατί δεν... Δύο πράγματα. Ένα είναι ότι εξυπηρετούμε αυτήν τη στιγμή περίπου ένα εκατομμύριο ταξιδιώτες τον χρόνο. Επίσης η υπηρεσία έχει τις καλύτερες δυνατές κριτικές για αυτό που κάνουμε. Γιατί αυτό που κάνουμε, ενώ φαίνεται απλό, είναι πολύ δύσκολο να το κάνεις με consistency και με τη συγκεκριμένη ποιότητα που το κάνουμε παντού. Και κάτι που... Επειδή μιλάμε πολύ... Αυτό που κάνουμε δεν είναι ότι πήραμε μια ιδέα από την Αμερική, από κάπου, τη φέραμε εδώ και λέμε “Θα την κάνουμε στην Αθήνα, θα την κάνουμε στην Ελλάδα, θα την κάνουμε στη Μεσόγειο”. Είναι κάτι το οποίο δεν υπάρχει με τη μορφή την τελική που το θέλουμε, δηλαδή που ο οδηγός είναι έτσι, που μπορείς να πάρεις κι άλλα πράγματα κατά τη διάρκεια της διαμονής σου απ’ τη Welcome. Δεν είναι απλά ένα καλύτερο ride hailing service, ας πούμε. Και αυτό, όταν μιλάς με ξενοδόχους, μιλάς με άλλους partners, το βλέπουν. Δεν είναι ότι πάμε να βγάλουμε κάποιον. Δηλαδή δεν μπαίνεις σε ένα ξενοδοχείο και λες "Θα βγάλεις… Θα βγάλεις κάτι offline πιθανά που είχες, κάτι κακό που είχες, για να βάλεις τη Welcome". Αλλά δεν είναι ότι η Welcome είναι η 15η εταιρεία που προσπαθεί να κάνει κάτι. Προφανώς είναι ένας χώρος που έχει substitutes, αλλά μας ενδιαφέρει να φέρουμε κάτι καινούργιο.
Παναγιώτης
100%, και είστε και category leader. Και αυτό είναι το trajectory. Αυτός είναι ο στόχος, να γίνετε το category leader...
Αλέξανδρος
Σωστά.
Παναγιώτης
Και δεν είναι καθόλου μικρά τα νούμερα. Ένα εκατομμύριο ταξιδιώτες τον χρόνο. Είχα ακούσει, και μου την έκλεψες την ερώτηση, για ένα τρελό NPS score, Net Promote Score. Δηλαδή οι κριτικές που παίρνετε απ’ τους πελάτες είναι πάρα πολύ υψηλές. Δεδομένου ότι είναι ένα προϊόν B2C, τα NPS scores, όταν σε βαθμολογούν χιλιάδες κόσμου, τείνουνε να έχουν χαμηλότερα scores. Τι πιστεύετε ότι έχει κάνει contribute σε αυτό; Τι έχει συμβάλλει στην υψηλή κριτική αυτή;
Αλέξανδρος
Νομίζω τα χαμηλά expectations. Όταν ταξιδεύεις, περιμένεις να δεις αν ο οδηγός σου είναι στην ώρα του, αν το αμάξι είναι καθαρό, αν δεν είναι τρελός ο local ή κάτι τέτοιο, και φτάσεις στον προορισμό σου, χωρίς πολλά πολλά, λες “Ωραία εμπειρία. Μια χαρά, όλα καλά. Πέντε αστέρια”. Αν, on top of that, δηλαδή ο οδηγός μιλάει αγγλικά, θα σου στείλει, θα επικοινωνήσετε, θα μιλήσετε πριν φτάσεις εκεί. Θα έχεις πει “Με ενδιαφέρει αυτό”, και θα το χρησιμοποιήσει να σου πει πέντε πράγματα. Δεν θα είναι μουγγός, ας πούμε. Θα μπορέσετε να πιάσετε μια κουβέντα, και να σου πει τι να κάνεις, κ.τ.λ. Όλο αυτό προσθέτει στο πεντάστερο και το κάνει, εμείς που το λέμε, εξάστερο ή επτάστερο. Το κάνει κάτι που λέει ο άλλος “Όχι μόνο αυτό, αλλά θα το χρησιμοποιώ και παντού ή θα το πω και στους φίλους μου ή...”. Οπότε, το NPS εκεί... Για αυτό, έχουμε πολύ ψηλό NPS, γιατί δεν είναι ένα “OK, εντάξει”, αλλά ήταν αυτό που λες “Πρέπει να το ξέρει και άλλος κόσμος”.
Παναγιώτης
Έτσι. Νομίζω ότι είναι και πολύ spot on το όνομα. Έχετε βάλει τη λέξη Welcome. Είναι πολύ σημαντικό για έναν ταξιδιώτη να νιώσει welcomed απ’ την πρώτη στιγμή. Έτσι αυτό το συναίσθημα, ειδικά όταν πας σε έναν προορισμό που ίσως και πας για πρώτη φορά ή δεν τον εμπιστεύεσαι τόσο πολύ ή για τον οποιοδήποτε λόγο, το να σου δημιουργείται αυτό το συναίσθημα ότι κάποιος έχει... σε προστατεύει ή σε κάνει welcome ή σε… θα σε πάει με ασφάλεια στον προορισμό σου και θα σου δείξει και κάποια πράγματα, νομίζω ότι είναι ένα συναίσθημα, το οποίο είναι πάρα πολύ ζεστό. Την ίδια στιγμή νομίζω ότι μπορώ να φανταστώ ένα εκατομμύριο άλλα πράγματα που μπορούν να γίνουνε όταν έχουμε access σε αυτούς τους ανθρώπους. Φαντάζομαι ότι το μυαλό σας είναι γεμάτο ιδέες. Το access είναι privilege. Έχετε ένα εκατομμύριο ανθρώπους, hopefully το ‘23 θα γίνουνε 2-4-8-16... exponential growth. Τι άλλα πράγματα θα μπορούσαν να υπάρχουν, να μπουν μέσα στη σουίτα του offering σας, και πώς σκέφτεστε το future του product και του value proposition;
Αλέξανδρος
Ναι. Αυτό είναι ένα θέμα που συνέχεια συζητάμε με τον Σάββα. Για το πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί. Και ξέρεις, απ’ τη μία σκεφτόμαστε “Ωραία. Έχεις τον πελάτη, έχεις τα στοιχεία του, έχεις μια πρώτη κράτηση, έχεις έναν δίαυλο επικοινωνίας. Τι άλλο θα μπορούσες να κάνεις;” Και όταν ξεκίνησε η Welcome το ‘15, το ‘16, εκεί, είχαμε ξεκινήσει να δίνουμε και sim cards. Δηλαδή με το που έφτανες, σου δίναμε ένα local sim card γιατί ξέραμε ότι σαν Αμερικάνος θα ταλαιπωριόσουν να βρεις ένα sim card. Ή σου δίναμε τα εισιτήρια του μουσείου κ.τ.λ. Αλλά είδαμε ότι at scale αυτό το πράγμα ήθελε μικρές αποθήκες στα αεροδρόμια, ήτανε δύσκολο να γίνει, οπότε κάπως πέθανε στην πορεία αυτό το κομμάτι. Αλλά η ανάγκη υπήρχε και υπάρχει. Το θέμα είναι το θέμα του focus και του prioritization. Το πρόβλημα του mobility είναι αρκετά μεγάλο και αρκετά δύσκολο να λυθεί. Και OK, το κάνεις σε 50 προορισμούς, αλλά όταν πας στους 100; Όταν θες να ανοίξεις άλλους 100 σε έναν χρόνο; Όταν θες να αναπτύξεις; Και βοηθάει πολύ η τεχνολογία και το focus στο να λυθεί αυτό το πρόβλημα. Οπότε, η ομάδα πρέπει να είναι αρκετά concentrated στο να λύσει αυτό το πρόβλημα at scale. Και για να λειτουργεί αυτό, υπάρχουν πολλά πράγματα από πίσω που δεν φαίνονται. Γιατί έχεις πελάτη τον οδηγό, έχεις πελάτη τον συνεργάτη, έχεις πελάτη τον ταξιδιώτη. Έχεις τρεις πελάτες για τους οποίους πρέπει να συνεχίζεις να χτίζεις τεχνολογία, έχεις όλα τα συστήματα που πρέπει να λειτουργούνε... Που ενώ φαίνεται απλό, για να έχεις το τάδε NPS και να συνεχίσεις να μεγαλώνεις, είναι πολύ δύσκολο. Αλλά όταν έρθει αυτή η στιγμή και όταν αρχίσουμε να επεκτείνουμε αυτήν την κουβέντα, θέλουμε να γίνουμε ένας τρίτος πυλώνας στο κομμάτι του ─ωραία, το κομμάτι το αεροπορικό, το κομμάτι το ξενοδοχειακό─, τι θα κάνεις στον προορισμό. Φτάνεις κάπου, έχεις αυτόν τον οδηγό. Αυτός ο οδηγός μπορεί να σε γυρίσει κάποιες ώρες, και να δεις κάποια πράγματα. Αλλά δεν θες να τα κάνεις όλα μες στο αμάξι. Mπορεί να θες να κάνεις κάποιο walking tour ή κάποιο food tour ή κάτι άλλο. Ή θες να πας σε ένα μουσείο. Ή θες να πάρεις κάποια προϊόντα, όπως ένα sim card. Μπορείς πια να το πάρεις και ηλεκτρονικά. Υπάρχουνε πολλές προοπτικές εκεί για να αυξήσεις το basket σου. Οπότε, εμείς θα θέλαμε να γίνουμε το κεντρικό σημείο για αυτό eventually.
Σάββας
Το eventually είναι το θέμα.
Παναγιώτης
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Το eventually. Καταλαβαίνω ότι υπάρχει focus. Και καταλαβαίνω ότι αυτό έχει συνεισφέρει, και η κουλτούρα που βλέπω ότι υπάρχει στη Welcome Pickups είναι sustainable growth και responsible growth. Δηλαδή... Και νομίζω ότι είναι και αυτός ένας λόγος που έχει συνεισφέρει στο να είστε τόσο γρήγορα. Είστε συγκριτικά με τους peers σας ή με τους υπόλοιπους παίκτες ενός tech οικοσυστήματος, πολύ νωρίς στο profitability. Άρα καταλαβαίνω είναι όλο μια κουλτούρα. Ή κάνω λάθος;
Σάββας
Είναι συνεχής η μάχη εκεί, δεν έχει. Νομίζω είναι απ’ τις θυσίες που έχει κάνει ο Άλεξ, το να μην κάνουμε άλλα πράγματα πέρα από τέλεια airport pickups, dropoffs και long rides που λέμε, μέχρι τα Μετέωρα, τους Δελφούς και αυτά. Και είναι συνεχής η θυσία. Αλλά επειδή τον χώρο αυτό του, ξέρεις, αυτόν τον τρίτο πυλώνα που λέει ο Αλέξης είναι πάρα πολύ ωραίο story, και όποιος το ακούει τώρα θα λέει “Ναι ρε παιδιά, πράγματι”. Υπάρχει το αεροπορικό, υπάρχει το ξενοδοχείο. Για όλα τα άλλα πάρα πολύ fragmented, house και αυτά. Εγώ είμαι εφτά χρόνια στον χώρο. Ο Άλεξ είναι πολύ παραπάνω. Έχω εκατοντάδες λόγους για το γιατί να ασχοληθείς με το e-destination expense, που λέμε αυτό, γιατί να ασχοληθείς και χιλιάδες για το γιατί να μην ασχοληθείς. Δηλαδή είναι... Όλοι θέλουν να το κάνουν αυτό. Δηλαδή την ίδια κουβέντα που κάνουμε εμείς για να κάνουμε... Αφού έχουμε τον πελάτη να του πουλήσουμε τα πράγματα, ναι. E-booking, το AirBnb, η Skyscanner, όλοι αυτοί χαζοί είναι; Δηλαδή θέλω να πω είναι τόσο... Και τους βλέπεις που είναι τεράστιοι οργανισμοί και μπορούν να κάνουνε spinoff δέκα products και ό,τι θέλουνε, κάνουνε focus πάρα πολύ.
Παναγιώτης
Υπάρχει activity βέβαια... Και σκεφτόμουνα το story. Λέω είναι ένα πολύ ωραίο case για την Booking ή για την AirBnb. Είναι ένα πάρα πολύ ωραίο case για μεγάλους consolidators.
Σάββας
Ακριβώς.
Παναγιώτης
Η Booking μάλιστα και μένα, με μια καραμπόλα που έχει συμβεί με το e-travel, είναι η πλέον... Και έχει και παρουσία και στην Ελλάδα. Βλέπουμε μια διαδικασία ενός consolidation της αγοράς και δυο-τρεις μεγάλοι παίχτες του hospitality να βρίσκουνε merit, να βρίσκουν opportunities στο να μεγαλώσουν το product offering. Είναι κάτι που σκέφτεστε; Ότι θα μπορούσατε να είστε στο ραντάρ τους; Πώς το διαχειρίζεστε αυτό;
Αλέξανδρος
Σίγουρα μπορεί να είμαστε στο ραντάρ τους. Είναι μια κουβέντα των επόμενων χρόνων, το πώς θα εξελιχθεί η Welcome και προς τα πού πάει, αλλά για μας... Επειδή σαν consolidation, δηλαδή πάνε προς τα εκεί, για να είσαι εσύ ο καλύτερος παίχτης σε αυτό που κάνεις και να κάνεις focus σε αυτό...
Παναγιώτης
Ακριβώς.
Αλέξανδρος
Και να είσαι πράγματι πιο δυνατός, είναι κάτι. Γιατί αν κάνεις 15 πράγματα, δεν μπορείς να είσαι καλός και στα 15. Οπότε, είναι σημαντικό για μας να παραμείνουμε… Και μιλάμε με την Booking και μας λέει “Ρε παιδιά, έχουμε πρόβλημα. Οι οδηγοί, το service, αυτό... Θα κάνουμε transition σε καλύτερη ποιότητα’’. Και το βλέπει ότι εμείς το καταφέρνουμε και ότι έχουμε αυτά τα δεδομένα και τι έχουμε. Οπότε, ξέρεις, είναι σημαντικό να μείνει αυτό σαν κουλτούρα για μας.
Σάββας
Οπότε, eventually, μπορείς να ανοίξεις μια επόμενη εταιρεία. Γιατί είναι πολύ δύσκολο πια, δεν ξέρω. Αλλά παλιά τα έχουμε κάνει. Νομίζω είναι και απ’ αυτά που είχαμε φτάσει... Είχαμε κάνει πολλά παραπάνω πράγματα για upselling απ’ ό,τι έχουμε σήμερα, τα οποία σβήσανε, κάποια λόγω αποθηκών, κάποια λόγω focus στο προϊόν. Σήμερα μας κάνει πολύ excite το “100 πόλεις” . Το “3000 ξενοδοχεία”, το “5000 ξενοδοχεία”. Εγώ θέλω να δω και μια αλυσίδα μεγάλη σε όλες τις πόλεις να το τρέχει. Αλλά δεν το ξεχνάμε και πετάγεται... Είτε σε τέτοιες κουβέντες είτε σε πιο χαλαρές κουβέντες. Μα να, κρίμα είναι, να κάναμε και κάτι άλλο. Θα δούμε... Υπάρχει μια ιδέα για το τι άλλο να κάναμε τουλάχιστον εκείνα τα 40 λεπτά της διαδρομής της Αττικής οδού, που λέω γω. Που όσο και να σου μιλάει ο οδηγός και να είναι καλά, θα μπορούσανε να γίνουνε και κάποια πραγματάκια ακόμα. Δεν θέλω να το πω ακόμα, τι. Αλλά, ναι. Μάλλον πρέπει να μείνουμε όσο μπορούμε προσηλωμένοι σε αυτό γιατί έχει... Η δικαιολογία είναι ότι είναι πάρα πολλή δουλειά, και στην ουσία νομίζω ότι έχει και πάρα πολλή ουσία. Είναι τεράστιο το market, και πρέπει να είμαστε καλύτεροι και να είμαστε και παντού. Και όσο δεν είμαστε ακόμα εκεί, πρέπει να...
Παναγιώτης
Πάντως η λογική “ας γίνουμε οι καλύτεροι σε αυτό που κάνουμε σε ένα global scale”...
Σάββας
Ναι.
Παναγιώτης
Είναι... It makes sense. Δηλαδή, ακούγεται κάτι πάρα πολύ λογικό, και ίσως και η καλύτερη στρατηγική για να μπει κάποιος τουλάχιστον στο ραντάρ και στο shopping list μεγάλων παικτών... Εκεί έξω. Το path είναι... Έχει hiccups πολλά... Έχει πάρα πολλά ανεβοκατεβάσματα. Νομίζω το τελευταίο... Και το travel tech ήταν έτσι, και γενικά το οικοσύστημα έχει πολλά, αλλά νομίζω ότι ο covid επηρέασε πολύ κόσμο, κάποιους θετικά, κάποιους αρνητικά. Νομίζω ότι είμαστε σε ένα case εδώ που ο covid ήταν τραγικός. Είχε μια life-threatening επίπτωση. Σας απείλησε. Μιλήστε μας λίγο... Πάρα πολλές ερωτήσεις εδώ. Ίσως και δεν πρέπει πλέον να κάνουμε τόσο πολύ focus σε αυτά τα covid stories overall, γιατί κάθε entrepreneur μπορείς να τον ρωτήσεις και να κάνουμε ένα τέτοιο. Αλλά νομίζω επειδή στο συγκεκριμένο είναι το travel tech, είμαστε στην Ελλάδα... Έχει πολύ νόημα και νομίζω φτάσατε σε ένα σημείο που σίγουρα σας έχουνε μείνει και κάποια μαθήματα στο leadership, στο stance σας, στο attitude σας σαν founders. Μιλήστε μας λίγο για αυτό το path του covid.
Αλέξανδρος
Ναι. Κοίτα, στον covid... Όταν ήρθε ο covid, η εταιρεία ήταν σε πολύ καλό σημείο, και ήτανε μια εποχή όπου λες “Εντάξει, υπήρχαν δυσκολίες αλλά περάσαμε αυτό, περάσαμε εκείνo. Εντάξει, λίγο μια ηρεμία για να πάμε τα επόμενα χρόνια μπροστά”. Και είναι μια εποχή, στην οποία η Welcome έχει ανοίξει μηχανές, έχει πάρει κόσμο. Είμαστε πια 100 άτομα στο γραφείο. Είναι λίγο πριν τη σεζόν. Είναι Φλεβάρης-Μάρτης. Έχει έρθει κόσμος καινούργιος. Έχουμε... Και είμαστε έτοιμοι, μεγαλώνουμε 80% τον Φλεβάρη... Τέλος πάντων, πάει πολύ καλά. Φαίνεται ότι θα είναι μια φανταστική χρονιά. Και εκεί έρχεται ο covid. Και έρχεται ο covid, που για τον covid το σημαντικό είναι να... Ειδικά τώρα, όλο φαίνεται πολύ πιο βατό. Δηλαδή λες, “Έγινε αυτό, μετά έγινε αυτό, μετά...”. Αλλά εκείνη την περίοδο, όταν το ζεις, δεν ξέρεις. Δεν ξέρεις τι σου ξημερώνει την επόμενη μέρα. Δεν ξέρεις αν το επόμενο variant θα είναι τρεις μήνες ή έξι μήνες, και τι θα γίνει. Οπότε, αρχές Μαρτίου, και μέσα σε δυο βδομάδες, από κει που μεγαλώνουμε και σχεδόν διπλασιαζόμαστε σε μέγεθος, η εταιρεία ουσιαστικά παγώνει. Βρισκόμαστε σε ένα σημείο που έχουμε 5% της κίνησης του ‘19, της προηγούμενης χρονιάς. Βρισκόμαστε σε ένα σημείο που επειδή ο ταξιδιώτης σε εμάς, στη δική μας υπηρεσία, προπληρώνει, έχουμε χιλιάδες ταξιδιώτες που ακυρώνουνε τις διακοπές τους και ζητάνε τα χρήματά τους πίσω. Έχουμε 100 άτομα προσωπικό και είμαστε μια εταιρεία που δεν είναι profitable για τα τελευταία 20 χρόνια και έχει αποθεματικό Χ.
Σάββας
Να πω και κάτι για τα refunds, τώρα που το σκέφτομαι. Στον τουρισμό, οι δυο πυλώνες, που λέγαμε πριν, προστατεύτηκαν. Και καλά κάνανε, by the way. Και απαγορεύτηκαν τα refunds απ’ τα κράτη. Τα αεροπορικά εισιτήρια, απαγορεύτηκε να δίνεις τα λεφτά σου πίσω. Τα ξενοδοχεία, απαγορεύτηκε απ’ τον νόμο να δίνεις τα λεφτά σου πίσω. Όλα τα άλλα, κάτι ταξί transfers, activities, τουράκια δεν προστατεύτηκαν. Μάλλον πάλι και καλά κάνανε. Θέλω να πω, για μας ήτανε αληθινό refund outflow. Δηλαδή χάσαμε, έπρεπε να γυρίσουμε πίσω περίπου ένα εκατομμύριο σε δυο-τρεις βδομάδες. Αν δεν κάναμε τίποτα, έπρεπε να φύγει να πάει πίσω σε πελάτες. Φτάσαμε να βάζουμε λεφτά, θυμάμαι, στον processor της credit card, την Checkout, να βάζουμε χρήματα γιατί τραβάγανε refunds και δεν είχε... Τέλος πάντων, το refund ανάλογo, συνήθως είναι το 10% του incoming, οπότε δεν βάζεις ποτέ χρήματα. Απλά ήθελα να το πω. Δεν είχαμε κανένα cash reserve option εμείς.
Αλέξανδρος
Όχι, και...
Παναγιώτης
Σκεφτήκατε καθόλου να φτιάξετε κανένα refund policy, τουλάχιστον να το τραβήξει; Κάνατε κάτι εκεί;
Αλέξανδρος
Το κάναμε, ναι.
Παναγιώτης
Εγώ θα σκεφτόμουνα να μην... Ίσως να τους πω “Ξέρεις κάτι; Next year”.
Αλέξανδρος
Κάναμε, κάναμε. Εκείνη τη στιγμή κάναμε πάρα πολλά...
Παναγιώτης
Ή να κάνει arno. Την επόμενη φορά να έχει...
Σάββας
Αυτό κάναμε αλλά το κάναμε πολύ γρήγορα. Εμείς δεν μπορούσαμε να μιλήσουμε με τους πελάτες. Μπαίνανε, πατάγανε το κουμπί, τα παίρνανε. Δηλαδή δεν υπήρχε, το έκανες μόνος σου.
Παναγιώτης
Οπότε...
Αλέξανδρος
Ναι, οπότε εκεί μπήκε ένα σύστημα που σου λέει “άσ’ το, ρε παιδί μου, θα πάρεις ένα credit. Aντί να πάρεις τo refund, θα πάρεις ένα credit ή αν θες να πάρεις το refund σου, έχει μια μικρή χρέωση κ.τ.λ”. Κοιτάξαμε να βρούμε...
Σάββας
Το δυσκολέψαμε λίγο...
Αλέξανδρος
Να το κάνουμε λίγο πιο δύσκολο εκεί. Aλλά κάναμε... Εγώ θεωρώ επίσης στον covid, για να συνειδητοποιήσουμε ότι όταν είσαι ένα εστιατόριο ή όταν δουλεύεις σαν οδηγός στην Αθήνα κτλ, συνεχίζεις να έχεις κάποιο business. Έχεις το take out, έχεις κάτι άλλο. Εμείς δεν είχαμε τίποτα. Έκλεισε το αεροδρόμιο. Κλείσαν όλα τα αεροδρόμια ταυτόχρονα. Δηλαδή είναι τρομακτικό. Είναι σαν ελληνική τραγωδία. Δεν ξέρω. Είναι η τέλεια κρίση που όλα ταυτόχρονα κλείσανε. Δεν μπορούσε ο πελάτης να έρθει. Δεν είναι ότι δεν ήθελε κάτι. Οπότε, ήταν de facto ότι θα μείνεις κλειστός για μία μεγάλη περίοδο, η οποία δεν ήξερες πόσο ήταν. Οπότε, εκείνη τη στιγμή, το καλό είναι ότι είχαμε πολύ καλή σχέση και με τους ανθρώπους μας και με τους επενδυτές μας, οπότε μπορέσαμε και πήραμε κάποια χρήματα γρήγορα και με το προσωπικό κινηθήκαμε γρήγορα. Είπαμε ότι αντί να κάνουμε σιγά σιγά να αφήνουμε κόσμο, θα κάνουμε μια μεγάλη τομή. Αρχικά για να μη συνεχίσουμε να το κάνουμε αυτό. Το θεωρούσαμε πιο δίκαιο. Και καταφέραμε μέσα σε μια συνέλευση εκεί... Φύγανε 60 άτομα. Ήμασταν 100, μείναμε 40 μέσα σε λίγες μέρες. Βοηθήσαμε τους ανθρώπους να βρουν τις επόμενές τους δουλειές. Να πάνε στο skroutz, να πάνε στο e-food, να πάνε εδώ, να πάνε εκεί... Όσο μπορούσαμε, για να σιγουρευτούμε ότι αυτά τα παιδιά θα προχωρήσουνε. Θα είμαστε εκεί για αυτούς. Δώσαμε κάποιο καλό πακέτο, όσο μπορούσαμε, για να μην τους δυσκολέψουμε. Και πραγματικά συμπεριφερθήκαμε με έναν τρόπο που θεωρώ ότι δούλεψε πολύ καλά και δεν έκανε backfire, ενώ θα μπορούσε να κάνει σε μεγάλο...
Παναγιώτης
Να πω εδώ ένα comment. Κατ’ αρχάς, ήρθαν και παιδιά και στην Endeavor, οπότε και η Endeavor ήταν και ένας recepient....Πολύ καλού ταλέντου, από τη Welcome. Αλλά θα πω ότι πράγματα που τώρα μπορεί να ακούει ένας ακροατής και να τα θεωρεί λίγο δεδομένα, ήσασταν οι πρώτοι στο ελληνικό οικοσύστημα που τα κάνατε. Δηλαδή τώρα είναι δεδομένο λίγο, και ίσως έχουμε δει περιπτώσεις employers οι οποίοι κάνουνε let go. Αφήνουν ανθρώπους, και διαχειρίζονται αυτό το γκρουπ ανθρώπων. Επειδή είναι ταλαντούχοι, δεν θέλανε να τους αφήσουν αν δεν αναγκαζόντουσαν... Και τους βοηθάνε να βρουν δουλειές ή τους βοηθάνε να δικτυωθούν με άλλους ανθρώπους. Ήσασταν οι πρώτοι που έγινε αυτό.
Σάββας
Μιλάς για αυτό το google spreadsheet που παίζει, που έχει μέσα κόσμο, ναι.
Παναγιώτης
Ήσασταν οι πρώτοι που το κάνατε αυτό. Δηλαδή ο τρόπος που κάνατε approach το firing είναι ακριβώς ο τρόπος… το layoff αυτό που κάνατε...
Σάββας
Που γίνεται σήμερα...
Παναγιώτης
Είναι ο ίδιος τρόπος που το αντιμετωπίζουν σήμερα πολλοί μεγάλοι οργανισμοί. Τότε δεν γινόταν. Ήσασταν οι πρώτοι.
Αλέξανδρος
Ναι. Το θεωρήσαμε το σωστό και δεν θεωρήσαμε ότι έπρεπε να... Δηλαδή θεωρήσαμε ότι γενικά είμαστε αρκετά introverts και θεωρήσαμε ότι πρέπει να το κάνουμε. Δεν χρειάζεται να το φωνάξουμε. Πρέπει να βρούμε να το κάνουμε σωστά κ.τ.λ. Και πολλές άλλες αποφάσεις. Δηλαδή εκείνη την περίοδο, ξεκινήσαμε ένα καινούριο brand, το οποίο πέθανε στην πορεία, έτσι; Λεγότανε GoSafe. Ήτανε ότι "ωραία, παίρνουμε όλη την τεχνολογία για να κινείσαι πιο ασφαλώς μες στην πόλη επειδή έχουμε τους καλύτερους οδηγούς. Πώς θα μπορούσαμε να το κάνουμε launch;" Αυτό το brand λειτούργησε αρκετά... να συσπειρώσει τον κόσμο σε κάτι παραγωγικό. Να μη συσπειρώσει τον κόσμο γύρω από κάτι που λέει “Και τώρα; Και αύριο; Και τι θα κάνω; Δεν έχουμε. Είναι κλειστά όλα”. Οπότε, συσπειρώθηκε ο κόσμος σε κάτι παραγωγικό που εντέλει δεν βγήκε. Αλλά OK, δεν ήτανε και... Είδαμε ότι όταν ξεκίνησε το travel πάλι, άρχισε να λειτουργεί. Και κάναμε πολλές τέτοιες κινήσεις, έτσι ώστε να ξεπεράσουμε αυτό το κύμα που ξαναήρθε και ξαναήρθε. Δηλαδή ανέβηκε μετά λίγο, το καλοκαίρι ξανάπεσε, ξανάκλεισε. Και εμείς είμαστε μια εταιρεία που δεν είμαστε στην Ελλάδα, έτσι; Είμαστε μια εταιρεία που είμαστε στην Ισπανία, στη Γαλλία, στο Μεξικό, εδώ, εκεί. Οπότε, δεν είναι ότι το ελληνικό καλοκαίρι...
Παναγιώτης
Ναι, ναι.
Αλέξανδρος
Για παράδειγμα το ‘21 λειτούργησε και όλα καλά. Συνεχίζαμε να έχουμε θέματα across market.
Παναγιώτης
Ναι, ναι. Αυτό είναι ένα πολύ κλασικό misconception, ότι σκέφτεται κάποιος τον ελληνικό τουρισμό που πήγε καλά και λέει “Εντάξει, έξι μήνες δυσκολευτήκατε το πρώτο καλοκαίρι. Το δεύτερο καλοκαίρι δεν ήταν τόσο δύσκολα”. Αλλά δεν ήταν έτσι το case αυτό. Η Ελλάδα ήταν ένας outlier στο δεύτερο καλοκαίρι του Covid. Δύο καλοκαίρια νομίζω ήτανε η δυσκολία.
Σάββας
18 μήνες σίγουρα ήτανε που ήμασταν πολύ κάτω από 50%.
Παναγιώτης
Τι μάθατε; Μάθατε κάτι για τον εαυτό σας σαν leaders, σαν entrepreneurs μέσα σε αυτή τη διαδικασία; Είναι αρκετά violent διαδικασία, και νομίζω ότι σαν αθρωπότητα ακόμα μετράμε τις πληγές μας. Έχουμε όλοι ένα post-traumatic stress disorder, το οποίο θα βγαίνει για κάποια χρόνια ακόμα. Θα μας βγάζει διάφορα πράγματα. Όλα interconnected με αυτό είναι. Ότι συμβαίνει αυτήν τη στιγμή, όλο αυτό το incredible χάος που υπάρχει στον κόσμο, είναι όλο connected με αυτό, θεωρώ. Αλλά έχετε μάθει... Έχετε βγάλει μερικά takeaways ή είναι ακόμα too soon; Τι πιστεύετε ότι... Πώς είδατε τους εαυτούς σας σαν leader μες στη διαδικασία;
Σάββας
Καλά, εγώ δεν τα έχω και γραμμένα. Εγώ έμαθα finance, πρώτον, που δεν ήξερα. Δηλαδή ασχολήθηκα πάρα πολύ με τα οικονομικά και πράγματι δεν ασχολούμουν τόσο πολύ. Όλο αυτό το κομμάτι μού έχει μείνει και ασχολούμαι ακόμα. Και το θεωρώ σοβαρό. Από κει και πέρα, εγώ αυτό που κρατάω είναι ότι... Και νομίζω ότι αυτό γίνεται και τώρα έτσι τα layoffs... Άμα... H δυσκολία στο να αφήσεις κόσμο γίνεται πολύ πιο εύκολα αν έχεις καλό κόσμο. Και αν γενικά, εντάξει, δεν είναι και... Ό,τι και να λέμε, την υγειά μας να ‘χουμε. Πόλεμο δεν είχαμε, ξέρεις. Υπήρχανε δουλειές. Οπότε, κάπως σκέφτομαι, ότι άμα φοβάσαι ότι κάποια στιγμή θα χρειαστεί να μικρύνεις, έχεις πολύ ρίσκο, έχεις πάρει πολύ κόσμο. Άμα είναι καλός, θα βρει δουλειά μόνος του, θα βρει δουλειά γρήγορα, θα του βρεις και εσύ, και όλα τα άλλα θα πάνε καλά. Δηλαδή νομίζω ότι αυτό μου έκανε εμένα εντύπωση τότε. Και σκέφτηκα ότι πάλι καλά που ήμασταν πολύ αυστηροί και ήμασταν πολύ συγκεκριμένοι στο ποιος έρχεται να δουλέψει στη Welcome. Γιατί όταν χρειάστηκε να τους πούμε ότι “Παιδιά, δυστυχώς πρέπει να πάτε αλλού, εμείς δεν έχουμε δουλειά”, όλοι ήτανε ευπρόσδεκτοι. Και στα παιδιά που ήρθαν σε σας, φαντάζομαι. Και οι άλλοι που μας ακούνε.
Παναγιώτης
Απορροφήθηκαν αμέσως.
Σάββας
Ναι, ναι. Και όλοι... Το οποίο, νομίζω, αυτό ήταν εκεί λίγο. Εγώ το κρατάω λίγο όλο αυτό. Πρόσεχε γενικά ποιον βάζεις γιατί κάποια στιγμή ειδικά... Δηλαδή μπορεί να βάλεις κάποιον να σε βοηθήσει με κάτι, αν δεν... Ή δεν τον βοηθήσεις και εσύ να γίνει πολύ καλύτερος, είναι ένα πολύ πιο δύσκολο πράγμα. Τώρα, τι άλλο;
Παναγιώτης
Νομίζω το σημαντικό στην κρίση τότε, ήτανε... το μεγαλύτερο μάθημα... Εγώ το λέω σαν ένα MBA σε crisis management. Ήταν τέλεια. Ελπίζω να μην το ξαναπεράσω. Ήτανε αρκετά τραγικό και πολύ ειδικές οι συνθήκες. Αλλά θεωρώ ότι αυτό που κάναμε σωστά και αυτό που μάθαμε είναι ότι “ποτέ μη χάνεις την ευκαιρία μιας καλής κρίσης”. Ο λόγος που είμαστε σήμερα profitable, ο λόγος που χτίζουμε και μεγαλώνουμε και μεγαλώνουμε σωστά κ.τ.λ., χτίστηκε στα χρόνια του covid. Δηλαδή κρατήσαμε μονάδες οι οποίες ήταν παραγωγικές, οι οποίες ξέραμε ότι και σε μηδενική ζήτηση θα ήταν παραγωγικές, developers, κάποιους άλλους ανθρώπους κ.τ.λ, οι οποίοι φτιάξανε διαδικασίες και μοντέλα, τα οποία εξορθολογήσανε, αυτοματοποιήσανε διαδικασίες, οι οποίες πια μας βάλανε σε μια θέση ισχύος σε σχέση με κάποιον άλλον, ο οποίος έκατσε και περίμενε να βγει ξανά ο ήλιος. Οπότε, θεωρώ το πώς αξιοποιήσαμε την κρίση ήτανε ένα μεγάλο μάθημα. Και πώς αξιοποιείς την κρίση σαν leader για να προετοιμαστείς για την επόμενη μέρα, γιατί η επόμενη μέρα θα ‘ρθει. Το πώς θα σε βρει είναι λίγο πάνω σου. Οπότε, νομίζω αυτό είναι ένα μεγάλο μάθημα και νομίζω το θέμα της... Το μάθημα που όλοι πρέπει να έχουμε είναι ότι “όπως στρώσεις θα κοιμηθείς”. Δηλαδή αν έχεiς κακή σχέση με τους επενδυτές σου, αν έχεις κακή σχέση με τους ανθρώπους, αν έχεις κακή σχέση, κακή κουλτούρα... Δηλαδή όλο αυτό... Αν δεν έχεις ειλικρίνεια... Δηλαδή εμείς ήμασταν πάντα πολύ ανοιχτοί στα οικονομικά μας, στα μεγέθη μας. Mπορούσες να τα δεις κ.τ.λ. Αν δεν το έχεις αυτό, και προσπαθείς να το φτιάξεις εκεί, την τελευταία στιγμή θα σου κάνει backfire. Οπότε, χτίσε μια κουλτούρα και μια ομάδα και ένα σύστημα το οποίο ξέρεις ότι θα αντέξει σε μια τέτοια κρίση.
Παναγιώτης
Έχει αλλάξει κάτι στο leadership style σας; Στον τρόπο που διαχειρίζεστε τον κόσμο, που επιλέγετε τον κόσμο; Στον τρόπο με τον οποίο επιλέγετε τους stakeholders σας, από εκείνη την περίοδο; Σας έχει οδηγήσει σε ένα διαφορετικό strategy, ή έχει αλλάξει κάτι στον τρόπο που το κάνετε approach;
Αλέξανδρος
Έχουμε γίνει πιο φειδωλοί. Δηλαδή έχουμε γίνει λίγο πιο προσεκτικοί στο “έλα να πάρουμε...” Καλά, ο στόχος φέτος είναι να μπουν 35 άτομα στην εταιρεία, αλλά... “Έλα να πάρουμε εκατοντάδες κόσμου ή έλα να αυξήσουμε το budget μας να το φτάσουμε στα όρια ή έλα να κάνουμε κάποια extreme moves, ας πούμε”... Νομίζω, έχουμε γίνει λίγο πιο φειδωλοί και λίγο πιο... Κάνουμε calculate και προσπαθούμε να σχεδιάσουμε λίγο καλύτερα, με σωστές κινήσεις το μέλλον. Για αυτό και το unlimited runway, που λέμε για αυτό... Και θεωρητικά είμαστε μια startup που δεν θα ξαναχρειαστεί να σηκώσει χρήματα, αν δεν θέλει η ίδια να σηκώσει χρήματα. Όλο αυτό είναι μια φιλοσοφία που βγήκε απ’ τον covid. Είναι λίγο post-traumatic, και δεν χρειάζεται να είναι σε έναν extreme βαθμό, αλλά είναι κάτι το οποίο αυτήν τη στιγμή...
Σάββας
Αλλά είναι και όλο το market εκεί. Δεν είμαστε μόνο εμείς.
Παναγιώτης
Ε, ναι φυσικά.
Σάββας
Τον covid τον έζησαν και οι επενδυτές και τα private equity funds...
Παναγιώτης
Φυσικά.
Σάββας
Όλοι το ζήσανε, και φαίνεται ότι όλο το market πάει προς τα εκεί, τουλάχιστον για κάποια χρόνια.
Παναγιώτης
Post-traumatic ήταν και το μεγάλο partnering που συνέβη μέσα στον covid. Post-traumatic είναι και το μεγάλο reaction, η υπεραντίδραση σε όλο αυτό το partnering. Γιατί νομίζω αυτήν τη στιγμή είναι πολύ δύσκολη περίοδος να σηκώσει κάποιος χρήματα. Είναι όλο focus φυσικά στο sustainable και responsible growth. Είστε εκεί ήδη. Είναι μεγάλη επιτυχία, και νομίζω ότι το να είναι κάποιος με unlimited runway, που σημαίνει ότι είναι profitable και ότι έχει διαχείριση του πότε θέλει να ανοίξει το growth και πότε όχι. Έχει τον πρώτο λόγο. Νομίζω ότι αυτό είναι το βασικό benefit. Παρ’ όλα αυτά, εσείς σηκώσατε πέντε εκατομμύρια περίπου, πέντε plus. Το τελευταίο διάστημα έχετε κλείσει λίγο πάνω απ’ τα δέκα εκατομμύρια συνολικές χρηματοδοτήσεις. Πείτε μας λίγο πώς προσεγγίζετε αυτό το κομμάτι του fund raising. Γιατί τα σηκώσατε; Αν πιστεύετε ότι στο μέλλον θα χρειαστεί, παρά το profitability, να κάνετε ένα επόμενο raise. Και ποιο είναι το opportunity που βλέπουν οι επενδυτές σας; Ποιο είναι το δικό τους bet εδώ;
Αλέξανδρος
Κοίτα. Κατ’ αρχήν, στα πέντε εκατομμύρια, είναι και κάποια χρήματα που σηκώσαμε κατά τη διάρκεια του covid. Δεν θέλαμε, δεν αισθανόμασταν καλά να λέμε “σηκώσαμε Χ εκατομμύρια ή οτιδήποτε”, κάποια χρήματα στον covid. Οπότε, είναι ένα σύνολο κάποιων χρημάτων που σηκώθηκαν στον covid και κάποιων χρημάτων που σηκώθηκαν σε non-equity όρους. Δηλαδή είναι venture debt, είναι converted loans κ.τ.λ. Γιατί είδαμε ότι αλλάζει η συζήτηση όταν είσαι πια σε ένα profitability, όταν λες “Κοίταξε να δεις, μεγάλωσα 50-60-70 % και παράλληλα βγάζω λεφτά, και παράλληλα ανοίγω Χ προορισμούς κ.τ.λ. Αλλάζει τελείως και η κουβέντα. Δηλαδή σε μια περίοδο που αυτήν τη στιγμή είναι δύσκολο να σηκώσεις, έχω λάβει, ξέρω γω, 20 μηνύματα απ’ την αρχή του χρόνου. “Τι κάνετε; Να τα πούμε. Να μιλήσουμε” κ.τ.λ, γιατί καταλαβαίνει κι ο άλλος ότι δεν τον έχεις ανάγκη. Εσύ έχεις τη στρατηγική σου, και όπου χρειάζεται, και όπου θα τα χρειαστείς αυτά τα χρήματα, έχει νόημα. Οπότε, νομίζω εκεί έγινε αυτό, ότι ήρθαν κάποια χρήματα που είπαμε “OK, ας τα πάρουμε γιατί είναι σε τέλειους όρους. Δεν είναι σε equity όρους κ.τ.λ., γιατί πράγματι θα βοηθήσουνε στο growth μπροστά. Το growth μπροστά είναι πάρα πολύ μεγάλο γιατί έχει τρία επίπεδα. Το ένα επίπεδο είναι περισσότεροι προορισμοί. Δηλαδή είμαστε στους 100.Θέλουμε να πάμε στους 200. Θέλουμε να πάμε στους 400. Θέλουμε να είμαστε global leader σε αυτήν την κατηγορία. Είναι το να βαθύνουμε σε έναν προορισμό. Αυτήν τη στιγμή κάνουμε χιλιάδες μεταφορές στο Παρίσι, αλλά είμαστε μια μικρή μονάδα εκεί πέρα. Δεν είναι ότι είμαστε το μεγαλύτερο. Δεν έχουμε ένα τεράστιο market share, οπότε και σε έναν προορισμό μπορείς να βαθύνεις κι άλλο, με περισσότερες συνεργασίες, καλύτερο marketing κ.τ.λ. Και το τρίτο είναι το μεγαλύτερο καλάθι, τα upsells, τα καινούργια προϊόντα κ.τ.λ. Οπότε, έχεις αρκετούς τρόπους να πας μπροστά. Αυτήν τη στιγμή, κάνουμε focus πολύ στο γεωγραφικό, κατά κύριο λόγο, και στην εμβάθυνση. Οπότε, αυτό βλέπουν και οι επενδυτές. Βλέπουν πολύ καλά unity economics. Εμείς βγάζουμε λεφτά αυτήν τη στιγμή απ’ το πρώτο σου taxi, απ’ το πρώτο σου booking. Δεν χρειάζεται να ξανάρθεις για να βγάλω χρήματα. Δηλαδή περίπου το 70% ─75, θα ‘λεγα─ είναι free για μας γιατί έχουμε returning customers, που δεν κάνουμε κάτι. Έχουμε SEO, για το οποίο δεν κάνουμε κάτι. Δεν πληρώνουμε κάτι. Έχουμε hotels, τα οποία είναι ένα σύστημα και μια εξίσωση στην οποία κρατάμε το margin μας. Οπότε, έχουμε πάρα πολύ καλά unity economics. Έχουμε πολύ καλό NPS. Έχουμε τα playbooks για να ανοίξουμε τα επόμενα destinations.
Παναγιώτης
Είναι άλλο story πάντως, δηλαδή και μετά τον covid... Κατ’ αρχάς, έχετε ένα badge of honor που λέει “resilience, survivor, winner”...Που είναι από μόνο του ένα τρομερό accolade και ένδειξη ενός outlier performance. Αλλά νομίζω ότι και το... Έχοντας φτάσει πλέον στο profitability, έχοντας ένα πολύ δυνατότερο traction, μπορώ να καταλάβω γιατί το ’18 κάποιος δυσκολευόταν να δει ένα όνειρο...Που τώρα είναι apparent και πολύ προφανές σε πολύ κόσμο.
Αλέξανδρος
Ναι. Και αυτό που λες είναι ότι… Μας το ‘πανε και τώρα που σηκώσαμε τα χρήματα, ότι "αν δεν επενδύσουμε σε σας, σε ποιον να τα επενδύσουμε; Δηλαδή αν εσείς που ζήσατε όλα αυτά, αντέξατε και μεγαλώνετε και είστε profitable" κ.τ.λ. Ήτανε και άνθρωποι που το είδαν από μέσα, οπότε έχει, έχει πολύ μεγάλο όλο αυτό...
Παναγιώτης
Τι αλλαγές βλέπετε στο hospitality; Τι σας κάνει excite για το μέλλον; Πράγματα που έρχονται στο travel tech, στο hospitality overall, στο experience του traveller; Ποια είναι τα trends, τα macrotrends τα οποία σας κάνουν excite και νομίζετε ότι είναι και κύματα που μπορεί η Welcome Pickups να κάνει ride;
Σάββας
Εντάξει, διάφορα πράγματα παίζουν. Τώρα δεν θα πω τώρα για crypto και τέτοια. Τα οποία θα ξαναέρθουνε, πιστεύω, και στο hospitality γιατί έχει...
Παναγιώτης
Keep your fingers crossed γιατί έχουμε και κάποια...
Σάββας
Όχι, το λέω γιατί την όλη την ιδέα των marketplaces, θεωρητικά τα blockchains τη λύνουνε κάπως. Τέλος πάντων, μην πάμε προς τα εκεί. Υπάρχουν κάποιες ιδέες εκεί. Εγώ νομίζω ότι αυτό που έγινε πολύ είναι ότι... Εντάξει, σίγουρα υπάρχουνε πολλά mergers και τέτοια πράγματα, που συμβαίνουνε επειδή βρέθηκαν χωρίς λεφτά πολλές εταιρείες, με πάρα πολλά λεφτά άλλες εταιρείες. Και έβλεπα και χθες για τη Mariott, λίγο τι κάνει αυτήν τη στιγμή. Εντάξει, εκεί είναι θεωρητικά κάποια στιγμή και το δικό μας exit μάλλον, κάπου. Τώρα σε πιο κοντινό... Υπάρχει μια τάση στους ξενοδόχους, στα ξενοδοχεία να αυτονομηθούν, να φύγουν απ’ το πολύ dependεncy στο Booking, στην Expedia, και να έχουν δικά τους κανάλια, δικές τους κρατήσεις, δικούς τους πελάτες. Αυτήν τη στιγμή, ένα κλασικό ξενοδοχείο, απ’ τους 100 πελάτες, δικοί του δικοί του είναι λίγοι· γιατί οι πιο πολλοί είναι στο ενδιάμεσο. Εκεί πέρα εμείς μπορούμε να μπούμε κάπως πιο καλά. Γιατί; Γιατί ο λόγος... Υπάρχει ένα πράγμα στο industry του hospitality που λέει ότι δεν μπορείς να πουλάς πιο φτηνά στο δικό σου site. Πρέπει να πουλάς στην ίδια τιμή ─το price parity που λέμε─ στην ίδια τιμή και στην Booking που είναι trip advisor. Μπορείς όμως να πουλάς άλλο προϊόν πιο φτηνά. Το άλλο προϊόν θα μπορούσε να είναι, ότι είναι το “Τρεις νύχτες και το airport pickup δώρο”. Και εκεί πέρα θα μπορούσαμε να μπούμε εμείς. Νομίζω υπάρχει μια τάση διαφοροποίησης, και γίνονται και λίγο πιο brands όλοι αυτοί. Δηλαδή δεν είναι απλά ένα κουτί με δωμάτια το ξενοδοχείο. Οπότε, εγώ βλέπω εκεί πέρα να πρέπει να μπούμε κι εμείς να βοηθήσουμε και να βοηθήσουμε το brand τους. Και σίγουρα να τους βοηθήσουμε να έχουν direct bookings και τέτοια πράγματα που κοιτάνε πολύ. Και στα συνέδρια όταν πάμε, και σε εκθέσεις αρκετές, και εγώ θα πάω και σε άλλα, και ο Άλεξ πάει. Υπάρχει αυτή η τάση. Μετά υπάρχουν και τα hopper και αυτά, δεν ξέρω.
Αλέξανδρος
Υπάρχουν διάφορα. Υπάρχουν τα super apps. Υπάρχουν διάφορες μηχανές. Αλλά εγώ θεωρώ ένα trend, το οποίο αλλάζει το... Πέρα απ’ το θέμα αυθεντικότητας και εμπειρίας, ο κόσμος ψάχνει εμπειρίες και δεν ψάχνει τόσο... Δηλαδή η νέα γενιά. Θεωρητικά, έρχεται μια νέα γενιά που σου λέει “Δεν θέλω αμάξι. Θα κάνω leasing. Δεν θέλω αυτό... Δεν θέλω να έχω ιδιοκτησία”. Τον ενδιαφέρει η εμπειρία. Και το ταξίδι είναι εμπειρία, ωραία; Οπότε, θεωρητικά, όλος αυτός ο κόσμος θα ψάξει ταξιδιωτικές εμπειρίες και πώς θα γεμίσει αυτό το κενό που αισθάνεται και που δεν το γεμίζει πλέον ένα τραπέζι, ένα καινούργιο αμάξι. Νομίζω αυτό που βλέπουμε πιο άμεσα είναι και το κομμάτι του bleisure, που λέγεται, που είναι business και leisure. Δηλαδή παλιά είχες τον leisure traveller, ο οποίος ταξίδευε με την οικογένειά του, με την παρέα του, μόνος του κ.τ.λ. για να δει ένα μέρος. Και είχες τον business traveller, ο οποίος ταξίδευε, πήγαινε σε μια πόλη, πήγαινε σε ένα meeting, έφευγε απ’ το meeting, πήγαινε σπίτι του. Και είχαμε τους ανθρώπους που δουλεύανε στα γραφεία και that’s it. Τώρα έχεις τον κόσμο που δουλεύει remotely. Έχεις κόσμο ο οποίος σου λέει “Εντάξει, θα πάω στο Μόναχο. Ας δω και το Μόναχο μια μέρα, ας το συνδυάσω. Ας συνδυάσω το leisure με το business”. Οπότε, θεωρώ ότι αυτό... Δηλαδή τα ποσοστά, αν δεις… Και όταν πάει κάποιος σε ένα συνέδριο, όταν πάει κάποιος κάπου, θα συνδυάσει και λίγο το leisure. Οπότε, αυτό για μας είναι καλό, σαν Welcome, γιατί εμείς αυτόν τον πελάτη θέλουμε. Δηλαδή θέλουμε τον πελάτη που θέλει να γνωρίσει το μέρος. Και ειδικά και αν είναι σε μια πίεση χρόνου, αυτό μας βολεύει κιόλας γιατί μπορούμε να τον βοηθήσουμε να κάνει consume ένα destination πιο γρήγορα. Οπότε, το bleasure σίγουρα. Το θέμα των εμπειριών σίγουρα, και αυτό η νέα γενιά θα μας το δείξει. Αυτά θεωρώ είναι δύο που θα δούμε σίγουρα.
Παναγιώτης
Είστε σε έναν πολύ ενδιαφέρον χώρο, πολύ exciting trajectory. Έχετε καταφέρει όλα αυτά τα χρόνια να έχετε πάρει πολύ δυνατές εμπειρίες, να έχετε βγει νικητές από πάρα πολύ δύσκολες καταστάσεις που οι περισσότεροι δεν βγαίνουν, τις στιγμές που σας πέτυχε και στη φάση που σας πέτυχε. Και νομίζω ότι είναι ένας χώρος όπου η Ελλάδα πρέπει να έχει πολύ δυνατό track record. Πρέπει να έχουμε cases τα οποία να γίνουν industry leaders. Να βγάλουμε προς τα έξω όλο αυτό το hospitality brand που έχουμε και είναι απ’ τα τοπ στον κόσμο, και τουριστικό προϊόν μας. Να έχει spillοver effects και στην τεχνολογία. Οπότε, δυο-τρία industries είναι αυτά που σκέφτονται κάποιος. Το agriculture, το shipping και τον τουρισμό. Σε αυτά τα τρία πρέπει να έχουμε πολύ δυνατό track record και εσείς... You push the boundaries του ελληνικού οικοσυστήματος, και σας εύχομαι να είναι μόνο upward από δω και πέρα η πορεία και με exponential growth.
Σάββας
Ευχαριστούμε.
Παναγιώτης
Να πάμε και στο lightning round. Έχουμε 5-6 ερωτήσεις που τις κάνουμε και στους δυο. Ένα βιβλίο που σας έχει στιγματίσει, που σας έχει μείνει, σας έχει αποτυπωθεί. Αλέξανδρε;
Αλέξανδρος
Εγώ θα έλεγα το Principles απ’ τον Ρέι Ντάλιο. Νομίζω, είναι ένα απ’ τα πολύ δυνατά βιβλία.
Παναγιώτης
Σούπερ. Σάββα;
Σάββας
Εγώ δεν διαβάζω πολλά βιβλία. Ακούω. Θα πω το “This is Marketing”.
Παναγιώτης
“This is Marketing”. Μου αρέσει. Κάποια ταινία που σας ακούμπησε για κάποιον λόγο; Αλέξανδρε;
Αλέξανδρος
Ταινία που με ακούμπησε... Δεν μου ’ρχεται κάτι.
Παναγιώτης
Ή σας έχει μείνει.
Σάββας
Ταινία... Σειρές βλέπουμε πολλές.
Παναγιώτης
Καλά. Για πάμε σειρές. Τι σειρές είναι...
Σάββας
Καλά, σειρές εγώ βλέπω CIA και τέτοια πράγματα. “The Americans” τρομερή. Ελπίζω να την έχεις δει. “Homeland” και τέτοια. Εγώ τέτοιες βλέπω, δηλαδή θέλω CIA, θέλω...
Παναγιώτης
Mystery...
Σάββας
Κατασκοπία. Και ειδικά το “The Americans” που είναι και παλιό του ‘80, δεν έχει καν gadgets. Είναι τρομερό αυτό.
Αλέξανδρος
Εγώ σειρά... Βλέπω πολλές, δυστυχώς, με το Netflix. Μας έχει καταστρέψει σε έναν βαθμό. Αυτήν τη στιγμή, βλέπω το “House” για κάποιο λόγο. Κάνω ένα τελείως retro session.
Παναγιώτης
Amazing. Υπάρχει μια φιγούρα, ένας leader, τον οποίο τον θαυμάζετε; Και γιατί;
Αλέξανδρος
Εγώ θα ‘λεγα… Εντάξει, υπάρχουν διάφοροι άνθρωποι που μ’ αρέσουν όπως ο Branson, ο ένας, ο άλλος... Αλλά θεωρώ σαν ένας leader, που δεν είναι ακριβώς leader αυτήν τη στιγμή, που είναι πολύ Greek-based, ας πούμε, θα έλεγα ότι είναι ο Αντετοκούμπο. Γιατί είναι ένα παιδί το οποίο ξεκίνησε απ’ το μηδέν. Έχει φτάσει να κάνει τεράστια πράγματα και έχει κρατήσει το ήθος του. Είναι μετρημένος. Ξέρει πώς να σκεφτεί. Δεν έχουν γεμίσει αέρα τα μυαλά του κ.τ.λ. Οπότε, για μένα αυτό είναι πολύ σημαντικό για έναν άνθρωπο. Και εντάξει, είναι leader στην ομάδα του, είναι leader στη national team, οπότε θα έλεγα τον Γιάννη.
Παναγιώτης
Ξεκάθαρα. Ένα από τα πιο powerful stories αυτήν τη στιγμή στον κόσμο, παγκοσμίως.
Σάββας
Και συνεχίζει να μεγαλώνει, δηλαδή αυτό που λέγαμε. Τον χρησιμοποίησα και εγώ σε μια παρουσίαση. Έφτασε... Συνέχεια κάνει grow αυτός ο άνθρωπος, δεν είναι... Δεν ξέρουμε ποσοστά, ξέρεις, δεν είναι λεφτά εκεί, αλλά δεν σταματάει να μεγαλώνει. Είναι απίστευτο.
Παναγιώτης
Και commited σε αυτό.
Σάββας
Ναι.
Παναγιώτης
Laser-focused σε αυτό. Σάββα;
Σάββας
Τι να πω τώρα; Εγώ εν ζωή δεν έχω και πολλούς. Tο σκεφτόμουνα χθες. Θα πω Νίκολα Τέσλα.
Παναγιώτης
Νίκολα Τέσλα.
Σάββας
Και όποιος διαβάσει αυτοβιογραφία θα καταλάβει.
Παναγιώτης
Και την τελευταία ερώτηση. Τι κάνει έναν επιχειρηματία outlier, κατά τη γνώμη σας;
Αλέξανδρος
Εμένα, η επιμονή στον στόχο. Η επιμονή σε αυτό που έχει στο κεφάλι του, δηλαδή να ακούει, να αφουγκράζεται, να ξέρει τι να κρατάει, τι να μην κρατάει και να επιμένει σε αυτό που θέλει να πετύχει.
Παναγιώτης
Σάββα;
Σάββας
Outlier... Εγώ θα πω τι κάνω εγώ. Λίγο θα το ’λεγα κάπως προσαρμοστικότητα ή τέλος πάντων να μπορείς να παίξεις πολλά παιχνίδια. Δηλαδή νομίζω ότι... Μια ατάκα που λέω συνέχεια είναι “Παιδιά, κάθε μέρα σκεφτόμαστε ‘what game are we playing? How do we keep score?’”, το οποίο δεν είναι δικιά μου ατάκα, είναι ΆνταμΝας, κάτι τέτοιο. Παίζουμε πολλά διαφορετικά παιχνίδια και το να είσαι καλός σε τρία-τέσσερα πράγματα, και όχι τόσο laser-focused, νομίζω ότι τελικά βοηθάει και σε κάνει και λίγο outlier. Και μαθαίνουμε και καινούργια παιχνίδια, ε; Αυτό. Πολυπράγμονας θα πω, κάτι τέτοιο.
Παναγιώτης
Σάββα, Άλεξ, σας ευχαριστούμε πολύ.
Αλέξανδρος
Ευχαριστούμε για την πρόσκληση.
Σάββας
Εμείς ευχαριστούμε.
