Episode 11
Season 3
Lifebit: Building the leading company of personalized medicine
Maria Chatzou Dunford
Co-founder & CEO, Lifebit
"Our mission is to answer all the diseases related questions with our data".
About the speaker
Maria Chatzou Dunford is the Co-founder and CEO of Lifebit, a leading cloud-based technology company in the field of Genomics. Lifebit’s ultimate goal is to democratize the analysis of medical data for the rapid diagnosis of diseases and the development of drugs. It has secured a total of $ 70.6 million in investments, most recently with a round of funding in September from Tiger Global. Maria spoke to us about entrepreneurship and the to the Innovation Forum, about the selection of Lifebit by Techstars, as well as about its very interesting development in Greece.
Show notes
What makes an entrepreneur outlier?
All entrepreneurs are outliers, because they already take risks that other people would never take. Another key thing is the ability to see the opportunity in every challenge, crisis and difficulty, and make the most of it.
Transcript
Εισαγωγή-Μαρία Χάτζου-Dunford
«Το νούμερο ένα challenge και concern για privacy είναι ότι “data has to stay in place” γιατί με το που θα φύγουν τα δεδομένα σου από το νοσοκομείο ή τον κυβερνητικό οργανισμό που κάνει deal τα δεδομένα σου (κι αυτή τη στιγμή έχουν φύγει) αυτό είναι. Δηλαδή δεν μπορείς πλέον να κάνεις guarantee privacy».
Εισαγωγή-Παναγιώτης Καραμπίνης
Καλώς ήρθατε στην 3η σεζόν του Outliers από την Endeavor Greece. Το podcast αφιερωμένο στους επιχειρηματίες που μετασχηματίζουν ολόκληρες αγορές και αλλάζουν το αφήγημα της επιχειρηματικότητας. Κάθε εβδομάδα μιλάμε με τους ανθρώπους πίσω από τις πιο επιτυχημένες startup σε Ελλάδα κι εξωτερικό. Μέσα από το δικό τους ταξίδι και τις ευκαιρίες που βλέπουν στον κλάδο τους ανακαλύπτουμε τι κάνει έναν επιχειρηματία outlier. Είμαι ο Παναγιώτης Καραμπίνης, διευθύνων σύμβουλος της Endeavor Greece. Στο σημερινό επεισόδιο καλεσμένη μας είναι η Μαρία Χάτζου-Dunford, συνιδρύτρια και CEO της Lifebit. Η Lifebit είναι μια κορυφαία εταιρεία cloud based τεχνολογίας στον χώρο των Genomics. Μέσω της τεχνολογίας που αναπτύσσει, εκδημοκρατίζει την πρόσβαση και ανάλυση βιοϊατρικών δεδομένων, με σκοπό τη γρήγορη διάγνωση ασθενειών και την ανάπτυξη φαρμάκων. Έχει πελάτες σε όλο τον κόσμο, από κυβερνητικούς φορείς κι εθνικές πρωτοβουλίες στον τομέα της ιατρικής ακρίβειας, όπως την Genomics England, μέχρι και μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες. Η Lifebit δημιουργήθηκε τον Απρίλιο του 2017, με έδρα το Λονδίνο και σήμερα μετράει πάνω από 100 άτομα στην ομάδα της. Τον Σεπτέμβριο του 2021 εξασφάλισε χρηματοδότηση ύψους 60.000.000 δολαρίων από την Tiger Global φτάνοντας συνολικά το ποσόν των 70.600.000 δολαρίων σε επενδύσεις. Η Μαρία βρέθηκε στην Αθήνα και μοιράστηκε μαζί μας την πρώτη της επαφή με την επιχειρηματικότητα, όταν ίδρυσε το Innovation Forum, έναν μη κυβερνητικό οργανισμό με στόχο να συνδέσει την επιστημονική κοινότητα με το επιχειρείν. Μας μίλησε για την επιλογή της νεοσύστατης τότε Lifebit από την TechStars, έναν από τους κορυφαίους accelerators παγκοσμίως, και την εμπειρία τους στο απαιτητικό αυτό πρόγραμμα. Τέλος, μας μίλησε για την πολύ ενδιαφέρουσα ανάπτυξη της Lifebit και στην Ελλάδα.
Παναγιώτης Καραμπίνης
Γεια σου, Μαρία.
Μαρία Χάτζου-Dunford
Γεια σου, Παναγιώτη.
Παναγιώτης
Σ’ ευχαριστούμε που είσαι μαζί μας.
Μαρία
It’s a pleasure.
Παναγιώτης
Θα ήθελες να μας πεις λίγο τι είναι η Lifebit; Τι κάνει η Lifebit;
Μαρία
Ναι, η Lifebit είναι αυτή τη στιγμή η νούμερο 1 εταιρεία στον κόσμο που it’s bringing to life ουσιαστικά precision medicine, προσωποποιημένη ουσιαστικά ιατρική. Δουλεύουμε κατά βάση με κυβερνητικούς οργανισμούς και μεγάλες φαρμακευτικές, across the world, όπου αναλαμβάνουμε προγράμματα σε population scale, ουσιαστικά στον πληθυσμό, για να συλλέγουμε όλα τα γενετικά και κλινικά δεδομένα και μετά να βοηθάμε ουσιαστικά δίνοντας όλο το software, όλο το λογισμικό, για να βοηθήσουμε ουσιαστικά στη διάγνωση των ασθενών, από τους οποίους συλλέγουμε όλα τα γενετικά και κλινικά δεδομένα, και μετέπειτα ουσιαστικά την έρευνα -κυρίως έρευνα to discover more drugs. Therapeutics. Ουσιαστικά περισσότερα φάρμακα και καλύτερες θεραπείες.
Παναγιώτης
Ο αντίκτυπος πρέπει να είναι πραγματικά πολύ μεγάλος και είναι κι ένας χώρος το precision medicine αρκετά μεγάλο industry και ξέρουμε ότι υπάρχουν πολλές εταιρείες. Το να είστε leader σε αυτό τον χώρο είναι κάτι που νομίζω ότι είναι harder και impressive.
Μαρία
Ναι, σίγουρα. It’s a lot of work, it’s a lot of challenges. Είναι πάρα πολλά πράγματα που δεν έχουν ξαναγίνει, never done before, ουσιαστικά. Και ναι, σίγουρα.
Παναγιώτης
Συγχαρητήρια.
MAΡΙΑ
Ευχαριστώ.
Παναγιώτης
Πού μεγάλωσες, πού γεννήθηκες;
Μαρία
Εδώ, Αθήνα ουσιαστικά. Αρτέμιδα, όπου εκεί ζουν ακόμα οι γονείς μου, αλλά εκεί έκανα ουσιαστικά δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο και μετά σπούδασα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πληροφορική με Εφαρμογές στη Βιοϊατρική. Και από εκεί έφυγα, έκανα ένα Master στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο ΕΚΠΑ ουσιαστικά, κι από εκεί μετά έφυγα για το εξωτερικό. Αρχικά Σουηδία όπου έκανα ένα δεύτερο Master εκεί κι άρχισα να δουλεύω σαν Bioinformatics Engineer, όπως λέγεται. Πληροφορικάριος ουσιαστικά και από εκεί και πέρα PhD. Traveled the world, Βαρκελώνη, Γερμανία, Αμερική, Λονδίνο eventually. Και ουσιαστικά το trajectory was engineering, turn to bioinformatician, turn eventually to researcher, turn eventually to entrepreneur.
Παναγιώτης
Entrepreneur.
Μαρία
Ναι, οπότε…
Παναγιώτης
Η στιγμή που ξεκινάς και κοιτάς λιγάκι το κομμάτι της επιχειρηματικότητας και φεύγεις από το κομμάτι της έρευνας και των PhDs είναι στο Λονδίνο, σωστά;
Μαρία
Ε, ναι, και πιο πριν. Ουσιαστικά, όταν πλέον ήδη έφυγα από Σουηδία και ήμουν με δύο minds, ας πούμε, να κάνω PhD ή να δουλέψω στο industry, άρχισα να κοιτάω όλα τα options. Σε εκείνη τη φάση έκανα ουσιαστικά κι ένα ΜΒΑ από το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, εδώ στην Ελλάδα, γιατί ήμουν ήδη στο εξωτερικό οπότε δεν γινόταν. Οπότε εκεί ήδη άρχισα να παίρνω κάποιες βασικές γνώσεις στην επιχειρηματικότητα, αλλά περισσότερο μπορώ να πω το exposure κυρίως στο entrepreneurship ήταν όταν πλέον ήμουν στη Βαρκελώνη. Έκανα το διδακτορικό μου, δούλευα σε ένα μεγάλο ερευνητικό ινστιτούτο, και σε εκείνη τη φάση – με άλλους ερευνητές και φίλους – αποφασίσαμε to fund my first company, το Innovation Forum που είναι αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο network entrepreneurial science που λέμε, ουσιαστικά για επιστήμονες που θέλουν να κάνουν το επιχειρείν που λέμε, έτσι; Φεύγοντας από το academia their only option is to work in the industry but actually to create companies. Οπότε το Innovation Forum ήταν εκεί που έφτιαξα το network και ουσιαστικά έκανα a lot of exposure to it.
Παναγιώτης
To οποίο, το Innovation Forum, υπάρχει ακόμα.
Μαρία
Το Innovation Forum υπάρχει ακόμα. Έγινε expand ουσιαστικά όταν το ξεκινήσαμε μέσα σε 4 χρόνια έγινε expand από τίποτα, 5 άτομα, σε 200 κάτι άτομα σήμερα που κάνουνε run το network. Είναι όλο non for profit, είναι ουσιαστικά 90% volunteers, είναι όλοι ουσιαστικά ερευνητές διαφορετικοί (PhD, Master students, Post Docs) αλλά, από την άλλη, έχουμε και industry leaders across the globe, που κάνουν επίσης volunteer their time, και το mission του Innovation Forum ακόμη και σήμερα είναι two things. Number one is to do educational events across the globe. Now it has presence across three continents, Europe, Asia and US – many different locations, many different cities. Οπότε το ένα το mission είναι να κάνει different educational events that range from scientific events, like “Future of immunotherapies”, “Oncology” and so on and so forth to business like “Invest Innovation” and so on and so forth και το δεύτερο mission είναι ουσιαστικά να κάνει scout startup ideas και να bring forward entrepreneurial scientists και να τους κάνει connect με investors’ opportunities στα διαφορετικά hubs. Να μπορούνε να αρχίσουν να κάνουν fund εταιρείες.
Παναγιώτης
Ακούγεται πολύ ενδιαφέρον. Έχεις κάποια metrics, έχει αρχίσει να κάνει traction το network, το community που έχει χτιστεί;
Μαρία
Ναι, ναι. Όπως είπα αυτή τη στιγμή υπάρχουν πάνω από 200 μέλη που τρέχουν το network αλλά γενικά έχει σαν scientists members… it has now like 50.000 or more, maybe.
Παναγιώτης
OK, amazing. Ακούγεται σαν κάτι που ίσως είναι ενδιαφέρον να είμαστε κι εμείς, σαν Endeavor, connected μαζί του.
Μαρία
I think ναι, με μεγάλη χαρά.
Παναγιώτης
Είναι πολύ ενδιαφέρον. Να υποθέσω ότι κάπου εκεί γνωρίζεις και τον co founder; Εκεί, μέσα σε αυτό το δίκτυο;
Μαρία
Νο, με τον Παύλο γνωριστήκαμε… ο Pablo, o co founder μου, όταν ξεκινήσαμε το PhD together.
Παναγιώτης
Στο Λονδίνο.
Μαρία
-Στη Βαρκελώνη. And then we started also working together σαν ερευνητές και it took from there.
Παναγιώτης
Και πώς προέκυψε η ιδέα; Ποιο ήταν η στιγμή που αρχίζετε να καταλαβαίνετε ότι «ΟΚ, έχω ένα πρόβλημα, το ξέρουμε ποιο είναι, let’s go and nail this»;
Μαρία
Ήταν λίγο αυτό που εγώ ονομάζω end user innovation, όπου δεν ήταν ποτέ το τέτοιο του να κάνουμε εταιρεία. Εμάς η δουλειά μας ήταν να κάνουμε ανάλυση όλων αυτών των big data, όλα τα γενετικά – κλινικά δεδομένα, που σε εκείνη τη φάση (μιλάμε για 8 χρόνια πριν όταν εμείς ξεκινήσαμε διδακτορικό) υπήρχαν δέκα μόνο ινστιτούτα και οργανισμοί στον κόσμο που είχαν, ας πούμε, αυτά τα μεγάλα δεδομένα. Δεν υπήρχαν much of organizations out there. Οπότε και ο περισσότερος χρόνος μας was wasted με αυτά που λέμε computations και data management challenges παρά να γίνεται focus στο science και στα results, στην έρευνα ουσιαστικά. Οπότε σε εκείνη τη φάση ήμασταν του τύπου “we have to do something about it” και στο γκρουπ δεν ήμασταν μόνο εμείς, ήταν κι άλλα άτομα. Οι περισσότεροι είχαν engineering backgrounds. Οπότε ήμουν “come on guys, there is something, kind of engineering, let’s do it” και ούτως ή άλλως το focus του lab και της δουλειάς μας ήταν to build different computational methods, οπότε that’s what we did. And we built several different computational methods και many of those έγιναν very popular and because a lot of the things we were building were becoming very popular, we ended up having like… να θεωρούμαστε thought leaders. Και όχι μόνο να μας προσεγγίζουν ουσιαστικά άλλοι ερευνητές και να χρησιμοποιούν τα tools μας, τις μεθόδους μας κι αυτά, αλλά και άτομα από το industry. Κι εκεί αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε ουσιαστικά ότι αυτό που εμείς βλέπαμε σαν το niece problem που είχαμε άρχισε ουσιαστικά να γίνεται το reality of the everyday life και ότι more and more organizations (outside especially of academia and research) άρχισαν να έχουν αυτά τα δεδομένα και να χρειάζονται αυτές τις λύσεις. Και προφανώς εμείς ξέρουμε πάρα πολύ καλά και το πρόβλημα και πώς λύνει κανείς το πρόβλημα, ξέρουμε επίσης πάρα πολύ καλά τι technology χρειάζεται, τι υπάρχει και τι υπάρχει από solutions out there. Οπότε εκεί ήταν η ιδέα για τη Lifebit και from there I decided obviously, I was like “I wanna have a tech company”. So we applied for TechStars, the world’s best company accelerator, and I always mention Max Kelly who was at that point the managing director of TechStars – who literally saw me first time teach at the women who take startup challenge, in London actually, and then he gave me this opportunity, then an interview for TechStars and then we got selected. And as I like to always say “We entered TechStars with a project, not a company and we exited TechStars with a company”. We did not know that, when we entered TechStars we were like very naive about it. We were like “This is the problem, we know it very well, this is where we see the world going, this is how these data is gonna grow”. Βλέπαμε πάρα πολύ καλά πώς αυτά τα δεδομένα θα χρησιμοποιούνται, κυρίως στον τομέα της Ιατρικής και πέρα από τον τομέα της Ιατρικής, ουσιαστικά. TechStars Ι don’t even think they were kind of like fully understand it either but they were “we are here to actually…” Because it’s very American, so it has a different mentality, they took a chance. They were like “We can see this”. And we were “it’s either definitely gonna happen, we just don’t know the timing on it, but we just trust you that it is gonna happen within the timeframe you are telling us so we are gonna take a chance”.
Παναγιώτης
Νομίζω ότι το case σας είναι από αυτά που γίνεσαι πολύ πιο excited για το potential impact και μπορείς να φανταστείς αυτό που λες, αν πετύχει μπορεί ν’ αλλάξει τον κόσμο other than the technicalities τα οποία είναι πολύ δύσκολο να τα κάνει κάποιος που είναι outside the deep tech.
Μαρία
Σίγουρα.
Παναγιώτης
Απ’ το deep tech χώρο δεν μπορεί να το κάνει και πολύ εύκολα follow.
Μαρία
Ναι, ναι, ναι. Και το μεγάλο ρίσκο εκεί πέρα είναι προφανώς το hit and miss, ότι να πετύχει προφανώς θα είναι great, αλλά αν δεν πετύχει δεν θα ’ναι. Και το άλλο μεγάλο ρίσκο όμως είναι το timing. Ξέρεις ότι κάποια στιγμή θα πετύχει, θα το κάνει κάποια εταιρεία, αλλά είναι το σωστό timing, έτσι; Για μας αυτό το timing ήταν very critical in many ways, δηλαδή θυμάμαι ότι we got very fast the first, the Seatround, and we closed 3.000.000 and we started building the product και τους έξι πρώτους μήνες (όχι ότι είχαμε saleable product αλλά we had the first product and I was pushing to do codevelopment) λέω “forget selling, we are deep tech, it’s gonna take us time but let’s get something out there in our future users, kind of like, hands”. Και θυμάμαι τους πρώτους έξι μήνες, όταν αρχίσαμε να κάνουμε trial το product με κάποιες φαρμακευτικές και κάποιους άλλους ερευνητικούς οργανισμούς, noone was in cloud. And we were effectively at that point building what was a cloud operating system. And the pharma was not even in cloud. And no one even had more than, collectively, the whole pharma industry at that point did not even have more than 100.000 data, από 100.000 ας πούμε patients. Οπότε, you come back to your board, με όλα αυτά τα kind results, the market research, ουσιαστικά. Οπότε το board είναι worried. It was a very dramatic discussion because they were “let’s try to do another copy card of like a standard bioinformatic solution που είναι very niece” μα, μου, σου, του. “Θα μπορεί να χρησιμοποιείται για πολύ”… Κάναμε push back σε εκείνη τη φάση και λέμε “όχι, ότι το ρίσκο είναι αυτό το ξέραμε, we never lied to you. We wanna do what we think it’s the future”. Κι επειδή πήραμε αυτό το bet όταν… αλλά μετά άλλαξε πάρα πολύ ριζικά, in the next, ας πούμε, two years και στη Lifebit να βγει fully στο market. Ήταν εντελώς different story.
Παναγιώτης
Είχε αλλάξει και το industry.
Μαρία
Εντελώς. Το industry, το market. Πρέπει να είναι exponential το μέγεθος των data.
Μαρία
Ήταν exponential. Δηλαδή από εκεί που δεν υπήρχαν ούτε 100.000 ασθενείς collectively, όλο το industry, μιλάμε τώρα ότι είμαστε στο rank of like millions of patients coming forward. Δηλαδή ήμαστε εκατοντάδες χιλιάδες και πάμε στον επόμενο χρόνο και μιλάμε για εκατομμύρια, ουσιαστικά, ασθενείς που γίνεται ανάλυση των γενετικών τους δεδομένων και περισσότερο από την ανάλυση των γενετικών δεδομένων γίνεται αυτό που λέμε integration. Δηλαδή τα γενετικά δεδομένα αρχίζουν ν’ αναλύονται μαζί με τα κλινικά δεδομένα, τα lifestyle data και πάμε και στο family history που δικαιολογεί σχετικά, όπως είπαμε πιο πριν.
Παναγιώτης
Πραγματικά το μυαλό θολώνει αν σκεφτεί κανείς πόσο κομμάτι του industry ακόμα δεν έχει εξερευνηθεί και πόσα δεδομένα από διαφορετικές φάσεις ενός ασθενή – ενός ανθρώπου – μπορεί να συνδυαστούν για να βγάλουν αποτελέσματα, τα οποία ακόμα δεν χρησιμοποιούνται για να προβλέψουμε, για να παλέψουμε ασθένειες, για όλο αυτό το…
Μαρία
Ναι, ναι. Άμα σκεφτείς ότι πέρα από τα νούμερα, άμα σκεφτείς ότι μιλάμε για πόσο… όταν ξεκινούσε η Lifebit, μιλάμε για 4,5 χρόνια πριν, δεν είχαμε ούτε καν 100.000 ασθενείς collectively και τώρα ας πούμε το UK έχει κάνει launch για newborn program, δηλαδή να γίνεται αλληλούχηση των γενετικών δεδομένων σε μωρά. Έτσι μιλάμε αυτή τη στιγμή, με στόχο την πρόληψη σπανίων νόσων και undiagnosed diseases. Πέρα από τα νούμερα, άμα σκεφτείς το impact και από πού ξεκινάμε, το mentality ας πούμε, είναι φοβερό.
Παναγιώτης
Είναι μια φράση που μου αρέσει πολύ, που λες ότι τα γενετικά δεδομένα γίνονται και είναι on the process to becoming that big που θα ξεπεράσουν τα δεδομένα του youtube και του facebook combined.
Μαρία
Ναι, του twitter, ναι.
Παναγιώτης
Του twitter. ΟΚ και του facebook σίγουρα θα τα ξεπεράσουν κατά πολύ. Μιλάμε για εξωφρενικά μεγάλο όγκο δεδομένων το οποίο μπορεί να γίνει collected.
Μαρία
Ναι, ναι, ναι.
Παναγιώτης
Μας είπες πριν ότι ξέρατε πολύ καλά, και όταν μπαίνατε στο TechStars, ποιο είναι το πρόβλημα και ποιο μπορεί να είναι το solution.
Μαρία
Ναι.
Παναγιώτης
Και θα ήθελα πολύ να μας πεις και για το TechStars, το experience αλλά είμαι σίγουρος ότι όταν έπρεπε να πιτσάρετε στο TechStars τι θέλετε να κάνετε πρέπει να ήταν πολύ ξεκάθαρο ποιο είναι το πρόβλημα. Πρέπει να είναι κάτι που το καταλαβαίνει ένας άνθρωπος ακόμα κι αν είναι εκτός από αυτό το industry.
Μαρία
Ναι.
Παναγιώτης
Θες να μας περιγράψεις λίγο ποιο είναι αυτό το πρόβλημα που προσπαθείτε να λύσετε;
Μαρία
Ναι, ουσιαστικά το πρόβλημα είναι πάρα πολύ απλό άμα το σκεφτείς. Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, human history, αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι δύο πράγματα. Είναι, ένα, να καταλάβουμε τι προκαλεί τις ασθένειες. Και όχι μόνον τις ασθένειες αλλά γενικά the phenotypes, life as a whole, έτσι; Και είναι η πρώτη φορά ουσιαστικά στο human history που ξέρουμε ακριβώς όταν παθαίνουμε μια νόσο, ή όταν πρόκειται για μια νόσο, ξέρουμε ακριβώς πλέον ποιες είναι οι ερωτήσεις που πρέπει ν’ απαντηθούν ώστε να μπορεί να βρεθεί μια θεραπεία σε αυτή τη νόσο. Πάρε, για παράδειγμα, όταν έγινε όλη η ιστορία με το COVID, έτσι; Δεν ήταν ποτέ matter of like «τι είναι αυτή η ασθένεια, δεν καταλαβαίνουμε τίποτα και χρειαζόμαστε 20 χρόνια, ας πούμε, έρευνας». Ήταν πάρα πολύ ξεκάθαρο ότι είναι ιός και μετά έπρεπε να απαντηθούν…
Παναγιώτης
Ερωτήσεις.
Μαρία
… ερωτήσεις του τύπου…
Παναγιώτης
Τι πρωτεΐνη είναι, φαντάζομαι..
Μαρία
Ναι, ουσιαστικά ποιο είναι το target του ιού. Ήταν πολύ ξεκάθαρα τα πνευμόνια αλλά δεν ήταν ακριβώς τα πνευμόνια. Είναι περισσότερο ουσιαστικά το αρτηριακό σύστημα και τα σχετικά. Μετά είναι του τύπου ποιες πρωτεΐνες εκφράζονται, πώς μπορούμε να φτιάξουμε vaccines, αν υπάρχουν antibiotics this and that, αν υπάρχουν genetic factors, life science factors, γιατί κάποια άτομα ας πούμε they have severe response to COVID, ενώ κάποια άλλα είναι σχεδόν ασυμπτωματικοί κ.λπ. Ουσιαστικά το δεύτερο κοσμοϊστορικό γεγονός είναι ότι για πρώτη φορά ξέρουμε, επίσης, έχουμε όλα τα δεδομένα για ν’ απαντήσουμε αυτές τις ερωτήσεις. Και the fastest way to do it is data. Γιατί προφανώς μπορείς να κάνεις πάρα πολλά experiments, αλλά experiments take time and data is much faster, έτσι; And it can give you much more comprehensive results. Οπότε είναι πάρα πολύ απλό, το πρόβλημα που προσπαθούμε αυτή τη στιγμή να λύσουμε με τη Lifebit είναι ότι we want to make sure that every data that can be used out there to cure diseases is used. And it is used in combination. And if you are thinking it’s a little bit like – especially when you go to TechStars, now it sounds more plausible, but when you go to TechStars (imagine like Google, you know, pitching maybe for the first time) and say “our mission is to organize the world’s data” and there wasn’t even internet. Internet had just started and people were just like “what are you talking about the world’s data?”. So we are effectively coming into TechStars and pitching for the same thing. And a lot of investors were like, and people were like, “what are you talking about, show me these data and how are you gonna combine them?”. And it’s the same thing, you know, when Google was first pitching someone saying “show me the internet data”. And at that point internet didn’t even have like, you know…
Παναγιώτης
Size ability.
Μαρία
Nαι. And I think it was standardized. Tίποτα δεν ήταν ομοιογενές. They were just like “how are you gonna even do it? It’s a different thing”. And we have exactly the same challenges, when we are coming and saying “we are gonna be building the full spectrum technology to basically take all of data that can be used to effectively cure diseases and combine it and use it for that” the whole world was, the different investors were like “exactly how are you doing it?”. We have all the typical challenges. None of our data is in place, it is distributed exactly across the world, a lot of the data cannot move, it’s not homogenized, δεν είναι σε ένα format όλα τα data κ.λπ.
Παναγιώτης
Πάντως είναι πολύ hopeful και νομίζω το μήνυμα είναι πολύ – πολύ positive.
Μαρία
Ναι.
Παναγιώτης
Λες ότι για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία ξέρουμε ποιες είναι οι ερωτήσεις που πρέπει να ρωτήσουμε…
Μαρία
Ναι.
Παναγιώτης
…για να κάνουμε fight και prevent any disease κι έχουμε και όλα τα data για να τις απαντήσουμε αυτές τις ερωτήσεις.
Μαρία
Έχουμε πολλά από τα data τα οποία χρειάζονται και όσο πάμε κάνουμε generate more and more of that data.
Παναγιώτης
Amazing. Καταλαβαίνω ότι μάλλον το mission της Lifebit είναι, τουλάχιστον έτσι όπως το καταλαβαίνω εγώ, είναι to leave no question unanswered.
Μαρία
Ναι, ακριβώς. No disease related question unanswered. Ακριβώς.
Παναγιώτης
Το TechStars πώς ήταν σαν εμπειρία;
Μαρία
Ε… τέλειο. Γενικά το συνιστώ…
Παναγιώτης
Ανεπιφύλακτα.
Μαρία
...ανεπιφύλακτα, που λέμε. Ναι, ευχαριστώ. Χάνω τις λέξεις μου στα ελληνικά. Ναι, ήταν amazing experience και το TechStars is very hard. Δεν νομίζω ότι… I always work very very hard but the intensity της δουλειάς που πρέπει να κάνεις ενώ είσαι στο TechStars... γιατί είναι τρεις μήνες αλλά είναι compressed. Στους τρεις μήνες σε παίρνουν και σε κάνουν taker entrepreneur. Οπότε έχεις πάρα πολύ training και προφανώς όπως με κάθε τι in life what you are putting to it is what you get out of it. Όντως αν κι εσύ επενδύσεις όλο αυτόν τον χρόνο, θα σε πιέσουν πάρα πολύ με αποτέλεσμα. Δηλαδή όταν μπαίνεις στο TechStars σου λένε “στους επόμενους τρεις μήνες πάρε όλους τηλέφωνο που πρέπει να πάρεις και πες τους ότι θα εξαφανιστείς από τoν πλανήτη Γη” και πραγματικά αυτό είναι το βάφτισμα του πυρός που σου κάνουν και μετά το πρώτο πράγμα που σου λένε είναι ότι “τέλεια, γνωριστείτε καλά όσοι είστε εδώ γιατί τουλάχιστον το 1/3 από εσάς δεν πρόκειται να υπάρχει ουσιαστικά μέχρι το τέλος του προγράμματος. Θα κάνει quit” και σου λένε ότι “our mission is to να σε κάνουμε taker entrepreneur που θα αντέξει στο τι πρόκειται ν’ ακολουθήσει σε μια αληθινή startup, or brake you ώστε να μην το κάνεις και να μη χάσεις χρόνο”.
Παναγιώτης
Ακριβώς.
Μαρία
Και σου λένε… έχει πάρα πολύ καλές φιλοσοφίες το TechStars. Πολλοί entrepreneurs έρχονται με πολύ romanticized view του τι είναι να είσαι entrepreneur, να κάνεις εταιρεία. Κι εντάξει πολλές φορές, τώρα με τον Elon Musk και τα λοιπά είναι λίγο hyped, είναι λίγο cool ας πούμε το να το κάνεις κι αυτό το TechStars είναι το πρώτο πράγμα που προσπαθεί να κάνει break. Και να σου δείξει ότι δεν είναι cool at all κι επίσης δεν είναι δουλειά. Είναι δηλαδή way of living, είναι τρόπος του να ζεις, έτσι; Κι είναι πολύ δύσκολος τρόπος να ζεις, δεν είναι εύκολο. Αυτό σίγουρα είναι μεγάλο κομμάτι της εμπειρίας. Επίσης το TechStars σου λέει ότι γενικά χωρίζεται σε αντιδιαμετρικά αντίθετες categories. Από τη μία έχεις τους entrepreneurs, όταν έχουν αυτή τη fantasy land, που θεωρούν ότι είναι πάρα πολύ cool και είναι πολύ high και πιστεύουν ότι είναι πάρα πολύ εύκολο και δεν ξέρω ’γω τι. Κι από την άλλη έχεις το άλλο spectrum που είναι του τύπου ότι “no matter what, θέλω να το κάνω” και το TechStars προσπαθεί να σε φέρει στο in between, στο middle, ουσιαστικά, και να σου πει ότι θα είναι πάρα πολύ δύσκολο. Θα φτύσεις αίμα. Είναι τρόπος του να ζεις και δεν είναι εύκολος τρόπος να ζεις. Από την άλλη όμως πρέπει πάντα να έχεις exit plans γιατί προσπαθεί να σου μάθει ότι αν αυτό είναι το σωστό timing, market, and you are the right thing or it, θα βρεις τα λεφτά. Εν τέλει, θα είναι πάρα πολύ δύσκολο αλλά θα αρχίσει να γίνεται εύκολο. Θα είναι roller coaster κατάσταση. Θα έχεις πολύ δύσκολες στιγμές, θα έχεις και πολύ καλές στιγμές, έτσι; Κι αν δεν τα έχεις αυτά τα πράγματα πρέπει να μπορείς να κάνεις exit. Γενικά, TechStars συνιστώ ανεπιφύλακτα. Θα είναι very hard work αλλά very rewarding. Έχεις πάρα πολλούς mentors και διαφορετικούς entrepreneurs που θα γνωρίσεις στο πρόγραμμα που θα γίνει intensive training στα πάντα όλα: από το communication, στο story telling, στο product market fit, το product itself. Μετά προφανώς το fundraising κομμάτι και να μπορείς να συσχετίζεσαι με investors και πάρα πολλά άλλα. Δηλαδή πραγματικά είναι φοβερή εμπειρία.
Παναγιώτης
Εκεί σηκώσατε το Seed grant; Σηκώσατε ένα πολύ… 3.000.000.
Μαρία
Ναι, ναι, ναι. Γενικά η ιστορία της Lifebit είναι hyper growth story ουσιαστικά. Μπήκαμε στο TechStars και πραγματικά μπήκαμε με τον co founder μου πολύ συνειδητοποιημένοι.
Παναγιώτης
Το 2018.
Μαρία
‘17. Το καλοκαίρι του ‘17, Ιούλιο του ‘17. Μπήκαμε πάρα πολύ συνειδητοποιημένοι, γιατί πολλά από αυτά τα ήξερα εγώ από το Innovation Forum, του τύπου ότι λέμε “θα δούμε πώς θα πάμε στο TechStars, αν πάμε καλά θα συνεχίσουμε”. Είχαμε δηλαδή πάντα ένα exit plan γιατί δεν ξέραμε αν είναι το σωστό timing, αν είμαστε το σωστό team, αν είναι το σωστό idea or approach on how to solve the problem κ.λπ. Δουλέψαμε πάρα πολύ σκληρά στο TechStars και μετά από 3 μήνες στο TechStars κάναμε το Seed Grant με τη μεγάλη υποστήριξη του TechStars και κλείσαμε το Seed Grant μέσα σε 3 μήνες, ουσιαστικά γύρω στα 3.000.000 δολάρια, τότε. Και ουσιαστικά ξεκινήσαμε μέσα Ιουλίου του ‘17, Ιανουάριο του ‘18, ήταν beginning of January of ‘18, ήταν the money in the bank και τότε ουσιαστικά ξεκινά η Lifebit. Κι έπειτα, μετά ουσιαστικά από δύο χρόνια σχεδόν, κάναμε το Series Α, και μετά από έναν χρόνο το Series B, φέτος.
Παναγιώτης
Το οποίο είναι ένα φοβερό round up global, amazing, world class round up.
Μαρία
Ναι, ναι. Με την Tiger, αυτό είναι μια άλλη ιστορία που μπορώ να σου πω πιο μετά αλλά, ναι, ήταν…
Παναγιώτης
Το solution ποιο ήταν, αν μπορείς να μας το περιγράψεις λίγο γιατί καταλαβαίνω ότι θα έχει και αρκετά technicalities μέσα αλλά απλώς… Πώς τελικά είστε on track στο να απαντήσετε κάθε ερώτηση, η οποία μπορεί να προβλέψει και να λύσει τα προβλήματα υγείας;
Μαρία
Το solution προφανώς είναι αυτό που λέμε end one platform, το οποίο αν το σκεφτείς έχει τρία μεγάλα κομμάτια. Το ένα μεγάλο κομμάτι είναι functionality, ουσιαστικά για gathering και processing of data. Όπως είπαμε, αυτή τη στιγμή το software μας χρησιμοποιείται στο point of care, ουσιαστικά από τα νοσοκομεία όπου γίνεται η συλλογή των δεδομένων, όταν γίνεται το patient recruitment. Όταν οι ασθενείς έρχονται στο νοσοκομείο και γίνονται enroll στο πρόγραμμα. Από εκεί και πέρα επίσης το software χρησιμοποιείται σε, δεύτερο σημείο όπου γίνεται συλλογή δεδομένων, διαφορετικά labs που κάνουν ανάλυση όλων των samples που έρχονται από τους ασθενείς. Γιατί από τη μια έχεις τα clinical records και όλα τα ερωτηματολόγια τα οποία οι ασθενείς συμπληρώνουν και το family history. Γίνεται η συλλογή δεδομένων των ασθενών – ασθενών αλλά από την άλλη έχεις τα διαφορετικά samples που τα παίρνεις από τους ασθενείς και μετά γίνεται η ανάλυση αυτών. Και προφανώς μετά έχεις άλλα ιστορικά δεδομένα που μπορεί να έχεις από διαφορετικούς ασθενείς, τα οποία επίσης πρέπει να τα βάλεις στην πλατφόρμα. Όπως επίσης έχεις δεδομένα τα οποία είναι στο internet, across the globe, σε διαφορετικά data bases. Μπορεί να έρχονται από διαφορετικά clinical trials, από ιστορικά δεδομένα, από research papers, από – από… Οπότε, έχουμε μεγάλο κομμάτι λογισμικού το οποίο χρησιμοποιείται για όλο αυτό το πράγμα, αυτό που λέμε συλλογή και ανάλυση αυτών των δεδομένων. Το δεύτερο κομμάτι έχει να κάνει με το functionality που έχει να κάνει με αυτό που λέμε εμείς turning raw data to analysis ready data. Δηλαδή big data analysis algorithms for clinical analysis, genetic analysis, integrated analysis, όλα αυτά. Και μετά έχεις ουσιαστικά το τρίτο κομμάτι, είναι τα διαφορετικά που λέμε εμείς portals κι επίσης ΑΙ functionality, το οποίο όταν έχεις analysis ready data, θα πρέπει να τα κάνεις ingest και να τα κάνεις present στον user με διαφορετικούς τρόπους ώστε να είναι easily consumable. Ουσιαστικά έχεις διαφορετικά cohort browser, browsing functionalities of the data, integration of the data. Έχεις μετά διαφορετικά ΑΙ assisted on top analysis that you can run, έχεις διαφορετικά analytics, tools που σε βοηθάνε να κάνεις navigate τα data. Οπότε αυτά είναι τα τρία μεγάλα κομμάτια.
Παναγιώτης
Και για πρώτη φορά συμβαίνει αυτό. Πέρα από το γεγονός ότι μαζεύετε data από πολλές, διαφορετικές, κατευθύνσεις που πρώτη φορά κάνει κάποιος ένα effort να ενώσει όλα αυτά τα data, τα οποία ήταν μέχρι τότε, απ’ ό,τι καταλαβαίνω disconnected, δεν κάνουν paint a whole picture. Αυτό από μόνο του θα ήταν ένα viable business. Αλλά πέρα από αυτό έχετε φτιάξει ένα end to end με το οποίο τα παίρνετε, τα ομογενοποιείτε και μετά τα κάνετε κάτι consumable. Κάτι το οποίο μπορεί να κάνει visualize κάποιος. That’s an amazing solution.
MAΡΙΑ
Γενικά, ναι. Η Lifebit είναι η μόνη εταιρεία αυτή τη στιγμή στον κόσμο που δίνει το end to end solution και γι’ αυτό και κερδίζουμε όλα αυτά τα συμβόλαια με τις διαφορετικές κυβερνήσεις, τις διαφορετικές φαρμακευτικές ανά τον κόσμο γιατί ουσιαστικά όταν κάνουμε τα μεγάλα tenders, τα διαφορετικά συμβόλαια, ζητάνε ένα solution που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για όλο το φάσμα του precision medicine. Η Lifebit είναι η μόνη εταιρεία που μπορεί να πει “you name it, we have it, we can do the whole thing”. Και προφανώς η μεγάλη δυσκολία είναι ότι όλα αυτά – κυρίως τα κυβερνητικά προγράμματα – ξεκινάς πάντα από το νοσοκομείο. Και τα νοσοκομεία είναι πάρα πολύ δύσκολα γιατί εκεί έχεις προφανώς να κάνεις με users που δεν έχουν καμία εκπαίδευση πάνω σε αυτό. Δηλαδή έχεις να κάνεις με first line clinicians, νοσοκόμες, patient recruiters…
Παναγιώτης
Ναι, ναι.
Μαρία
...πολλές φορές, οι οποίοι συνήθως είναι the first point of contact αλλά επίσης και το last point of contact με τον ασθενή ουσιαστικά, κυρίως για το diagnosis. Οπότε το first point of contact που θα φέρει τους ασθενείς, θα συλλέξει όλα τα δεδομένα, θα πάρει όλα τα samples και μετά θα ξεκινήσει τη διαδικασία του sample processing, και θα είναι όμως και το last point of contact που θα πρέπει τώρα να δώσει τη διάγνωση και να πει στον ασθενή «έχεις εκείνο και τ’ άλλο». Και προφανώς οι ασθενείς που μπαίνουν σε αυτά τα προγράμματα δεν είναι του τύπου όπως πας στον γιατρό σου και σου λέει «Α, έχεις αυτή την ασθένεια» και δεν σου δίνει καμία εξήγηση και σου λέει πάρε αυτή την αντιβίωση. Εδώ πρέπει αυτός ο ίδιος γιατρός, όμως, που πάλι δεν έχει καμία γνώση από αυτά, να μπορεί να σου πει «έχεις αυτή την ασθένεια» που είναι μια σπάνια νόσος, κάποιο είδος καρκίνου, ή κάποια άλλη πολύπλοκη ασθένεια, αλλά μετά να σου δώσει εξήγηση. «Έχεις αυτή την ασθένεια, γιατί βλέπουμε στο DNA σου αυτό, αυτό και αυτό. Βλέπουμε από το family history σου, αυτό, αυτό, αυτό… Βλέπουμε απ’ όλα σου τα data…» Πρέπει να δώσει όλο αυτό το report στον ασθενή και να μπορεί να του κάνει εξήγηση. Και μετά, με βάση αυτό, πρέπει μετά να βασίσει τη θεραπεία, γιατί αλλιώς να σου πούμε τη διάγνωση χωρίς να σου δώσουμε θεραπεία, δεν γίνεται. Οπότε σκέψου ότι το software πρέπει να μπορεί 1) να βοηθήσει ουσιαστικά αυτόν τον γιατρό, στην αρχή να κάνει collect όλο το information που χρειάζεται για να γίνει όλο αυτό το πράγμα, αλλά και στο τέλος να δώσει όλη αυτή τη διάγνωση, να δώσει όλη αυτή την πληροφορία (και πολλές φορές οι κυβερνήσεις μας ζητάνε απλά ένα pdf report, τύπου «διάβασε πέντε σελίδες» και αυτό είναι. Αλλά στο τέλος δεν μπορείς να δώσεις απλά πέντε σελίδες. Πρέπει να είναι όλο interactive. Δηλαδή άμα σε αυτές τις πέντε σελίδες έχεις κάνει λάθος π.χ. και πολλές φορές έχεις supporting evidence, δεν έχεις conclusive evidence που λέμε).
Παναγιώτης
Σωστά.
Μαρία
Πώς να γίνει; Δηλαδή άμα έχεις limitation αλλά έχεις κι άλλο limitation και πρέπει να το κοιτάξουν κι άλλοι γιατροί κι αυτό πρέπει να έχεις όλο το information. Πρέπει να είναι όλο interactive, πρέπει να είναι όλο accessible 24/7 on demand και να είναι όλο served με έναν τρόπο που να είναι understandable. Μου πήρε πολλή ώρα να το εξηγήσω…
Παναγιώτης
Ακούγεται και πολύ πολύπλοκο.
Μαρία
Είναι πολύ πολύπλοκο και sophisticated. Είναι πάρα πολύ sophisticated και πολλές φορές όταν παίρνουμε αυτά τα συμβόλαια έχουμε και το πολύ μεγάλο challenge γιατί πολλές φορές έχουμε να κάνουμε με governments και άτομα που δεν καταλαβαίνουν την πολυπλοκότητα του πράγματος του τύπου “why isn’t it all there like next month?” ή “θα έπρεπε να είναι αυτό πιο comprehensive για να είμαστε ΟΚ. Πώς να το κάνουμε αυτό τώρα πιο comprehensive;” κ.λπ.
Παναγιώτης
Το compliance ακούγεται έτσι, ε…
Μαρία
Α, καλά. Έχεις compliance, security, πάρα πολλά πράγματα.
Παναγιώτης
Privacy, φαντάζομαι…
MAΡΙΑ
Privacy πάρα πολύ μεγάλο και όπως, όμως, επίσης, ακόμα και το quality γιατί υπάρχει το πώς ακόμα κάνεις serve την πληροφορία, γιατί άμα κάνεις λάθος είναι πολύ μεγάλο το ρίσκο. Οπότε πρέπει όλη πληροφορία να γίνει served in a way οπότε ο γιατρός εντέλει να μπορεί να δώσει τη διάγνωση, έτσι; Είναι πάρα πολλά τα πράγματα που…
Παναγιώτης
You’ re providing information αλλά eventually o γιατρός είναι αυτός που…
Μαρία
Πάντα είναι ο γιατρός που πρέπει να κάνει ουσιαστικά την τελική απόφαση και διάγνωση, έτσι; Εμείς είμαστε diagnosis support, we are not diagnostics company, not yet, at least.
Παναγιώτης
Πόσοι ασθενείς έχουν περάσει through this process, έχετε κάποια metrics ή είναι too soon to tell;
Μαρία
Είναι a little bit too soon to tell γενικά, αλλά σίγουρα από ασθενείς, άμα σκεφτείς ότι αυτή τη στιγμή combined, we are looking more than half a million patients στα διαφορετικά προγράμματα και in the net couple of years, με όλα τα προγράμματα που έρχονται on board, we are potentially looking at moving at almost close to 5 -10 million patients, over the next two to three years. Δηλαδή στα επόμενα δύο ή τρία χρόνια μιλάμε για μισό εκατομμύριο ασθενών για πέντε με δέκα εκατομμύρια.
Παναγιώτης
Amazing.
Μαρία
Oι κυριότεροί σας πελάτες είναι απ’ ό,τι καταλαβαίνω κυβερνήσεις…
Παναγιώτης
Ναι… οι οποίες τι βλέπουν οι κυβερνήσεις σαν opportunity;
Μαρία
Οι κυβερνήσεις δύο πράγματα, έτσι; Το νούμερο 1, προφανώς, είναι bring to life precision medicine και προσωποποιημένη ιατρική. Που σημαίνει καλή διάγνωση για ασθενείς που δεν γίνεται διάγνωση των ασθενειών τους και κυρίως είναι ασθενείς με σπάνιες νόσους, πολύπλοκες νόσους που δεν υπάρχει διάγνωση αυτή τη στιγμή και καρκίνους. Οπότε το ένα είναι καθαρά το patient benefit. Το δεύτερο είναι φυσικά η επένδυση στον τομέα της βιοτεχνολογίας. Οπότε υπάρχει αυτή τη στιγμή ένα μεγάλο race μεταξύ μεγάλων χωρών ανά τον κόσμο, το ποια θα είναι η χώρα ουσιαστικά που θα έχει τη μεγαλύτερη επένδυση στον τομέα της βιοτεχνολογίας και στον τομέα της βιοϊατρικής συγκεκριμένα και της προσωποποιημένης ουσιαστικά βιοϊατρικής.
Παναγιώτης
Τους κάνετε disclose τους partners, τις κυβερνήσεις, ή είναι κάτι το οποίο…
Μαρία
Ναι, ναι. Όταν πλέον είναι…
Παναγιώτης
Announcable…
Μαρία
Ναι, όταν αυτοί το έχουν κάνει announced. Αυτή τη στιγμή, μεταξύ τα δύο μεγαλύτερα κράτη που δουλεύουμε είναι το UK και κυρίως η Genomics England που εκεί μιλούσαμε και πριν για τον COVID ήμασταν part of response στο COVID. Όλα τα δεδομένα αυτή τη στιγμή από COVID ασθενείς, γενετικά και κλινικά, είναι servable από την πλατφόρμα μας. Αυτά τα δεδομένα είναι δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν, και ήταν πρώτα που έδειξαν πέντε – έξι biomarkers που κάνουμε διαφορά -γιατί κάποιοι ασθενείς είναι σχεδόν ασυμπτωματικοί και άλλοι παθαίνουν ουσιαστικά severe COVID και πολλές φορές καταλήγουν στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και χάνουν και τη ζωή τους. Η ανάλυση αυτών των δεδομένων μας έδειξε όλη αυτή τη γνώση που έχουμε σήμερα. Και μετά πέρα από τα δεδομένα από ασθενείς με COVID έχουμε πάνω από 100.000 δεδομένα από ασθενείς με καρκίνο και σπάνιες νόσους. Οπότε το UK είναι ένας μεγάλος, και τώρα κάνουμε πολύ περισσότερα με το UK, τα οποία ακόμα δεν μπορούμε να τα πούμε, αλλά επεκτεινόμαστε τέλος πάντων. Η άλλη μεγάλη κυβέρνηση που δουλεύουμε είναι η κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ.
Παναγιώτης
Ωραία.
Μαρία
Και γενικά αυτή τη στιγμή επεκτεινόμαστε στην ευρύτερη Κίνα, όπου εκεί έχουμε ξεκινήσει με 50.000 ασθενείς. Έχει γίνει η πρώτη φάση του recruitment των ασθενών στο νοσοκομείο (από διαφορετικά νοσοκομεία του Χονγκ Κονγκ) αλλά εκεί το πρόγραμμα θα συνεχίσει – έχουμε με όλες τις κυβερνήσεις πολυετή συμβόλαια – για ουσιαστικά αλληλούχηση όλου του πληθυσμού του Χονγκ Κονγκ.
Παναγιώτης
Α, ΟΚ.
Μαρία
Θα επεκταθεί αυτό στα επόμενα πέντε με δέκα χρόνια.
Παναγιώτης
Άρα το Χονγκ Κονγκ θα είναι all in στο Genomics.
Μαρία
Nαι, όλος ο πληθυσμός τους, ξεκινάνε με αυτό. Προφανώς όλο αυτό είναι με στάδια. Ξεκινάμε με 50.000 τώρα, θα επεκταθούμε σε κάποια εκατομμύρια στα επόμενα τρία χρόνια ουσιαστικά και μετά θα γίνει πλήρης κάλυψη όλου του πληθυσμού και θα είναι το standard way του πώς θα γίνει το health care εκεί. Προχωράει πάρα πολύ δυναμικά και μετά έχουμε πολλές άλλες κυβερνήσεις που ακόμα δεν μπορώ να κάνω disclose, οι οποίες έρχονται.
Παναγιώτης
Τι σε κάνει excited στο κομμάτι των Genomics; Φαντάζομαι ότι το Χονγκ Κονγκ δεν προσπαθεί τυχαία να κάνει sequence…
Μαρία
Ασφαλώς.
Παναγιώτης
...όλο τον πληθυσμό του. Έχει τρομερό impact αυτό. Μπορεί ν’ αλλάξει όλο τον τρόπο που το κράτος μπατζετάρει το health του, τα demographics…
Μαρία
Τα πάντα όλα.
Παναγιώτης
Τι σε κάνει excite σε αυτό το industry. What’s the impact?
Μαρία
Θα σου πω τι κάνει excited our clients, τους πελάτες μας. Το νούμερο ένα είναι το κόστος, δηλαδή you bring down το κόστος ουσιαστικά της διάγνωσης και του treatment των ασθενών billions of dollars, έτσι; Και you bring down το κόστος ουσιαστικά της διάγνωσης και του treatment των ασθενών γιατί μειώνεις τον χρόνο. Και πώς μειώνεις τον χρόνο; Κατά 60% (ουσιαστικά διάγνωσης ενός ασθενούς).
Παναγιώτης
60%.
Μαρία
Ναι, μετά σκέψου ότι το άλλο πράγμα που μειώνει το κόστος, πέρα από τον χρόνο που σου παίρνει να διαγνώσεις και να κάνεις treated τον ασθενή, είναι ότι αρχίζεις to turn your healthcare system from what it is right now, an empirical system, που πας σε ένα symptom based system – δηλαδή περιμένεις πρώτα για τα συμπτώματα. Τώρα πας στον γιατρό σου και τι σε ρωτάει; «ποια είναι τα συμπτώματα;» έτσι; Σκέψου όμως ότι για να έχεις εσύ συμπτώματα έχει προχωρήσει η ασθένεια, πάρα πολύ. Οπότε γυρνάς το σύστημά σου από symptom based σε data based. The moment you are in a data based system, then you can be more preventive, έτσι; Και μπορείς να πιάνεις ασθένειες χρόνια πριν - ουσιαστικά πριν εξελιχθούν – ή μήνες πριν κ.λπ.
Παναγιώτης
Φαντάζομαι μεγάλο κομμάτι της συζήτησης, έτσι όπως το έχω δει και ακούγοντας για τον COVID νομίζω πως μας έχει κάνει πιο εξοικειωμένους with what you are trying to do...
Μαρία
Ναι, ναι.
Παναγιώτης
Νομίζω ότι θα έχει πολύ μεγάλο impact. Το βλέπουμε ήδη…
Μαρία
Ναι, ναι, προφανώς.
Παναγιώτης
Το health tech και τα life sciences είναι σε ένα τρελό growth αυτή τη στιγμή. Ένα μεγάλο μέρος της συζήτησης είναι το privacy. Πώς εξασφαλίζεται το privacy; Πώς κρατάμε το privacy των ασθενών secured την ίδια στιγμή που χρησιμοποιούμε αυτά τα data για να προχωράμε, να κάνουμε το science advanced.
Μαρία
Ναι.
Παναγιώτης
Πώς βλέπεις τη συζήτηση αυτή, ποια είναι τα challenges;
Μαρία
Το νούμερο ένα challenge και concern για privacy είναι ότι “data has to stay in place”. Γιατί data has to stay in place; γιατί με το που θα φύγουν τα δεδομένα σου από το νοσοκομείο που εσύ πήγες κι έδωσες τα δεδομένα σου, ή τον κυβερνητικό οργανισμό που κάνει deal τα δεδομένα σου (κι αυτή τη στιγμή έχουν φύγει) αυτό είναι. Δηλαδή δεν μπορείς πλέον να κάνεις guarantee privacy. Σίγουρα υπάρχουν αυτά που λέμε trusting certificates ή rules in organizations but it’s trust by certificates, που λέμε, not trust by design. To trust by design είναι ότι εκεί που έχεις δώσει τα δεδομένα σου, εκεί μένουν τα δεδομένα σου. Ουσιαστικά σε αυτό το secure environment. Και πάλι η Lifebit είναι η νούμερο ένα, η μόνη εταιρεία στον κόσμο, που έχει αυτή τη στιγμή patent technology, το οποίο – όπως λέμε εμείς – φέρνει το λογισμικό εκεί που κάθονται τα data σου αντί να παίρνει τα data σου να σου λέει “αυτό είναι ένα ωραίο upload button, ή transfer data button και φέρε μας τα δεδομένα σου, trust us, we will do what we…” Φέρνουμε το λογισμικό μας εκεί που είναι τα δεδομένα, στο environment αυτό, είμαστε fully complied με το environment που είναι τα δεδομένα σου. Κάνουμε όλες τις αναλύσεις, τα πάντα όλα, εκεί που είναι τα δεδομένα, οπότε είναι by design γιατί: 1) δεν φεύγουν τα δεδομένα. 2) Οτιδήποτε κάνουμε σε αυτά τα δεδομένα υπάρχει full traceability, όχι μόνο από τα συστήματα της Lifebit αλλά και από όλα τα άλλα συστήματα που είναι σε αυτό το περιβάλλον που κάνουν trace τι κάνουν τα συστήματα της Lifebit, ουσιαστικά.
Παναγιώτης
Amazing. Σηκώσατε πρόσφατα έναν γύρο, ο οποίος είναι world class γύρος, νομίζω ότι σας έβαλε μάλιστα σε leading position στα Genomics και στο precision medicine, παγκοσμίως. Tiger Global, 60.000.000.
Μαρία
Ναι.
Παναγιώτης
What was that like? Ποιο ήταν το experience και ποιο είναι το bet;
Μαρία
Το experience ήταν amazing, όντως μας έβγαλε… Μας έβγαλε… We were already leaders. It was definitely a seal of proof. Ήταν απλά μια επιβεβαίωση για όλα αυτά που κάναμε και μας έβαλε ουσιαστικά νούμερο ένα εταιρεία που έχει σηκώσει στον χώρο του Genomics και του Life science που έχει σηκώσει τόσο μεγάλο γύρο στο χρονικό διάστημα ουσιαστικά και στο stage που είναι η Lifebit (series B round ουσιαστικά) αλλά και από ελληνικές εταιρείες πρέπει να είμαστε νούμερο ένα ή εκεί στις top ουσιαστικά για series B.
Παναγιώτης
Είναι σίγουρα world class round.
Μαρία
Και στο Λονδίνο ουσιαστικά, στις Life sciences, και σίγουρα αυτό και εντέλει μαζί με άλλα πράγματα που κάνουμε. Eίχε και τον Boris που μας έστειλε invitation to go to 10 Downing Street για ένα ειδικό event με τον Boris, το οποίο έγινε postponed τώρα λόγω COVID, λόγω της Omicron. Σίγουρα ήταν πολλά καλά, πολλά first. Η εμπειρία ήταν πάρα πολύ καλή. Γενικά, εγώ όταν ξεκίνησα στο series B, we took an earlier bet, αποφάσισα να το ξεκινήσω μετά το series Α που ήταν σχετικά πάρα πολύ σύντομα και δεν χρειαζόμασταν τα λεφτά γιατί η εταιρεία ήταν σχεδόν profitable σε εκείνη τη φάση και τώρα είμαστε well profitable, much to the despair of my board, και είχα πει στο board μου ότι θα κάνω μόνο… we’ll run a very short process. To process ήταν πάρα πολύ γρήγορο, δηλαδή κάναμε γύρω στις δύο εβδομάδες engagement με τους διαφορετικούς investors για να τους κάνουμε line up και να δούμε ποιος ενδιαφέρεται και να φτιάξουμε και το story και να δούμε τι πρέπει να έχουμε ουσιαστικά in place. Kαι μετά, τρεις εβδομάδες ουσιαστικά από αυτό που ανοίξαμε το data room και τους λέμε “at the end of these three weeks you give us your terms, ή όχι. We expect your terms είτε όχι”. Και το ask ήταν ακόμη μεγαλύτερο από τον γύρο που εντέλει κλείσαμε με αποτέλεσμα πολλοί investors ενώ ήταν excited να κάνουνε back off και να μας πούμε “το size of the round είναι πάρα πολύ μεγάλο”, ότι, ναι μεν, υπάρχουν πάρα πολλά από τα proof points του γιατί (και από revenues stand point και από άλλα) η εταιρεία θέλει αυτόν τον γύρο αλλά μας λένε “you don’t effectively need it. We were like “yes we need it, we wanna go for hyper growth, θέλουμε να κάνουμε expansion στον κόσμο. Δεν υπάρχει λόγος για εμάς, να πάμε για άλλον έναν γύρο, να σηκώσουμε άλλα – γιατί σηκώσαμε 10.000.000 στο series Α- να σηκώσουμε άλλα 20.000.000 – 30.000.000 που είναι το σύνηθες”. Λέμε “all in” γιατί αυτό που θέλουμε να κάνουμε next είναι αυτό. Δεν μας ενδιαφέρει το get another 20 million for the sake of it. Οπότε ναι, αυτό ήταν καλό και έκανε λίγο το board μου nervous γιατί λέγανε «οι investors φεύγουν, το round είναι πολύ big, ίσως να έπρεπε να πάμε με μικρότερο νούμερο, ίσως να τους δώσουμε και περισσότερο χρόνο να γίνουν comfortable». Και πήγα να τους πω, όχι πήγα να τους πω, τους έλεγα σε εκείνη τη φάση, “no, that’s the money we need, we are gonna go for it and if we don’t get it, then that’s fine. Και το δεύτερο είναι ότι λέω “investors it’s never a matter of time, όσο το ακούνε, οι investors είναι comfortable from the “hello” που λέμε ή δεν πρόκειται να γίνουν comfortable no matter how much time you give them. Οπότε αυτό έλεγα συνέχεια στο board μου ότι να τους δώσουμε φυσικά όλη την πληροφορία που χρειάζονται, προφανώς, πρέπει να έχεις κάνει το homework σου, να έχεις όλα σου τα δεδομένα έτοιμα, πρέπει να τους δώσεις αυτά που χρειάζονται ουσιαστικά, to make their case αλλά ή που θα είναι excited και comfortable με το «γεια σου, τι κάνεις» ή που και δυο χρόνια να τους δώσεις δεν πρόκειται ποτέ να γίνουν comfortable. Εγώ είμαι αυτής της νοοτροπίας. Κι επίσης δεν έχω πολύ patience, δηλαδή “let’s keep moving”, δηλαδή you need to be comfortable, έτσι; Με την Tiger Global ήταν από τους investors που ήταν οι πιο comfortable απ’ όλους. Δηλαδή είχαμε μόνο δύο meetings και μετά πήραμε term sheet από την Tiger. Και ήρθε σχετικά πιο αργά, δηλαδή δεν μας γνώριζε η Tiger, δεν τους γνωρίζαμε εμείς πιο πριν, πέρα από το όνομα, και το πρώτο μας meeting η Tiger ήξερε πάρα πολύ καλά γιατί μας μιλούσε ουσιαστικά. Ενώ δεν ήξερε τη Lifebit ήξερε πάρα πολύ καλά τον χώρο και μας είπε «Ξέρουμε πάρα πολύ καλά τον χώρο, αλλά δεν γνωρίζουμε την εταιρεία». Και λογικό είναι να μην γνωρίζει κάποιος την εταιρεία. Οπότε το πρώτο meeting ήταν το meeting της γνωριμίας. Βασικό επίσης για την Tiger ήταν όταν τους ρώτησα, γιατί πάντα ρωτούσα τους επενδυτές, “what do you bring on the table beyond money”.
Παναγιώτης
Σωστό, σωστό.
Μαρία
“What’s the added value that you have?” Και το response της Tiger ήταν ότι “Us as investors, we don’t bring any other value. What we do bring is all of our partners. We bring this, this, this”. Οπότε ήταν φοβερό το να μην ακούς ακόμη μία φορά το «Α, κάτσε να σου πω ποιους έχουμε σαν partners στο fund και πόσες εταιρείες έχουν κάνει και πόσο καλοί σύμβουλοι μπορεί να είναι για εσένα» αλλά του τύπου very pragmatic. «Κοίτα να δεις, εμείς δεν πρόκειται σαν partners στο fund να κάτσουμε και να πολυασχοληθούμε, που λέει ο λόγος, έτσι; Αλλά θα φέρουμε την Pain π.χ. που θα μπορέσει να δουλέψει μαζί σου όλο αυτό το πράγμα. Θα μπορέσουμε να σου κάνουμε connect με αυτούς, αυτούς, αυτούς, που πολύ tangibly θα σου φέρουν αυτούς τους clients που θα σε βοηθήσουν στο market research, θα σε βοηθήσουν στο competitive analysis, θα σε βοηθήσουν στο expansion, θα σου δώσουμε αυτή την άλλη εταιρεία για το hiring που θες», ας πούμε.
Παναγιώτης
Είπες ότι κάνατε δύο meetings με την Tiger Global. Το δεύτερο meeting πώς πήγε;
Μαρία
Το δεύτερο meeting, για όσους μας ακούνε και θέλουν να κάνουν run αυτό το process και να πάνε για μεγάλους γύρους, για μένα to trajectory ήταν «κάνε invest, όταν πάρεις το Seed round σου, προσπάθησε να περάσεις όσο περισσότερο χρόνο γίνεται με το Seed για να δείξεις το product market fit. Μετά πάρε το series Α σου, to get into the market. Don’t burn your series Α on your product market fit», αν μπορείς, προφανώς. Αυτό έκανε η Lifebit. Και ουσιαστικά όταν εμείς πήγαμε στο market το strategy τo oποίο ακολουθήσαμε ήταν get the leaders. Don’t lose your time to just get shallow numbers, unless there is a good reason for it. We got some good revenue but, more importantly, we got the leaders.
Παναγιώτης
Σε πελάτες εννοείς.
Μαρία
Ναι, στους πελάτες. The leading clients ουσιαστικά. Get the leading clients, έτσι; Αλλά αυτό μπορεί καμιά φορά να είναι δίκοπο μαχαίρι, μπορεί να σου πάρει πολύ χρόνο, αλλά γενικά put a strategy that you can get, either the leading clients or the leading points. Αυτό είναι που εμείς κάναμε κι από εκεί και πέρα φτιάξαμε ένα story με ένα big ask. Δηλαδή αυτό είναι το τρίτο τέτοιο. Εμείς πήραμε αυτό που έχουμε με big ask, δηλαδή λέμε «το market είναι πάρα πολύ μεγάλο, we might or we might not be the next billion - trillion, company, but we are the best positioned company now to be that». Αυτό ήταν. Πολλοί entrepreneurs επίσης κάνουν… Δεν θα έλεγα… they waste a lot of time, they sometimes even bullshit to convince people that you are the next billion dollar company. You might be. You are not. Because if you were, δηλαδή αν ήσουν the next billion dollar company δεν θα έκανες fundraising round, έτσι; Δεν είσαι, προφανώς, έτσι; Οπότε εμάς αυτό που ήταν ήταν πάρα πολύ το honesty, του τύπου «δεν είμαστε αλλά είμαστε by far the best positioned και very bolshy σε αυτό». Αυτό άρεσε πάρα πολύ σαν pitch στην Tiger.
Παναγιώτης
OK, OK.
Μαρία
Είχαμε φτιάξει κι ένα story όμως. Του τύπου «είμαστε και here is all of the data to support it”. Κι όχι μόνο data τους client μας, το revenue μας, το product μας, αλλά “Κοίτα πώς κάνουμε fit σε όλο το market, ουσιαστικά». Και το δεύτερό μας meeting που λες με την Tiger, τους είχαμε ανοίξει το data room που κάνει support όλο αυτό κι είχαμε φτιάξει πέρα από το typical ας πούμε financial model που θα έχει και το pitch και όλα τα σχετικά (επίσης που κάνουν καμιά φορά λάθος στα series B) είχαμε φτιάξει ολόκληρο business plan που ήταν ένα deck, 80 slides, το οποίο έλεγε όλο το story (το expansion, όλα, όλα, όλα αυτά που σου λέω) το οποίο κοιτούσε holistically. Κοιτούσε το product, κοιτούσε το expansion, κοιτούσε το market, κοιτούσε τα trends στο market, κοιτούσε τα διαφορετικά client segments, το growth ανά client segment. Κοιτούσε ουσιαστικά το πώς η Lifebit, με τα διαφορετικά client segments θα κάνει με το product μας, πώς κάνουν ουσιαστικά sell το πρώτο offering το product. Πώς μεγαλώνουμε το offering για να δείξουμε ότι ακόμα κι όταν κάνουμε land, ας πούμε, σε contracts on lower ends, ας πούμε ένα εκατομμύριο κι ένα εκατομμύριο πώς μπορούμε να το κάνουμε expand στα 50.000.000. Γιατί όταν έχεις enterprise clients εκεί παίζεις.
Παναγιώτης
OK.
Μαρία
Πρέπει να δείξεις αυτό το πράγμα. Γενικά όλο μας το story ήταν ότι δεν είμαστε το the next billion dollar company and maybe we’ll never become αλλά γιατί είμαστε το best bet that you can actually make right now.
Παναγιώτης
OK.
Μαρία
Oπότε το δεύτερό μας meeting ήταν απλά reiteration, όλα αυτά υπήρχαν στο data room μας, έτσι; Και τα pattern μας και όλα πάρα πολύ holistically. Οπότε ήταν δυο ώρες meeting, απλά συζητούσαμε αυτό το πράγμα ουσιαστικά. Και πλέον ήταν strategically ουσιαστικά. Το πώς θα κινηθούμε στα επόμενα δύο με τρία χρόνια για να κάνουμε capture το market και για να κάνουμε build, ας πούμε, the next Google or Apple of this field. H Tiger νομίζω στα πρώτα 5 – 10 λεπτά είχαν ήδη αποφασίσει ότι θα κάνανε invest γιατί μας λένε κατευθείαν, με το που ξεκινήσαμε, ότι before we start we wanna tell you we wanna congratulate you because you have one of the best data rooms we’ve ever seen actually.
Παναγιώτης
OK.
Μαρία
Oπότε το ξέραμε ότι τους είχαμε εκεί ήδη γιατί είναι πολύ data driven. Μετά τους κάναμε walk through στα πάντα όλα, κάναμε answer όλες τις ερωτήσεις κι αυτό ήταν. Κάποιες μέρες μετά, τρεις μέρες μετά ήρθε το term sheet ουσιαστικά. Οπότε γενικά αυτό θα έλεγα στους entrepreneurs που με ακούνε αυτή τη στιγμή είναι
Παναγιώτης
Ναι, ναι, ναι.
Μαρία
Δηλαδή δεν είναι comfortable, δεν θα είναι comfortable, έτσι; Και αυτός, ήταν στο πρώτο meeting με την Tiger, πάρα πολύ aggressive στην Tiger του τύπου που κι εγώ απορούσα που στο τέλος που ο John μου λέει «θέλουμε να προχωρήσουμε». Γιατί του έλεγα όλη την ώρα «γιατί βρε πουλάκι μου, θέλεις να επενδύσεις στη Lifebit; Είμαστε εντελώς…» παρ’ όλο που είχαμε κάνει πολύ ελαφριά πράγματα (μόλις λίγο το health ή η Tiger σε εκείνη τη φάση). Και λέω «γιατί; είμαστε πολύ εξειδικευμένοι. Είμαστε όσο πιο core γίνεται σε αυτό τον τομέα. Δεν είναι εύκολο». «Όχι, όχι, όχι, ξέρουμε». Δηλαδή όντως ήξεραν. Είχαν κάνει την έρευνά τους και όλα τα σχετικά. Δύο ερωτήσεις που πάντα ρωτούσα τους investors είναι «γιατί θα έκανες επένδυση σε μια εταιρεία, σε εμάς, σαν την Lifebit σε αυτή τη φάση; Τι άλλες παρεμφερείς επενδύσεις έχεις κάνει; - παρότι μπορεί να ήξερα αυτούς τους investors - και ποιο είναι το added value που θα μου φέρεις;». Και με βάση αυτά τα τρία έκανα discard investors. Ήξερα ήδη ότι μου λέει «ναι» αλλά ήξερα ότι δεν πρόκειται να συνεχίσει. Οπότε μετά ήμουν κι εγώ πιο tough μαζί τους, ώστε να τους κάνω να φύγουν από μόνοι τους, ρε παιδί μου. Υοu lose time…
Παναγιώτης
Απόλυτα.
Μαρία
Kill your darlings. Αυτό το πράγμα, αυτό θα έλεγα κάθε φορά. Δηλαδή είναι καλό… πώς να σ’ το πω; Στο τέλος θα παντρευτείς έναν. Εντάξει, είναι καλό να κάνεις date. Ανεβάζει την αυτοπεποίθηση, το καταλαβαίνω, να κάνεις date όσους περισσότερους investors και να έχεις ζήτηση αλλά ποιο το νόημα; Στο τέλος θα αρραβωνιαστείς και θα παντρευτείς έναν. Οπότε... Ή στο τέλος θα αρραβωνιαστείς ίσως περισσότερους από έναν, θα παντρευτείς έναν όμως, στο τέλος. Το να αρραβωνιάζεσαι 50, ποιο το νόημα; Πέντε και καλούς, ας πούμε και term sheet από τρεις. Ή και τους πέντε, ας πούμε.
Παναγιώτης
Kill your darlings. Μου άρεσε η έκφραση αυτή, θα τη χρησιμοποιούμε.
Μαρία
Ναι, ναι, ναι. Δεν είναι…
Παναγιώτης
Kill your darlings. Είστε πλέον well financed και well positioned με πολύ δυνατές συνεργασίες και globally. Ποια είναι τα επόμενα βήματα; Τα 60.000.000 αυτά και όλο το traction που έχετε, what comes next;
Μαρία
Θα σου δώσω άλλη μια φράση “world domination”. Expansion. Αυτή τη στιγμή, το συζητούσαμε και πιο πριν, έχουμε ήδη κάνει expand στην Ασία, με έδρα προφανώς το Hong Kong, αλλά τώρα κοιτάμε Σιγκαπούρη, Ιαπωνία επίσης. Με αυτά τα λεφτά έχουμε ήδη κάνει το expansion στο US, στο Σαν Φρανσίσκο. Συνεχίζουμε ουσιαστικά το expansion και στην Ασία και στο US και κοιτάμε κι άλλα territories με βάση τους clients που επίσης κλείνουμε τους επόμενους μήνες και χρόνια. Οπότε, σίγουρα ένα μεγάλο κομμάτι των χρημάτων θα πάει γι’ αυτό. Δεύτερο κομμάτι θα πάει στο client success…
Παναγιώτης
OK.
Μαρία
...οπότε και το expansion κατά βάση είναι μέρος του client success γιατί θέλουμε να έχουμε presence εκεί που είναι οι client μας, αλλά περισσότερο στο client success. Η Lifebit είναι από τις εταιρείες επίσης, δεν θα έλεγα η μοναδική αλλά από τις μοναδικές εταιρείες, που κάνει φοβερό investment στο client success. Δηλαδή we will offer more benefits, more services, more support, than any other company, γιατί πολύ απλά, αυτό που λέγαμε και πριν, επειδή είμαστε νούμερο ένα, επειδή τα πράγματα γίνονται για πρώτη φορά, προφανώς οι client μας όταν ζητάνε πέντε πράγματα προφανώς χρειάζονται δέκα. Και η εταιρεία θέλει να είναι well financed, να κάνει offer αυτά τα δέκα πράγματα σαν investment που κάνουμε εμείς στους client μας. Και προφανώς άλλο μεγάλο κομμάτι πάει στο hiring, intensive hiring…
Παναγιώτης
Είστε 100 άτομα, so far.
Μαρία
Είμαστε 100 αλλά θέλουμε να γίνουμε 200 σύντομα, οπότε όποιος ενδιαφέρεται να δουλέψει σε αυτόν τον τομέα, ας στείλει βιογραφικό. Κάνουμε hire σε όλους τους ρόλους: engineering, sales, across the board – all types of engineers, front end, back end, machine learning, όλους. Τώρα θα περάσουμε κάποιον χρόνο εδώ στην Ελλάδα γιατί κάνουμε expansion του team στην Ελλάδα. Έχουμε ήδη αρκετά άτομα στην Ελλάδα αλλά θα κάνουμε ουσιαστικά branch.
Παναγιώτης
Α, super.
Μαρία
Και θέλουμε να κάνουμε hire όσους περισσότερους Έλληνες μπορούμε.
Παναγιώτης
Amazing.
Μαρία
Ναι, κι έχουμε και πάρα πολύ μεγάλο ελληνικό team που είναι και abroad που επίσης σκέφτεται να έρθει και να μείνει Ελλάδα. Να δουλέψει Ελλάδα. Με το flexibility είμαστε fully remote σαν εταιρεία, δεν έχουμε πρόβλημα.
Παναγιώτης
Ποιο είναι το opportunity που βλέπετε στην Ελλάδα;
Μαρία
Το opportunity που βλέπουμε στην Ελλάδα είναι πολύ καλό engineering talent, loyal σίγουρα - συγκριτικά - εντάξει προφανώς οι μισθοί είναι μικρότεροι απ’ ό,τι Λονδίνο οπότε συμφέρει και από οικονομικής απόψεως. Αλλά εντάξει… ότι κι εγώ είμαι Ελληνίδα… Έχει πολύ καλά μυαλά κυρίως, το talent είναι το βασικό. Δηλαδή…
Παναγιώτης
Έχει αρκετό καλό quality.
Μαρία
Κι εγώ, πάλι, το ότι είμαι Ελληνίδα και ότι έχω το affinity, ξέρω το ελληνικό market, έτσι; Κι ότι έχουμε ήδη πολλούς καλούς Έλληνες στο team, έτσι, που θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη της ελληνικής ομάδας. Και άτομα ήδη στην Ελλάδα. Οπότε αυτό.
Παναγιώτης
Amazing. Χρειαζόμαστε, υπάρχουν, πάρα πολλοί entrepreneurs εκεί έξω που είναι Greek origin (πρώτης, δεύτερης, τρίτης γενιάς, δεν έχει…) που είναι τόσο spread out around the world και σαν οργανισμός τους έχουμε κάνει όλους map. Πόσο σημαντικό είναι να είναι όλοι αυτοί connect με το ελληνικό οικοσύστημα και σαν job creation, αλλά όχι μόνο. Υπάρχουν πάρα πολλοί τρόποι που μπορεί κάποιος να είναι connect με το οικοσύστημα.
Μαρία
Κοίτα να δεις… η Ελλάδα κάνει πάρα πολύ invest, όχι μόνο σαν κράτος αλλά κυρίως σαν οικογένεια στο education. Δηλαδή είναι από τις πρώτες χώρες που έχει φοβερό education. Όλοι είναι educated, όλοι έχουν ένα πτυχίο (πανεπιστημίου, ΤΕΙ, ό,τι είναι – ανώτατης εκπαίδευσης τέλος πάντων) και δεν υπάρχουν δουλειές. Οπότε είναι ανεκμετάλλευτο field η Ελλάδα.
Παναγιώτης
Και πολλούς μπορούμε να τους κάνουμε με ένα reskilling και up skilling πολύ γρήγορο...
Μαρία
Ω, ναι. Training.
Παναγιώτης
Νομίζω ότι έχουμε το μεγαλύτερο ποσοστό STEM graduates στην Ευρώπη, per capita.
Μαρία
Ναι, ναι. Ε, καλά, δεν με ξαφνιάζει.
Παναγιώτης
Είναι νομίζω το family pressure να πας να σπουδάσεις…
Μαρία
Ναι, παιδί μου. Να σπουδάσεις και τι τους κάναμε όλους αυτούς; Ή φεύγουν στο εξωτερικό, όπως εγώ ή ανοίγουν μια καφετέρια ή δουλεύουν για το δημόσιο. Ε, καιρός είναι να κάνουν κάτι καλύτερο αυτά τα παιδιά.
Παναγιώτης
Υπάρχει ένα οικοσύστημα που αρχίζει να δημιουργεί ένα density κι ένα ίσως brand από μόνο του, οπότε να μπορείς γρήγορα…
Μαρία
Το πρόβλημα είναι όμως κι εκεί… πρέπει να είναι λίγο aware και τα δύο parties, ότι μετά την ανώτατη εκπαίδευση, και η ανώτατη εκπαίδευση της Ελλάδας, δεν έχουν το right experience. Γι’ αυτό και με τη Lifebit δεν ανοίξαμε branch εδώ ή πιο νωρίτερα γιατί δεν είχαμε ακόμα τα funds να κάνουμε εκπαίδευση. Να κάνουμε training. Αλλά τώρα έχουμε κι έχουμε φοβερά προγράμματα, τα οποία τα τρέχουμε internally στην εταιρεία, τα οποία γίνονται training σε όλα τα positions. Δηλαδή έχουμε φοβερά stories που μπορούμε να πούμε ότι δεν έχουν ίσως και κανένα affinity, κανένα experience, έτσι; Και τους κάνουμε σε έναν χρόνο, εντάξει… δεν υπάρχουν… και οι ίδιοι… Και γι’ αυτό και μένουν και στην εταιρεία. Δηλαδή μετά από κάποιους μήνες βλέπουν την τρελή διαφορά, μετά από έναν χρόνο… εντάξει… Το άτομο που ήταν πριν και το άτομο που είναι μετά (και από θέμα experience και από θέμα σε τι γίνονται exposure, τα άτομα τα οποία δουλεύουν…) αλλάζει εντελώς ο κόσμος τους.
Παναγιώτης
Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον. Και το κάνουν πλέον αρκετές εταιρείες. Γιατί υπάρχει, καταλαβαίνουμε, ένα τεράστιο skill gap…
Μαρία
Yπάρχει, ναι…
Παναγιώτης
...το οποίο υπάρχει και στην Ελλάδα και εκ των πραγμάτων η τεχνολογία τρέχει με πολύ πιο γρήγορο ρυθμό από την εκπαίδευση.
Μαρία
Ναι, σίγουρα, παντού.
Παναγιώτης
Η εκπαίδευση is trying to catch up. Οπότε μερικές φορές είναι και θέμα των εταιρειών να κάνουν fill αυτό το gap. Κι εμείς ως οργανισμός προσπαθούμε να πάρουμε όλα αυτά τα onboarding processes, το upskilling των εταιρειών και να το βγάλουμε ένα βήμα πιο πριν. Οπότε αν πας στα ελληνικά πανεπιστήμια, παίρνεις φοιτητές και graduates και τους κάνεις ένα centralize, σαν ένα national effort και τους δίνεις μετά σε εταιρείες έτοιμους για internships ή για full time employment.
Μαρία
Ναι, πιστεύω κυρίως αυτό. Γιατί η ερώτησή σου ήταν πώς μπορεί να γίνει αυτό καλύτερα. Ιnternships, η Ελλάδα δεν έχει internships. Θυμάμαι κι εγώ, ήμουν πάρα πολύ eager να κάνω πράγματα, νομίζω. Φαίνεται και από πού έχω καταλήξει στη ζωή μου αλλά… ήμουν στο πανεπιστήμιο – σκέψου έκανα δύο πτυχιακές στο πανεπιστήμιο για να μπορέσω να πάρω περισσότερο experience, έτσι; H μία ήταν με το Ωνάσειο που έκανα έναν ηλεκτρονικό φάκελο ουσιαστικά και η άλλη ήταν, ουσιαστικά, στον τομέα της βιοπληροφορικής και πάλι στο Πανεπιστήμιο Αθηνών όπου μετά κατ’ αρχήν έκανα και το Master για να μπορώ να κάνω life skill. Γιατί το να κάνεις μια βιβλιογραφική ανασκόπηση ή κάποια… δεν είναι τώρα αυτό… Και σκέψου ότι κοιτάω τώρα τα δικά μου τα internships, που δεν ήταν καν internships, ήταν σαν μέρος της πτυχιακής μου, ήταν εντελώς τραγελαφικά και γελοία.
Παναγιώτης
Ναι, ναι. Θα μπορούσαν να είναι πιο high impact.
Μαρία
Ναι, ναι. Δεν υπάρχει. Δηλαδή καμία σχέση με τα internships που κάνουμε offer τώρα. Και δεν υπήρχαν. Εγώ το έψαξα. Το έψαξα σε εταιρείες, το έψαξα παντού. Δεν υπήρχαν, τώρα όμως υπάρχουν αλλά δεν υπάρχουν στην Ελλάδα πάρα πολύ. Στο Λονδίνο η Lifebit είναι μία από τις πολλές εταιρείες, έτσι; Και τώρα αρχίζουμε να κάνουμε offer το caliber του internship που άλλες εταιρείες προσφέρουν, έτσι;
Παναγιώτης
Πριν από έναν μήνα βρεθήκαμε στο Λονδίνο και ήρθα στα γραφεία σου να σε δω και ήσουν έτοιμη να γεννήσεις, ήσουν εννιά μηνών.
Μαρία
Ήμουν, ναι.
Παναγιώτης
Έχεις κάνει ένα παιδάκι, πολύ πρόσφατα…
Μαρία
Ναι, κοριτσάκι.
Παναγιώτης
… είναι τρίτη, τέταρτη εβδομάδα; Τρίτη εβδομάδα, κοριτσάκι. Νομίζω ότι είναι ένα θέμα το οποίο πρέπει να… Κατ’ αρχάς δεν έχουμε αρκετό female representation στο entrepreneurship, overall…
Μαρία
Ναι.
Παναγιώτης
Let alone και μητέρες. Και δη early… ξέρεις, νέες μητέρες. Πώς βλέπεις να συνδυάζεται αυτό; Ποια ήταν η εμπειρία του; Γιατί εγώ θυμάμαι ότι δούλευες μέχρι τελευταία στιγμή σε αρκετά…
Μαρία
Ναι, ναι, ναι. Δούλευα μέχρι και τη μέρα που μπήκα στο νοσοκομείο να γεννήσω, ναι.
Παναγιώτης
Γι’ αυτό αναφέρω το Λονδίνο που σε είδα σε προχωρημένη εγκυμοσύνη. Πώς είναι; πώς συνδυάζεται το motherhood με το entrepreneurship; Challenges… εγώ πιστεύω ότι υπάρχουν και πολλά που είναι opportunities, δηλαδή…
Μαρία
Ναι, ναι.
Παναγιώτης
...σε κάνει πιο grounded, I don’t know. Πες μας λίγο την εμπειρία σου.
Μαρία
Σίγουρα. Το entrepreneurship, όπως είπα πιο πριν, είναι way of living. Είναι τρόπος ζωής, έτσι; Όταν αρχίζει να γίνεται τρόπος ζωής, αρχίζεις να το συνδυάζεις με όλα τα υπόλοιπα που κάνεις στη ζωή σου, έτσι; Και προφανώς η μητρότητα είναι ένα πράγμα που σαν γυναίκες, πολλές από μας, θέλουμε να το κάνουμε. Οπότε, όχι όλες οι γυναίκες, αλλά πολλές θέλουν να το κάνουν. Και τίποτα… Απλά είναι το θέμα του πώς το συνδυάζεις. Είναι challenging αλλά κάθε challenge brings opportunities with it. Εμένα το μεγάλο opportunity ήταν ότι με έκανε σίγουρα more organized, σίγουρα πιο disciplined, σίγουρα – επίσης – που ήταν unexpected ας πούμε, με έκανε και less risk adverse, ουσιαστικά. Δηλαδή έπαιρνα περισσότερα ρίσκα παρότι ουσιαστικά θα περίμενες ότι θα σε κάνει πιο επιφυλακτική. Όχι, με έκανε του τύπου… γιατί ήξερα ότι έπρεπε να γίνουν κάποια πράγματα σε αυτούς τους εννιά μήνες που είχα, οπότε δεν σκεφτόμουν του τύπου τόσο πολύ να… Όχι δεν σκεφτόμουν… Σίγουρα κάνεις το risk mitigation strategy και όλα τα σχετικά αλλά είσαι πιο… Πάμε…
Παναγιώτης
Action orientated.
Μαρία
Action orientated. We know there are the risks, ok, how do we mitigate the risks like this, how do we do frequent checkings to make sure that we are delivering on the plan that we are putting, σε όλα που κάνουμε, έτσι; Ένας από τους άλλους λόγους που το fundraising το έκανα όπως το έκανα, και πάλι καλά που το έκανα όπως το έκανα, έτσι; γιατί my board was completely different adviced, ας πούμε, και πολλοί άλλοι, ας πούμε. Το έκανα όμως όπως το έκανα γιατί έπρεπε να γίνει γιατί δεν μπορώ να κάνω και αυτό. Είχαμε πάρα πολλούς client, μεγάλωνε η εταιρεία, κάναμε το expansion. Δηλαδή όλα όσα θέλουμε να κάνουμε αυτή τη στιγμή που θα κάνουμε με τα λεφτά του fundraising ήταν ότι τα κάναμε ήδη. Δεν ήταν ότι τα ξεκινήσαμε μετά τα 60.000.000 και…
Παναγιώτης
You were already busy.
Μαρία
Yeah.
Παναγιώτης
Very busy.
Μαρία
We were already doing it, έτσι; Οπότε, κι όπως πρέπει κάθε φορά, focus on the opportunities, focus on how you can better manage your time, your energy, your people around you. Όταν το κάνεις αυτό το πράγμα όλα είναι πιο εύκολα, έτσι; Σίγουρα είμαι από τις πιο blessed γυναίκες γιατί δεν είχα μεγάλα complications, δε είχα τίποτα σαν complications με την εγκυμοσύνη μου αλλά έκανα πάρα πολύ καλό management. Φυσικά άγχωνα και όλους τους άλλους γιατί τους έλεγα όλη την ώρα “Ι’m gonna clock here, you are gonna get the sheet down” οπότε…
Παναγιώτης
Βοηθάει πολύ αυτό πάντως, βοηθάει γιατί μπορούμε να ξεχειλώνουμε εύκολα στον χρόνο...
Μαρία
Ναι, ναι, ναι.
Παναγιώτης
...και είναι ωραίο να έχεις ένα dude practicality. “Εδώ σταματάει, έχω hard stop”.
Μαρία
Και τώρα υποτίθεται πως είμαι σε maternity leave που εντάξει… η κορούλα μου είναι λίγο time on budget. Ήρθε ακριβώς λίγο πριν τα Χριστούγεννα που όλα σταματάνε, που λέω εγώ. Οπότε efficient like her mother, already, αλλά εντάξει και τώρα που θα είμαι σε maternity leave πάλι δουλεύω σχετικά πιο relaxed, προφανώς. Έχω κάποιο supervision ουσιαστικά της εταιρείας. Δεν σταματάει ποτέ. It’s a way of living. Αυτό ε, και μετά το συνδυάζεις, εντάξει. Θες όμως πολλή βοήθεια. Δηλαδή σε όσους με ακούν αυτή τη στιγμή… θες βοήθεια, θες χρήματα, θες support. Το board μου είναι… δηλαδή ήδη είχαμε το board meeting. Το τελευταίο board meeting ήταν την εβδομάδα πριν γεννήσω, ουσιαστικά. Και ήδη το board μου έλεγε «ό,τι χρειάζεσαι και σαν εταιρεία να πληρώσουμε ουσιαστικά για help να έχεις από εδώ από εκεί». Και δεν πρέπει να είναι, πώς να το πω στις γυναίκες που με ακούνε εκεί έξω, δεν πρέπει να νιώθουν ντροπή ή κάποια ανασφάλεια του τύπου ότι όχι, everything is a returning investment.
Παναγιώτης
Απόλυτα.
Μαρία
Εγώ δεν χρειάστηκε να το κάνω καν present στο board μου, να το πάω στο board μου. Το board μου ήρθε σε εμένα και μου λέει «ό,τι χρειάζεσαι για να μπορείς να κοιμάσαι περισσότερο, να δουλεύεις more effectively, your daughter to be better». Everything… because you need the money, you need the support and it’s fine that you need it. Δηλαδή…
Παναγιώτης
Απόλυτα.
Μαρία
Στο τέλος της μέρας ποιο είναι… τα outcomes είναι δύο: Ένα, προφανώς για τους investor σου και για την εταιρεία, η εταιρεία να keep succeeding, so whatever it takes να γίνει meet αυτό το outcome και το δεύτερο outcome προφανώς είναι το παιδάκι σου κι εσύ να είστε καλά. Τελείωσε. Από εκεί και πέρα ό,τι χρειάζεται να γίνει αυτό το πράγμα, να γίνει, τέρμα.
Παναγιώτης
Κλείνουμε όλες μας τις συζητήσεις με μια κοινή ερώτηση προς τους καλεσμένους μας, η οποία μας φέρνει και ωραίες απαντήσεις. Τι κάνει έναν επιχειρηματία outlier.
Μαρία
Outlier. Νομίζω όλοι οι επιχειρηματίες είναι outliers, από μόνοι τους. Δηλαδή νομίζω ότι επιχειρηματίας equals outlier γιατί παίρνεις ήδη ρίσκα that the normal people would never take, έτσι; Τώρα τι τον κάνει περισσότερο… δηλαδή outlier of the outliers; Νομίζω το skill, δηλαδή εγώ αυτό προσπαθώ να κάνω master και ακόμα προσπαθώ και νομίζω δεν υπάρχει… To see the opportunity in every challenge, in every risk, in every crisis, έτσι; Και μετά make the most of these opportunities. Νομίζω αυτό κάνει κάποιον more outlier από τους outlier, right? Because all entrepreneurs take the risk, that already makes them outliers. And they live like that. They have a completely different way of thinking, doing, living, έτσι; So that’s already outlier. Even more than an outlier is the ability then to thrive in that. The ones that thrive are those that see those opportunities and make the most of them. That’s it. As they say in TechStars “in a way that you can do it faster than all the others”, right?
Παναγιώτης
Super, super. Μαρία, ευχαριστούμε πάρα πολύ.
Μαρία
Κι εγώ, Παναγιώτη.
Επίλογος-Παναγιώτης Καραμπίνης
Ακούσατε τη Μαρία Χάτζου-Dunford, συνιδρύτρια και CEO της Lifebit. Ευχαριστούμε που ήσασταν μαζί μας σε αυτό το επεισόδιο του Outliers. H παραγωγή έγινε από το The Greek Podcast Project. Για να μη χάσετε κανένα επεισόδιο κάντε εγγραφή μέσα από το site μας, στο outliers.gr, ή σε όποια άλλη πλατφόρμα ακούτε τα podcast σας. Είμαι ο Παναγιώτης Καραμπίνης. Τα λέμε στο επόμενο επεισόδιο.
MoneyReview Writing
Faster detection of diseases and faster development of drugs is the mission of Lifebit, which with its unique technology collects and analyzes clinical data of patients and has a presence on three continents. Speaking to Outliers, Endeavor Greece podcast, with media partner MoneyReview, Maria Chatzou Dunford, co-founder and CEO of Lifebit, explains, among other things, that the company is a leading force in the field of personalized medicine.
