Episode 5
Season 4
Prosperty: The digital revolution in the real estate market
Nikos Patsiogiannis, Antonis Makropoulos, Antonis Despotakis
Co-founders, Prosperty
"I think we are, if not the only, perhaps one of the few Greek startups, that three Greek VCs and three Greek EquiFunds have invested in this effort."
About the speaker
The founding team of Prosperty consists of 3 people with many years of experience in the technology sector and with great ambitions for the future of the real estate market.
Antonis Markopoulos, CEO, with over 20 years of work experience and a PhD from the Department of Electrical Engineering & Computer Engineering of NTUA, aspires to change the way the real estate market works in Greece, developing digital services that will make the process buying and renting a simple, transparent and reliable experience.
Nikos Patsiogiannis, Chief Operating Officer, with over 15 years of work experience focusing on the strategic management of technology and innovation, in Greece and abroad, Nikos manages and coordinates the design and implementation of technology services, the creation of strategic partnerships and the provision customer service, with the aim of commercial development of the company.
Finally, Antonis Despotakis, Chief Technology Officer, having worked for a number of years as a web application developer, Antonis is responsible for defining and managing the company's technology plan, product ownership, the formation and management of technology and product teams as well as and defining the product strategy.
Show notes
What makes an entrepreneur an outlier?
Nikos: Making bold decisions weighing the risk, moving forward, and remaining resilient in the face of constant difficulties.
Antonis M: Above all is the part of ethics and humanity.
Antonis D: For me, the number one thing is the team and being able to inspire people. It is also important to adapt to changes, as the market dictates.
A book they are reading this period:
Nikos: "Hard Thing About Hard Things" - Ben Horowitz
Antonis Μ: "Καταστροφές και θρίαμβοι" - Stathis Kalyvas
A TV series they are watching:
Antonis Μ: "Narcos" - Carlo Bernard, Chris Brancato, Doug Miro
Antonis D: "Better Call Saul" - Vince Gilligan, Peter Gould
Antonis Μ: "Narcos" - Carlo Bernard, Chris Brancato, Doug Miro
Antonis D: "Better Call Saul" - Vince Gilligan, Peter Gould
Transcript
Παναγιώτης Καραμπίνης
Γεια σας. Οι τρεις co-founders της Prosperty. Είστε επίσημα η μεγαλύτερη συνέντευξη που κάνουμε στο podcast, τρεις co-founders. Αυτό είναι απ’ τη μια καλό, γιατί είναι καλό να υπάρχουνε πολλοί co- founders σε ένα startup. Απ’ την άλλη, λίγο challenging για μένα. Θα το καταφέρω. Και μάλιστα είναι λίγο πιο challenging όταν έχουμε και δυο απ’ τους co-founders να έχουνε ίδιο όνομα. Αλλά κάνω εγώ ένα πολύ γρήγορο... Έχουμε τον Αντώνη τον Μαρκόπουλο, που είναι ο co-founder και CEO της Prosperty. Έχουμε τον Νίκο τον Πατσιόγιαννη, ο οποίος είναι ο co-founder και ο COO, ο Chief Operating Officer. Και έχουμε και τον Αντώνη Δεσποτάκη, ο οποίος είναι ο co-founder και ο CTO, Chief Technology Officer της Prosperty. Καλώς ήλθατε.
Αντώνης Μαρκόπουλος
Καλώς σας βρήκαμε. Ευχαριστούμε πολύ.
Παναγιώτης
Είμαστε πολύ excited που είστε και οι τρείς εδώ.
Νίκος Πατσιόγιαννης
Και εμείς.
Παναγιώτης
Ανυπομονούμε για αυτήν τη συζήτηση. Είναι πολύ ενδιαφέρον το case. One of the fastest growing startups αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα και ένα απ’ τα μεγαλύτερα seed rounds των τελευταίων χρόνων. Very exciting... Θέλετε να ξεκινήσουμε λιγάκι με ένα πολύ γρήγορο snapshot, τι είναι η Prosperty;
Αντώνης Μ.
Ναι, βεβαίως. Η Prosperty είναι... Κατ’ αρχήν, ευχαριστούμε πολύ για τη φιλοξενία. Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που είμαστε μαζί σου εδώ σήμερα Παναγιώτη. Ευχαριστούμε πάρα πολύ την Endeavor για αυτό. Η Prosperty είναι μια prop tech εταιρεία. Είναι μια εταιρεία τεχνολογίας στον χώρο του real estate. Γενικότερα, η έννοια του prop tech έχει μπει στη ζωή μας τα τελευταία χρόνια. Στην Ελλάδα, ακόμα περισσότερο τα τελευταία χρόνια, στο εξωτερικό λίγο πιο πριν. Αλλά θα έλεγα ότι ο χώρος του real estate ήταν ένας χώρος που παραδοσιακά κινιόταν με έναν τρόπο αρκετά, έτσι, συντηρητικό θα έλεγα.
Παναγιώτης
Old school.
Αντώνης Μ.
Old fashion, old school. Επομένως, όλο το industry του prop tech άρχισε να αναπτύσσεται τα τελευταία περίπου δέκα χρόνια. Όπως πολλά πράγματα ξεκινάνε από την άλλη όχθη του Ατλαντικού, έτσι και το industry του prop tech ξεκίνησε απ’ την Αμερική και έχει έρθει πάρα πολύ δυνατά στην Ευρώπη και είναι ένας κλάδος αρκετά αναπτυσσόμενος. Επομένως, η Prosperty είναι μια prop tech εταιρεία. Στο DNA μας είναι η τεχνολογία και θα είναι για πάντα η τεχνολογία, εξυπηρετώντας αυτόν τον πολύ όμορφο και ιδιαίτερο κλάδο του real estate.
Παναγιώτης
Super, super. Και ανυπομονούμε να ακούσουμε λίγο και πώς έχει αναπτυχθεί η εταιρεία, ποιο είναι το business model.
Αντώνης Μ.
Βεβαίως.
Παναγιώτης
Και πού βρισκόσαστε αυτήν τη στιγμή. Λίγο πριν μπούμε στα του business, να κοιτάξουμε λίγο τα personal προφίλ και τα stories πίσω από τους founders. Αντώνη, πού γεννήθηκες; Πού μεγάλωσες;
Αντώνης Μ.
Γεννήθηκα στην Αθήνα και μεγάλωσα στην Αθήνα. Καταγωγή βέβαια από Πελοπόννησο. Βεβαίως, από Αρκαδία.
Παναγιώτης
Φαίνονται οι καλοί άνθρωποι.
Αντώνης Μ.
Γορτυνία. Μεγάλωσα στην Αθήνα, σπούδασα στην Αθήνα. Καλώς ή κακώς, έκανα όλες τις σπουδές μου στην Ελλάδα και είμαι αρκετά, έτσι, θα έλεγα, τυχερός που το έκανα αυτό, γιατί τελείωσα το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στην Πληροφορική και μετά μεταπήδησα στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, όπου έκανα και τον διδακτορικό μου τίτλο. Έχω κάνει και μεταπτυχιακές σπουδές. Και για περίπου 22 χρόνια τώρα, είμαι στην αγορά της τεχνολογίας.
Παναγιώτης
Oκ.
Αντώνης Μ.
Στέλεχος εταιρειών τεχνολογίας, πολυεθνικών, σε Ελλάδα αλλά και σε άλλες ηπείρους. Από Αυστραλία, Αφρική, μέχρι και Λατινική Αμερική. Και με ένα μικρό πέρασμα και από το ελληνικό δημόσιο.
Παναγιώτης
Ωραία.
Αντώνης Μ.
Για δύο περίπου χρόνια, όπου υπήρξα και ειδικός γραμματέας ψηφιακού μετασχηματισμού στο Υπουργείο Ανάπτυξης.
Παναγιώτης
Super.
Αντώνης Μ.
Υπεύθυνος τότε για τα ψηφιακά έργα, που τώρα βλέπουμε κιόλας να βγαίνουν και στην επιφάνεια σιγά σιγά όλο και περισσότερες ψηφιακές υπηρεσίες.
Παναγιώτης
Super, super. Και κάνουμε connect τα dots λίγο για το πώς έχει προκύψει και το Prosperty. Νίκο;
Νίκος
Εγώ γεννήθηκα στην Τρίπολη. Μεγάλωσα στην Αθήνα. Σπουδές στην Αγγλία. Ήμουνα στο Cardiff και μετά έκανα το μεταπτυχιακό μου στο Warwick, στα Οικονομικά. Επέστρεψα στην Ελλάδα και εργάστηκα, για περίπου 15 χρόνια, σε εταιρείες επενδύσεων και σε consulting. Ήμουνα στη PwC για περίπου δέκα χρόνια. Στην αρχή στην Αθήνα και μετά περίπου τέσσερα χρόνια στη Μέση Ανατολή, με έδρα το Ντουμπάι. Οπότε, είδα και μια, έτσι... Ένα emerging market. Έτσι, πολύ ενδιαφέρουσες παραστάσεις. Γύρισα στην Ελλάδα το 2016 και από κει και πέρα, σιγά σιγά μεταπήδησα, έτσι... Πάντα υπήρχε, έτσι, είχα το itch να ασχοληθώ με το κομμάτι της τεχνολογίας και του startup. Οπότε, πέρασα από μια τεχνολογία startup. Συγγνώμη, μια εταιρεία startup.
Παναγιώτης
Ποια;
Νίκος
Τη Norblock.
Παναγιώτης
Norblock...
Νίκος
Για περίπου δυόμισι χρόνια, και κατόπιν ξεκινήσαμε την Prosperty.
Παναγιώτης
Super. Super. Αντώνης… Θα λέμε για να τους ξεχωρίζουμε, Αντώνης Δ.
Αντώνης Δεσποτάκης
Και εγώ γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα. Σπουδές, μηχανικός Πληροφορικής στη Θεσσαλονίκη.
Παναγιώτης
Super.
Αντώνης Δ.
Και στη συνέχεια ένα master στο Warwick.
Παναγιώτης
Στο Warwick.
Αντώνης Δ,
Σε e-business management.
Παναγιώτης
Amazing. Μήπως εκεί γνωριστήκατε κιόλας;
Νίκος
Όχι.
Παναγιώτης
Δεν γνωριστήκατε εκεί.
Αντώνης Μ.
Καμία σχέση.
Νίκος
Δεν γνωριστήκαμε εκεί. Αλλά τελικά προκύπτουνε, έτσι, πολλά dots κοιτώντας προς τα πίσω.
Παναγιώτης
Ναι, πώς γνωριστήκατε; Πού, πώς... τα τρία trajectories ενώνονται;
Αντώνης Μ.
Να το πω εγώ;
Νίκος
Γιατί εσύ είσαι σημείο αναφοράς.
Παναγιώτης
Αντώνης Μ.
Αντώνης Δ.
Ο συνδετικός κρίκος.
Αντώνης Μ.
Η ιστορία ξεκίνησε από, έτσι, μια πολύ τυχαία, έτσι, περίσταση. Πολλές φορές τέτοιες ιστορίες ξεκινάνε από τυχαίες περιστάσεις. Που με τον Αντώνη Δ πηγαίναμε μαζί στο ίδιο γυμναστήριο. Κάναμε μαζί γυμναστική την ίδια ώρα και είχαμε αρχίσει και ανταλλάσσαμε διάφορες απόψεις, όχι μόνο για τη δουλειά αλλά και για το γίγνεσθαι. Κάποια στιγμή τον ρώτησα “Με τι ασχολείσαι;” Μου είπε ότι “Είμαι developer, προγραμματίζω”. Μάλιστα, έκανε κυρίως front-end development. Τον ρώτησα από πού έχει περάσει, από ποιες εταιρείες. Είχαμε και κάποιους, διάφορους κοινούς γνωστούς. Του λέω “Είσαι μόνος σου; Είσαι τώρα...” Όχι, μου λέει “Έχω γυρίσει σε επίπεδο freelancing, έχω και δυο φίλους, που έχουμε φτιάξει μια ομάδα τριών ανθρώπων, και κάνουμε διάφορα project ”. Την επόμενη φορά που κάναμε γυμναστική, εγώ άρχισα και το σκάλιζα ολοένα και περισσότερο. Του λέω “Κάποια στιγμή, μπορείς να μου στείλεις κάποια παραδείγματα από τα projects που έχετε υλοποιήσει κτλ; Είναι απλά site, είναι πιο transactional συστήματα;” Για να καταλάβω λίγο. Οπότε, άρχισε και μου έστελνε ο Αντώνης κάποια παραδείγματα. Μου φάνηκαν πολύ ενδιαφέροντα αυτά που έχουνε φτιάξει τα παιδιά. Και τον κάλεσα να πιούμε έναν καφέ, πολύ απλά.
Παναγιώτης
Super.
Αντώνης Μ.
Στην Κηφισίας, σε ένα ωραίο καφέ, και εκεί είχα κάποιες ιδέες. Και μάλιστα, τότε είχα και δυο ιδέες, γιατί τότε μόλις είχα αποχωρήσει από στέλεχος πολυεθνικής εταιρείας και είχα στο μυαλό μου, έτσι, να δημιουργήσω κάτι δικό μου. Η μια από αυτές τις ιδέες ήτανε η Prosperty, η οποία είχε μια αφορμή η οποία ίσως αξίζει τον κόπο να την αναφέρουμε. Πώς γεννήθηκε.
Παναγιώτης
Βεβαίως, βεβαίως.
Αντώνης Μ.
Αυτή η ιδέα... Παρουσίασα την ιδέα στον Αντώνη, του φάνηκε πολύ ενδιαφέρουσα. Του ζήτησα αν μπορούμε να κάνουμε ένα proof of concept, ένα POC, όπως λέγεται, εντός ενός μηνός, για να πάω έξω στην αγορά να το δείξω, να πάρω απόψεις, να ρωτήσω διάφορους stakeholders της αγοράς του real estate “Αν το είχατε αυτό στα χέρια σας ή αν βλέπατε κάτι τέτοιο, πώς θα σας φαινόταν;” Επομένως, το ένα έφερε το άλλο και έτσι αποφασίσαμε με τον Αντώνη και τους δυο φίλους και συναδέλφους τότε του Αντώνη να νοικιάσουμε ένα μικρό γραφειάκι, 35τ.μ., οι τέσσερίς μας, και να στεγάσουμε έτσι τα πρώτα όνειρα της Prosperty, φτιάχνοντας ουσιαστικά την πρώτη έκδοση της πλατφόρμας.
Παναγιώτης
Super. Το pilot. Και ξεκινάτε και τα δυο; Ξεκινάτε μόνο την Prosperty ή ξεκινάς και τις δυο ιδέες που είχατε;
Αντώνης Μ.
Όχι, ξεκινάμε μόνο την Prosperty.
Παναγιώτης
Μόνο την Prosperty.
Αντώνης Μ.
Ξεκινάμε μόνο την Prosperty. Τότε είχαμε αρχίσει και παίρναμε πολύ θετικό feedback και είχα αρχίσει και έπαιρνα και πολύ θετικό feedback από ανθρώπους της αγοράς συζητώντας για αυτήν την ιδέα. Όλοι μου είχανε πει ότι το real estate είναι ένα πάρα πολύ δύσκολο industry.
Παναγιώτης
Σωστά.
Αντώνης Μ.
Πολύ παραδοσιακό, με πολύ κακό perception…
Παναγιώτης
Σωστά.
Αντώνης Μ.
...των ανθρώπων που ασχολούνται στο real estate. Επομένως...
Παναγιώτης
Όλο offline.
Αντώνης Μ.
Όλοι μου λέγανε ότι αν το καταφέρετε αυτό που λέτε ότι θέλετε να κάνετε, πραγματικά έχετε πολύ καλές ελπίδες να πετύχετε. Μέσα σε αυτές τις συζητήσεις που έκανα στην αγορά έτυχε, έτσι, ένα βράδυ, σε μια κοινωνική εκδήλωση να συναντήσω και τον Νίκο, που τον ξέρω κοινωνικά πάρα πολλά χρόνια και είχαμε λίγο χαθεί. Ο Νίκος είχε πάει στο Ντουμπάι, όπως προανέφερε, επαγγελματικά. Είχε μόλις γυρίσει στην Ελλάδα, είχε αρχίσει και εργαζόταν τότε στη Norblock. Και του είπα την ιδέα. Και εκεί πάνω στη συζήτηση... Ο Νίκος, επειδή ερχόμενος πίσω από το Ντουμπάι στην Ελλάδα, ασχολήθηκε με έναν πολύ ιδιαίτερο κλάδο, που είναι ο κλάδος διαχείρισης ουσιαστικά των κόκκινων δανείων.
Παναγιώτης
Σωστά.
Αντώνης Μ.
Δηλαδή των εταιρειών που διαχειρίζονται τα κόκκινα δάνεια. Μου έβαλε στο μυαλό και μια άλλη ιδέα, στο πώς θα μπορούσε το κομμάτι του business-to-customer real estate marketplace… Να το πούμε έτσι για να το καταλάβουν και πολλοί, έτσι, τηλεθεατές μας. Πώς θα μπορούσε να επεκταθεί και σε πιο θεσμικό επίπεδο. Σε επίπεδο, πώς θα μπορούσε μια τέτοια τεχνολογία να εξυπηρετήσει και θεσμικούς παίχτες της αγοράς, που διαχειρίζονται ένα πολύ μεγάλο χαρτοφυλάκιο ακινήτων. Και έτσι κάπως ξεκίνησε κουβέντα με τον Νίκο. Από ένα, έτσι, πολύ όμορφο βράδυ και ένα χαλαρό ποτό. Και στη συνέχεια έφερα τον Νίκο στην παρέα μας, των τεσσάρων τότε, του Αντώνη και των άλλων δυο singular developers που έχουμε. Και έτσι ξεκινήσαμε την Prosperty ως τρείς co-founders και ξεκίνησε αυτή η πολύ όμορφη διαδρομή, θα έλεγα, το καλοκαίρι του 2019.
Παναγιώτης
19, σωστά.
Αντώνης Δ.
Οχτώ, οχτώ.
Αντώνης Μ.
‘18 ξεκίνησε η ιδέα, καθίσαμε εμείς, οι τέσσερις μας, και όταν ήρθε και ο Νίκος, ήτανε πλέον το καλοκαίρι του 2019 και άρχιζε και σχηματοποιούνταν και το προϊόν αλλά και η τελική, έτσι, το τελικό vision της προσπάθειάς μας.
Παναγιώτης
Έχουμε την τελική ομάδα, έχουμε μάλλον ένα career choice για το γυμναστήριο να γίνει και venture studio.
Αντώνης Μ.
Σωστά.
Παναγιώτης
Κατ’ αρχάς, πρέπει και εγώ μάλλον να αρχίσω να πηγαίνω γυμναστήριο, να βρω κανέναν co-founder. Γιατί απ’ ό,τι φαίνεται, συνεχίζετε και πηγαίνετε γυμναστήριο και οι τρεiς, είστε very well fit.
Αντώνης Μ.
Να ‘σαι καλά, βρε.
Παναγιώτης
Και ξεκινάει η Prosperty με πέντε άτομα πια, σε ένα γραφείο το οποίο νοικιάζετε. Ποια είναι η ιδέα ακριβώς που έχεις εκείνη τη στιγμή, που καταφέρνεις και οι άνθρωποι οι πρώτοι που το ακούν έρχονται μαζί σου για να ξεκινήσετε κάτι;
Αντώνης Μ.
Κοίταξε, ήταν πολύ απλή η ιδέα και πολύ απλή η αφορμή και έχει, έτσι, ένα ενδιαφέρον το ποια ήταν η αφορμή. Η αφορμή ήταν ότι έψαχνα να αγοράσω ένα ακίνητο ως γονιός, για τα δυο μου παιδιά, κυρίως. Εντάξει; Η παλιά παραδοσιακή, έτσι, κουλτούρα του Έλληνα γονιού, να αφήσω κάτι στα παιδιά μου.
Παναγιώτης
Ναι.
Αντώνη Μ.
Πολύ απλά.
Παναγιώτης
Ότι τα είχες κάνει, όμως... Γιατί, πόσων χρονών είναι τα παιδιά σου;
Αντώνης Μ.
Τώρα είναι δέκα και οχτώ.
Παναγιώτης
Οκ.
Αντώνης Μ.
Τότε ήτανε έξι και τεσσάρων.
Παναγιώτης
Ακριβώς.
Αντώνης Μ.
Επομένως, αναζητώντας ένα ακίνητο και μάλιστα ένα ακίνητο το οποίο δεν ήτανε και κοντά στον τόπο διαμονής μου, ήτανε αρκετά, λίγο πιο μακριά, είχα ταλαιπωρηθεί πάρα πολύ. Αναζητούσα ένα ακίνητο, έμπαινα στα γνωστά sites αγγελιών, έψαχνα το ακίνητο, προσπαθούσα να επικοινωνήσω με επαγγελματίες του χώρου. Κάποιες φορές τα κατάφερνα, κάποιες φορές δεν τα κατάφερνα. Σε κάποια ακίνητα, τα δεδομένα ήταν έγκυρα. Σε κάποια, τα δεδομένα δεν ήταν έγκυρα. Και είχα χάσει πάρα, πάρα πολύ χρόνο στο να προσπαθήσω να επενδύσω τελικά. Γιατί αυτό που μου φάνηκε τότε, έτσι, αδιανόητο ήτανε “Δεν είναι δυνατόν εν έτει τότε 2018, τέλη 2018, κάποιος να θέλει να επενδύσει και να μην μπορεί να επενδύσει σε ένα asset που λέγεται ακίνητο. Ή να περνάει μια τόσο κακή διαδικασία και μια τόσο κακή εμπειρία”. Και επειδή προέρχομαι απ’ τον χώρο του technology, άρχισα και κοίταζα λίγο πώς η τεχνολογία κάνει disrupt το real estate, και έτσι ήρθα μπροστά σε ένα πολύ όμορφο και μαγικό κόσμο, τον κόσμο του prop tech (property technology). Μπήκα σε πάρα πολλές πλατφόρμες σε όλο τον κόσμο, πλατφόρμες που είχανε σηκώσει χρήματα, είχανε κάνει IPOs (Initial public offerings). Προσπάθησα να πάρω εικόνες από διάφορα customer genres και διάφορα customer experience γύρω απ’ τον κόσμο, σε πλατφόρμες από την Αμερική, στο Λονδίνο, στο Βερολίνο. Και έτσι, σιγά σιγά άρχισα και σχηματοποιούσα στο μυαλό μου, προφανώς μετασχηματίζοντας αυτές τις ιδέες σε μια ελληνική πραγματικότητα, φέρνοντας ουσιαστικά αυτές τις ιδέες σε μια ελληνική πραγματικότητα, το πώς θα μπορούσε να στηθεί, ουσιαστικά, τι; Να στηθεί μια πλατφόρμα που θα άλλαζε τελείως τον τρόπο που γίνονται οι αγοραπωλησίες και οι ενοικιάσεις ακινήτων στη χώρα μας. Γιατί αν σκεφτείτε σήμερα πώς η τεχνολογία έρχεται σε επαφή με το ακίνητο για το 98% του κόσμου, θα σας πούνε στην αναζήτηση ενός ακινήτου...
Παναγιώτης
Σωστά.
Αντώνης Μ.
…μέσα απ’ τις γνωστές πλατφόρμες. Δηλαδή αναζητούμε ένα ακίνητο και από κει και πέρα αν βρούμε κάτι σε μια αγγελία, όλη η άλλη διαδικασία γίνεται offline. Γίνεται με μια offline επικοινωνία. Έτσι, πολύ γρήγορα, να καταλάβετε λίγο το customer journey, είναι ότι θα πάρεις ένα τηλέφωνο έναν μεσίτη, θα βρεθείς στον δρόμο, θα σε βάλει να υπογράψεις μια εντολή, ουσιαστικά, μεσιτικής αμοιβής...
Παναγιώτης
Ακριβώς.
Αντώνης Μ.
…στον δρόμο επάνω, θα ανέβεις να δεις το ακίνητο. Πολλές φορές το ακίνητο, όπως είπα, λόγω του ότι οι φωτογραφίες δεν είναι και της πιο υψηλής ποιότητας και πολύ καλά, έτσι, παρουσιασμένο το ακίνητο, σε απογοητεύουν και φεύγεις. Άρα έχεις χάσει και τον χρόνο σου. Τότε, αν θέλεις να αγοράσεις ή να νοικιάσεις ακίνητο, ιδιαίτερα στην αγορά του ακινήτου και σ’ αρέσει αυτό το ακίνητο, έχεις τρία τέσσερα μεγάλα βήματα να κάνεις. Να πάρεις τα χαρτιά, άρα γραφειοκρατία. Πού να τα βρεις τα χαρτιά; Να βρεις έναν γνωστό, φίλο σου, δικηγόρο, να κάνει τους απαραίτητους νομικούς ελέγχους. Αντίστοιχα, έναν φίλο σου μηχανικό, να κάνει τους απαραίτητους τεχνικούς ελέγχους. Αν χρειάζεσαι κάποια χρηματοδότηση, να πας σε μια ή σε περισσότερες τράπεζες.
Παναγιώτης
Σωστά.
Αντώνης Μ.
Και στο τέλος της ημέρας να βρεθεί ένας συμβολαιογράφος, που θα αρχίσει να συγκεντρώνει διάφορα έγγραφα και απ’ τις δυο πλευρές, και από την πλευρά του πωλητή και απ’ την πλευρά του αγοραστή, για να φτάσει μετά από πάρα, πάρα πολλούς μήνες και αρκετά αγχωτική διαδικασία, να αγοράσεις τελικά ένα ακίνητο. Που, όμως, όλη αυτήν τη διαδικασία που σας περιέγραψα μόλις τώρα προσπαθεί η Prosperty να την ψηφιοποιήσει στον βαθμό που της επιτρέπεται, γιατί πολλά απ’ τα θέματα προφανώς έχουν να κάνουν και με το κράτος. Το γεγονός ότι δεν έχουμε ακόμα ένα πλήρες ψηφιοποιημένο κτηματολόγιο και ένα ανοιχτό API (a public application), που θα μπορούσαμε να χτυπάμε με το ΚΑΕΚ, δηλαδή το id του ακινήτου, το ιστορικό της εικοσαετίας, δεν αφορά την Prosperty. Αλλά τουλάχιστον το πόσο μπορούμε να παρακολουθούμε τις διαδικασίες μέσα από μια πλατφόρμα και να ενημερώνουμε τους πελάτες μας, είτε αυτοί οι πελάτες μας είναι απ’ την Ελλάδα είτε από το εξωτερικό, ήταν ένα βασικό μας μέλημα.
Παναγιώτης
Φυσικά.
Αντώνης Μ.
Επομένως, όλες αυτές οι διαδικασίες, μέχρι και η χρηματοδότηση πλέον του ακινήτου, σε λίγους μήνες θα γίνονται μέσα απ’ την Prosperty. Αυτή ήταν η βασική ιδέα. Πώς αλλάζουμε όλο το experience, τελικά να φτάσεις μπροστά σε έναν συμβολαιογράφο, να αγοράσεις ένα ακίνητο ή τελικά να υπογράψεις ένα μισθωτήριο ενοικίασης, όπως πολύ εύκολα νοικιάζεις ένα ακίνητο για τη βραχυχρόνια μίσθωση.
Παναγιώτης
Φυσικά. Και η κατάσταση της αγοράς ακινήτων στην Ελλάδα είναι μια ερώτηση την οποία θα ήθελα να ακουμπήσουμε κάποια στιγμή και να μας πεις... Να μας πείτε λιγάκι ποιες είναι οι ευκαιρίες που βλέπετε μπροστά και ποιες είναι... ενδεχομένως και τα challenges που έχει αυτή η αγορά. Είμαι σίγουρος ότι έχει πολλά και θα θέλαμε πολύ να ακούσουμε λίγο την άποψή σας, όντας δυο χρόνια, δυόμισι χρόνια μέσα σε αυτήν τη μάχη. Μια ερώτηση προς τον Αντώνη Δ. Εσύ έπεισες τους άλλους δυο developers να σε ακολουθήσουνε σε αυτήν την καινούρια προσπάθεια και τι ήταν αυτό που είδες στο project από την τεχνολογική του πλευρά; Ήτανε κάτι το οποίο ήταν challenging; Σου ήταν προφανείς οι λύσεις; Πώς το αντιμετώπισες;
Αντώνης Δ.
Ναι, είναι καλή ερώτηση. Το challenge, το τεχνολογικό challenge ήταν να δημιουργήσουμε ένα low flow engine.
Παναγιώτης
Σωστά.
Αντώνης Δ.
Το οποίο θα έρθει και θα αυτοματοποιήσει τις διαδικασίες στο real estate, έτσι ώστε να δώσει μια διαφάνεια και να μπορεί ο οποιοσδήποτε stakeholder ανά πάσα στιγμή να βρει σε ποιο στάδιο βρίσκεται, βρίσκονται οι διαδικασίες αυτές. Το challenge ήταν μεγάλο.
Παναγιώτης
Ακριβώς. Και σε έκανε intrigued να ασχοληθείς.
Αντώνης Δ.
Σίγουρα. Και τα αφήσαμε όλα και κάναμε dedicate στο project αυτό.
Παναγιώτης
Οι άλλοι δυο ήτανε στην ομάδα σου; Ήτανε ήδη στην ομάδα σου και πήγατε όλοι μαζί;
Αντώνης Δ.
Ο Μιχάλης και ο Νίκος ναι, ήταν στην ομάδα μου, και είναι ακόμα οι δυο lead developes του tech team.
Παναγιώτης
Super. Έχει μεγαλώσει η ομάδα αυτή ή είστε ακόμα...
Αντώνης Δ.
Ναι, ναι. Είμαστε 16 άτομα.
Παναγιώτης
Wow, OK, wow! Και τους διαχειρίζεσαι εσύ τους 16 αυτούς ανθρώπους;
Αντώνης Δ.
Ναι, ναι, ναι. Τους διαχειρίζομαι εγώ.
Παναγιώτης
Wow!
Αντώνης Δ.
Έχουμε πάρει ανθρώπους που στηρίζουν το development. Έχουμε QA engineers, DevOps, product designers.
Παναγιώτης
Amazing, amazing. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, να μεγαλώνουνε. Και αυτές οι ομάδες, είναι high value jobs, έχει μεγάλη σημασία να μεγαλώνουνε. Και θέλω μετά τη γνώμη σου, πώς είναι η αγορά εργασίας αυτήν τη στιγμή και τι supply υπάρχει εκεί έξω, γιατί σίγουρα το demand είναι πολύ μεγάλο. Ανησυχούμε για το supply λίγο. Και να δούμε και σαν οικοσύστημα πια τι πρέπει να κάνουμε. Education, repatriation, και attracting και foreign talent είναι σίγουρα πράγματα που χρειάζονται.
Αντώνης Δ.
Σίγουρα.
Παναγιώτης
Για αυτό και τα λέω στα αγγλικά. Νίκο, εσύ; Τι σε έπεισε; Και εσύ άφησες μια νέα δουλειά και έκανες join, και αυτό είναι ένα leap of faith, έτσι; Είναι ένα βήμα πολύ μεγάλο. Τι σε έπεισε; Τι σε έκανε intrigued;
Νίκος
Δυο πράγματα. Το πρώτο που με έπεισε ήταν το γεγονός ότι έβλεπα μια πραγματική ευκαιρία. Άρα, έρχομαι... Απ’ την προηγούμενη εμπειρία μου, είχα δει ότι υπάρχει ένα τεράστιο κενό στο κομμάτι του real estate, ειδικά στο θεσμικό κομμάτι. Υπό την έννοια ότι την επόμενη δεκαετία, τόσο η ελληνική αγορά αλλά και οι περσότερες αγορές στο εξωτερικό, κινούνται από τους θεσμικούς επενδυτές, οι οποίοι κατέχουνε μεγάλα χαρτοφυλάκια ακινήτων και καλούνται να τα διαχειριστούνε και να τα κάνουνε commercialize επιτυχώς. Σε αυτό το κομμάτι υπάρχει ένα τεράστιο κενό στην τεχνολογία και στα δεδομένα. Άρα δεν υπάρχουνε, αν θέλετε, έτσι, ολιστικές λύσεις οι οποίες να επιτρέπουνε τη διαχείριση αυτών των χαρτοφυλακίων με έναν αποδοτικό τρόπο και να επιτρέπουνε να γίνεται αυτό αποτελεσματικά και να γίνεται και σε μεγάλο scale. Γιατί τελικά αυτό είναι το ζητούμενο. Ο δεύτερος λόγος που με έπεισε ήταν η ομάδα, οι δυο Αντώνηδες, ο Αντώνης Μ και ο Αντώνης Δ. Έχοντας δει… Γιατί και οι τρείς προερχόμαστε από... Δεν ήμασταν, έτσι, μετά το πανεπιστήμιο, έτσι, ρομαντικοί μόνο. Είχαμε περάσει αρκετά χρόνια στην αγορά εργασίας. Άρα και οι τρεις μας έχουμε την εμπειρία των δυσκολιών και των προκλήσεων που υπάρχουνε στο να φτιάξεις μια επιχείρηση, στο να τη μεγαλώσεις, στο να διοικήσεις ανθρώπους, ομάδες, πελάτες, to manage expectations. Άρα, ήμουνα βέβαιος ότι για να πάμε να πετύχουμε κάτι τόσο φιλόδοξο σε έναν τόσο, έτσι, δύσκολο χώρο, όπως είναι ο χώρος του real estate, υπήρχε η δυνατότητα να το κάνουμε μόνο με κάποια πολύ δυνατή ομάδα.
Παναγιώτης
Σωστά.
Νίκος
Και εξαρχής πίστεψα ότι ο Αντώνης και ο Αντώνης ήταν εξαιρετικοί partners για να το πετύχουμε αυτό.
Παναγιώτης
Super, super. Κοιτώντας πίσω στις πρώτες μέρες, στα early days της Prosperty, ποια ήταν τα σημεία που αντιλαμβάνεστε ότι “OΚ, there’s something here, πάμε καλά, υπάρχει potential και μεγαλώνουμε”; Ποια ήταν τα σημεία που ήταν, έτσι, milestone σημεία στην πορεία αυτή; Στις πρώτες μέρες.
Αντώνης Μ.
Κοίταξε, νομίζω ότι στον πρώτο καιρό το πιο σημαντικό κομμάτι ήτανε το feedback που παίρναμε από όλους τους stakeholders της αγοράς. Το θεωρητικό feedback, γιατί κανένας actually δεν είχε δει κάτι. Επομένως, όταν βγαίνεις εκεί έξω και πιτσάρεις την ιδέα σου, και μάλιστα όχι μόνο ως ιδέα, ως ένα presentation, ως Power Point, αλλά ένα MVP (minimum viable product), που ήταν μια πλατφόρμα που έτρεχε. Και θυμάμαι, μάλιστα, έτρεχε γιατί είχαμε πάει εκεί όλοι εδώ προσωπικά και ανεβάζαμε μόνοι μας τα πρώτα ακίνητα, δηλαδή ακόμα και τις φωτογραφήσεις, το 360°, τις κατόψεις. Δηλαδή, στα πρώτα νομίζω ,20-30 ακίνητα...
ΝΙΚΟΣ: Σίγουρα.
ΑΝΤΩΝΗΣ Μ: …είχαμε πάει για να δούμε και όλο το operational flow, να δούμε και τα weak points του μοντέλου μας. Ήταν ότι είχαμε πάρει ένα πολύ καλό feedback απ’ όλους. Αυτό ήταν μεγάλο milestone, γιατί δεν είχαμε δει κάποια διστακτικότητα, είτε από ανθρώπους του θεσμικού περιβάλλοντος, είτε ανθρώπους του retail περιβάλλοντος, είτε μεσίτες, επαγγελματίες του χώρου, είτε δικηγόρους, μηχανικούς που έχουνε διαχειριστεί και έχουνε κάνει αγοραπωλησίες είτε ενοικιάσεις ακινήτων... Αλλά, πολύ περισσότερο, από τον ευρύ κόσμο
Παναγιώτης
Σωστά.
Αντώνης Μ.
Γιατί τελικά, όταν φτιάχνεις ένα B2C solution εκεί έξω, προφανώς οι stakeholders… η γνώμη τους μετράει, αλλά περισσότερο μετράει το να βγεις και να μετρήσεις τη γνώμη του κόσμου εκεί έξω. Και επομένως, εκεί πατήσαμε σε μια πολύ μεγάλη ανάγκη. Στο ότι πραγματικά υπήρχε ανάγκη από ένα περιβάλλον, το οποίο... Τα δεδομένα που θα έβλεπαν μπροστά τους για τα ακίνητα, θα ήτανε ρεαλιστικά, θα ήτανε υπαρκτά. Θα ήτανε ακίνητα τα οποία έχουν ελεγχθεί σε μια πρώτη φάση. Αυτό ήτανε ένα πολύ βασικό milestone. Ένα δεύτερο milestone, το οποίο ήρθε λίγο αργότερα στην πορεία μας, είναι ότι επειδή η εταιρεία έχει αρχίσει και παίρνει έναν δρόμο technology provider, SAS (software as a service) provider, και το κομμάτι της τεχνολογίας, αυτής της ολιστικής τεχνολογίας, που μόλις σας είπε και ο Νίκος, στον χώρο των θεσμικών μεγάλων παιχτών της παγκόσμιας αγοράς, είναι όταν ήρθαν τα πρώτα συμβόλαια, τα πρώτα B2B συμβόλαια. Αυτό, νομίζω, μας άλλαξε όλη την πεποίθηση, όχι ότι μπορούμε να κάνουμε κάτι πολύ καλό μόνο στην Ελλάδα, αλλά μπορούμε να κάνουμε κάτι πολύ καλό στην παγκόσμια αγορά. Και γι’ αυτό είμαστε έτσι... Παρ’ όλο που το δεύτερο, έτσι, σκέλος της δουλειάς μας, της δραστηριότητάς μας, ξεκίνησε λίγο αργότερα από το πρώτο, φαίνεται ότι αναπτύσσεται αρκετά έντονα. Είμαστε ήδη με δυο πολύ μεγάλα συμβόλαια, είμαστε ήδη σε δυο αγορές, ετοιμαζόμαστε να πάμε σε μια τρίτη πολύ μεγάλη αγορά, και η τέταρτη και πέμπτη αγορά είναι ήδη στο pipeline που εξετάζει η εταιρεία μας. Επομένως, θα έλεγα αυτά τα δυο πολύ μεγάλα milestone. Θα έλεγα ότι νιώσαμε ότι αυτό που κάναμε έχει ανταπόκριση.
Παναγιώτης
Είναι πολύ ενδιαφέρον αυτό που μας λες, και ειδικά το B2C κομμάτι το καταλαβαίνει κάποιος πολύ γρήγορα. Το B2B είναι εξίσου επίσης πολύ εντυπωσιακό και ίσως θέλει λίγο να το καταλάβουμε περισσότερο. Νίκο, θα ήθελες να μας πεις λίγο τι ακριβώς είναι το B2B κομμάτι του business model σας;
Νίκος
Βεβαίως. Το B2B βασίζεται ουσιαστικά σε τρία βασικά layers. Στο technology layer, στο data layer και στα services, operations. Ουσιαστικά, αυτό το οποίο είχαμε σαν βασική υπόθεση εργασίας, αλλά ουσιαστικά κάναμε validate αρκετά αργότερα στην πορεία μας, ήταν το γεγονός ότι μέσα από τις συνεργασίες μας με μεγάλους θεσμικούς οι οποίοι έχουνε χαρτοφυλάκια, όπως είπαμε, με δεκάδες χιλιάδες ακίνητα, υπάρχει απουσία και παράλληλα μεγάλη ανάγκη για εργαλεία και λύσεις ολιστικές, έτσι ώστε να διαχειρίζονται τα ακίνητα τους στον πλήρη κύκλο της διαχείρισής του.
Παναγιώτης
Σε large scale.
Νίκος
Και σε πολύ μεγάλο scale, έτσι; Άρα, βλέπουμε ότι όπως αντίστοιχα στην ελληνική αγορά αυτήν τη στιγμή υπάρχουν εταιρείες, οι οποίες διαχειρίζονται ακίνητα σε διάφορα στάδια και καλούνται να τα τρέξουνε και να τα κάνουνε commercialize, αυτό είναι μια παγκόσμια ανάγκη. Αυτό το οποίο εμείς κάνουμε είναι ότι, ουσιαστικά, φτιάξαμε κατ’ αρχήν μια τεχνολογία για εμάς, και για αυτό είναι κάτι που προέκυψε αργότερα. Άρα, μέσα κατ’ αρχήν από τη δική μας ανάγκη, χτίσαμε και χτίζουμε και συνεχίζουμε και εξελίσσουμε όλα τα εργαλεία και όλη την υποδομή την οποία χρειάζεται κάποιος για να διαχειριστεί ένα ακίνητο from start to end, έτσι; Αυτό στην πορεία συνειδητοποιήσαμε ότι έχει μια πάρα πολύ μεγάλη εμπορική αξία.
Παναγιώτης
Σωστά.
Νίκος
Και σε αυτήν τη λογική μπαίνουμε και έχουμε ήδη δυο πολύ μεγάλες συνεργασίες με μεγάλους θεσμικούς, μια στην Ελλάδα και μια στην Κύπρο, και πολύ σύντομα θα ανακοινώσουμε και μια τρίτη.
Παναγιώτης
Αυτές τις συνεργασίες, που είναι μέχρι στιγμής σε Ελλάδα και Κύπρο, ποιες είναι οι χώρες που κοιτάτε να αναπτυχθείτε στο μέλλον, γιατί απ’ ό,τι καταλαβαίνω, προς το εξωτερικό, κυρίως, με τέτοιες συνεργασίες θα αρχίσετε να αναπτύσσεστε.
Νίκος
Σωστά. Βλέπουμε πολύ μεγάλη ευκαιρία στο κομμάτι της νότιας και νοτιοανατολικής Ευρώπης, άρα στη λεκάνη της Μεσογείου και ίσως λίγο βορειότερα. Γιατί είναι αγορές που έχουνε πολύ granular ακίνητα, τα οποία χρήζουνε διαχείρισης. Και βλέπουμε επίσης πολύ μεγάλη ευκαιρία τόσο στη Λατινική όσο και στη Βόρεια Αμερική. Προφανώς, όλα αυτά για μια εταιρεία του μεγέθους μας χρειάζονται μια προτεραιοποίηση. Ουσιαστικά, κάνουμε ένα πολύ καλό validation στις αγορές στις οποίες είμαστε, όμως με παγκόσμιους πελάτες. Άρα, τα δυο πολύ γερά χαρακτηριστικά που έχουμε εδώ είναι ότι οι πελάτες μας μπορεί να βρίσκονται στην Ελλάδα ή στην Κύπρο, αλλά είναι παγκόσμια funds, άρα μπορούν και βλέπουν και αξιολογούν και συγκρίνουν και επέλεξαν την εταιρεία μας για τη λύση που έψαχναν. Από κει και πέρα, το πολύ εντυπωσιακό είναι ότι οι αγορές στις οποίες δραστηριοποιούμαστε, παρότι είναι μικρές, είναι αρκετά περίπλοκες. Άρα, πολλές φορές λέμε ότι αν καταφέρουμε να λύσουμε προβλήματα...
Παναγιώτης
Εδώ.
Νίκος
Εδώ. Θα μπορούμε να πάμε σε πολύ καλύτερα οργανωμένες και πιο ώριμες αγορές, όπως είναι στο εξωτερικό.
Αντώνης Μ.
Και εκεί έρχεται και δίνει λύση η Prosperty. Της ελληνικής, παραδείγματος χάριν, αγοράς ή αντίστοιχων emerging market, emerging εννοώ στο real estate market, είναι ότι δεν έχουμε αυτά τα πολύ μεγάλα block of flats ή τα πολύ μεγάλα συγκροτήματα, που πηγαίνουν οι μεγάλες asset management εταρείες, και με ένα block μπορεί να διαχειρίζονται 400, 500, 1.000 units. Εδώ τα χαρτοφυλάκια, όπως στην ανατολική Ευρώπη, στην Ιταλία, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, είναι χαρτοφυλάκια που είναι granular και είναι και αρκετά scattered.
Παναγιώτης
Σωστά.
Αντώνης Μ.
Είναι μεμονωμένες ιδιοκτησίες. Επομένως, εκεί αν δεν έχεις την απαραίτητη τεχνολογική υποδομή να τρέξουνε τα work flows, οι διαδικασίες μέσα από τα work flows και μέσα από ένα task management σύστημα, αν δεν έχεις τα απαραίτητα data προκειμένου να αρχίσεις να εκτιμάς το ακίνητο, άρα πώς κάνεις underwrite ένα ακίνητο; Πώς αποφασίζω αν θα το βγάλω προς πώληση, προς ενοικίαση; Αν θα ρίξω CaPex (capital expenditure). Αν θα ρίξω CaPex, πόσο CaPex θα ρίξω; Τι ARR (annual recurring revenue) μπορώ να βγάλω μέσα από ένα ακίνητο; Όλα αυτά λοιπόν αν δεν τα ’χεις σε ένα τέτοιο granular, scattered χαρτοφυλάκιο, είναι εξαιρετικά δύσκολο να πετύχεις μια αποτελεσματική διαχείριση, κατ’ αρχήν, αλλά και εμπορική αξιοποίηση, στη συνέχεια.
Παναγιώτης
Σωστά. Επειδή μιλάμε για τεχνολογία και που είναι, προφανώς, το πιο δυνατό σας σημείο, θα ήθελα, Αντώνη Δ, να μας πεις λιγάκι ποια είναι τα πιο βασικά χαρακτηριστικά της τεχνολογίας αυτής και πώς πιστεύεις κάνει stack against competitors. Πόσο δύσκολο ήταν να την αναπτύξετε; Μίλησε μας λίγο για αυτό το journey.
Αντώνης Δ.
Τέλεια. Κατ’ αρχήν, να σου πω ότι χρειάστηκε στη διάρκεια, από το ξεκίνημα μας έως τώρα, να κάνουμε αρκετά refactor την τεχνολογία μας.
Παναγιώτης
Σίγουρα.
Αντώνης Δ.
Για να μπορέσουμε να εξυπηρετήσουμε και τις ανάγκες που προέκυψαν για το enterprise softwate. Άρα, έχουμε σπάσει σε micro services και έχουμε κάνει productize το αρχικό μας προϊόν, την αρχική μας εφαρμογή. Χρησιμοποιούμε ένα BPMN (business process model and notation) engine, το οποίο το λειτουργούμε έξω από το code base, από τον κώδικα της εφαρμογής, για να σχεδιάσουμε όλα τα processes που απαιτεί ο εκάστοτε πελάτης. Αυτό είναι το νούμερο ένα. Χρησιμοποιούμε δυναμικά σχήματα, τα οποία μας δίνουν τη δυνατότητα να προσαρμοζόμαστε πολύ γρήγορα στις ανάγκες και στα data schemes των institutional πελατών. Χτίζουμε data pipelines, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να σκανάρουμε την αγορά και να συνδυάζουμε και να φτιάχνουμε έτσι τα εργαλεία που θα συνδυάζουν τα demand και τα supply data.
Παναγιώτης
Είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν και άλλα solutions εκεί έξω, είμαι σίγουρος ότι είναι ένας χώρος πάρα πολύ attractive, πολύ μεγάλος. Σίγουρα πολλοί άλλοι παίκτες προσπαθούν να κάνουνε penetrate και να δημιουργήσουν solutions. Πώς βλέπετε την Prosperty να στέκεται στον ανταγωνισμό, τον global ανταγωνισμο; Και στην τεχνολογία της και στο offering.
Αντώνης Μ.
Είναι πολύ καλή ερώτηση, Παναγιώτη, και ευχαριστούμε γι’ αυτήν. Κοίταξε να δεις, το καλό με εμάς είναι ότι ξεκινήσαμε ως user της τεχνολογίας μας. Ήμασταν οι super users της τεχνολογίας μας, ξεκινώντας από το commercialization of the asset. How you digitize the commercialization of the asset. Δηλαδή φτιάχνοντας αυτήν την πλατφόρμα η οποία βοηθάει να κλείσουν οι συναλλαγές πιο γρήγορα, μάθαμε πολύ τα pain points αυτής της διαδικασίας. Γιατί εκεί έξω, αν ρωτήσεις αν υπάρχουν άλλα εργαλεία που κάνουνε work flow ή asset management, υπάρχουνε δεκάδες.
Παναγιώτης
Σωστά.
Αντώνης Μ.
Ίσως και εκατοντάδες καλά εργαλεία, σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό που έχει ως πραγματικό παγκόσμιο USP (unique selling proposition) η εταιρεία μας είναι ότι καλύπτει, ουσιαστικά, όλο το life cycle ενός ακινήτου. Τα asset management εργαλεία τι κάνουνε; Ουσιαστικά, τρέχουνε διαδικασίες. Τρέχουνε διαδικασίες νομικών ελέγχων, τεχνικών ελέγχων, facility management, property management και πολλών άλλων υπηρεσιών. Όταν έρχονται αυτοί οι μεγάλοι παίκτες να πάρουνε απόφαση να κάνουνε commercialize τα ακίνητά τους, να τα πουλήσουνε παραδείγματος χάριν, εκεί πρέπει να κάνουνε rely σε τι; Πρέπει να κάνουνε rely σε ένα δίκτυο μεσιτών σε local επίπεδο, σε εθνικό επίπεδο θα έλεγα. Τώρα, πώς διαχειρίζεσαι αυτό το μεγάλο δίκτυο μεσιτών; Οι οποίοι και πολλές φορές είναι very traditional μεσίτες. Πώς μοιράζεις τα leads σου ή πώς φέρνουν τα leads σου αυτοί; Πώς τρέχουν οι μεσίτες τις διαδικασίες στο να δείξουν ένα ακίνητο; Γιατί το ακίνητο θα το δείξουν κάποια στιγμή.
Παναγιώτης
Σωστά.
Αντώνης Μ.
Να φέρουν τις προσφορές μέσα στον οργανισμό σου, σαν μεγάλος θεσμικός. Να αποδεχθείς με ένα εσωτερικό work flow την προσφορά. Αν θα πουλήσει τελικά ένα ακίνητο ή όχι. Και τελικά, πώς παρακολουθείς τα συμβόλαια πολλών ταυτόχρονα ακινήτων είναι ένα πολύ μεγάλο challenge. Άρα, πολλοί επικεντρώνονται, και αυτό πρέπει να το κάνουμε ξεκάθαρο, ότι η τεχνολογία στους μεγάλους θεσμικούς παίκτες είναι μόνο το πρώτο κομμάτι, το asset management, αλλά αυτό ουσιαστικά καλύπτει μόνο ένα μικρό μέρος της διαδικασίας. Γιατί η μεγάλη διαδικασία είναι ότι αυτοί οι παίχτες, όταν αγοράζουν αυτά τα χαρτοφυλάκια, θέλουν να τα αξιοποιήσουν εμπορικά. Και πάντα η αξιοποίηση η εμπορική πρέπει να γίνεται μέσα από κάποια κανάλια, είτε physical κανάλια, δίκτυο μεσιτών, είτε digital κανάλια, ένα market place. Άρα, εμείς έχοντας ξεκινήσει από τον B2C κόσμο και έχοντας φτιάξει ουσιαστικά όλες αυτές τις λύσεις στο δεύτερο μεγάλο κομμάτι, ήταν πολύ εύκολη η επέκταση σε κάτι που ήδη υπήρχε ένας ανταγωνισμός. Και από κάτω έρχεται και συμπληρώνεται αυτό το USP με ένα data layer, το οποίο έρχεται και τροφοδοτεί με data τόσο το κομμάτι του back office, του asset management, ουσιαστικά, γιατί πρέπει να κάνεις κάποια στιγμή evaluate τα ακίνητά σου και να φτιάξεις την εμπορική σου πολιτική πάνω σε data, αλλά και το front-end, δηλαδή και το έξω κομμάτι, γιατί κάποια στιγμή κάποιος θα πρέπει να ρωτήσει “Μα είναι fair η τιμή που αγοράζω ένα ακίνητο από έναν μεγάλο θεσμικό;” Άρα, και εκεί πρέπει να έχεις δεδομένα για να του παρέχεις.
Παναγιώτης
Σωστά.
Αντώνης Μ.
Επομένως, έχουμε δει από τις επαφές μας μέχρι σήμερα ότι αυτό το κομμάτι είναι αρκετά καινοτόμο. Και νομίζω ότι ήταν και ο λόγος που δυο πολύ μεγάλοι πελάτες αυτήν τη στιγμή, παγκόσμιοι πελάτες, εμπιστεύτηκαν μια ελληνική startup, έχοντας μπροστά τους ίσως μια πληθώρα άλλων επιλογών, ιδιαίτερα στο πρώτο κομμάτι του asset management, είναι γιατί είδαν αυτήν την πολύ μεγάλη καινοτομία που φέρνουμε στο τραπέζι.
Παναγιώτης
Και είναι πολύ εντυπωσιακό και πολλά συγχαρητήρια για αυτό που έχετε καταφέρει μέχρι σήμερα. Νίκο, θα ήθελες, μιλώντας για το σήμερα, να μας ζωγραφίσεις λίγο πού βρίσκεται αυτήν τη στιγμή η Prosperty; Τα βασικά metrics, τα οποία όταν σας ρωτάει κάποιος τι έχετε κάνει μέχρι σήμερα... Έσοδα, ανθρώπινο δυναμικό, πελάτες, ακίνητα τα οποία έχουνε γίνει transactions μέσα στην πλατφόρμα σας. Μίλα μας λίγο για το πού βρίσκεται σήμερα η Prosperty.
Νίκος
Ωραία. Η Prosperty σήμερα κινείται ουσιαστικά σε δυο βασικούς άξονες, έτσι; Απ’ τη μια είμαστε μια εταιρεία τεχνολογίας, η οποία αναπτύσσει τεχνολογικές λύσεις στο κομμάτι του real estate... Και απ’ την άλλη αφορά και άλλο ένα καπέλο, το κομμάτι του operator, έτσι; Αν ξεκινήσουμε απ’ το κομμάτι του operator, στην Ελλάδα είμαστε το κυρίαρχο, το leading digital real estate κανάλι, υπό την έννοια ότι αναπτυσσόμαστε με ένα υβριδικό μοντέλο, που παρουσιάζουμε τα ακίνητα και τα προωθούμε ψηφιακά και παράλληλα χτίζουμε ένα φυσικό δίκτυο συνεργατών, των Prosperty agents, οι οποίοι δίνουνε υπηρεσίες στην αγορά, σε υποψήφιους αγοραστές ή ενοικιαστές. Και παράλληλα δίνουμε και υπηρεσίες σε ό,τι αφορά, όπως είπαμε, στο πλήρες εύρος των αναγκών ενός ακινήτου, σε συντονισμό νομικών, τεχνικών και συμβολαιογραφικών υπηρεσιών. Αυτό το κάνουμε τόσο στην Ελλάδα όσο και πρόσφατα στην Κύπρο. Από πλευράς metrics, έτσι, πολύ ενδεικτικά να πω ότι αυτήν τη στιγμή έχουμε ανεβάσει πάνω από 4.000 ακίνητα. 4.000 πιστοποιημένα ακίνητα στην πλατφόρμα. Και το τονίζουμε το κομμάτι της πιστοποίησης, γιατί ουσιαστικά εκεί είναι και το arrayed value το οποίο φέρνει η Prosprty μέσα στην όλη διαδικασία. Και αυτήν τη στιγμή υλοποιούμε, διενεργούμε περίπου κάποιες δεκάδες transactions τον μήνα. Από κει και πέρα, στο κομμάτι του enterprise software, όπως είπαμε, έχουμε δυο πολύ μεγάλες συνεργασίες, μια στην Ελλάδα και μια στην Κύπρο, και σύντομα είμαστε έτοιμοι έτσι να ανακοινώσουμε και μια τρίτη. Σε επίπεδο head count αυξανόμαστε ταχύτατα. Αυτήν τη στιγμή, έχουμε πάνω από 55 άτομα στην εταιρεία. Έχουμε πάνω 35 agents αυτήν τη στιγμή, και μεγαλώνουμε διαρκώς. Και από κει και πέρα, αυτό το οποίο, έτσι, ο στόχος μας αν θέλετε, είναι να αναπτυχθούμε παράλληλα και στους δυο τομείς γιατί θεωρούμε ότι είναι δυο συμπληρωματικοί τομείς, που ουσιαστικά ο ένας κάνει contribute στον άλλον.
Παναγιώτης
Πολύ ενδιαφέρον. Και την ίδια στιγμή, απ’ ό,τι καταλαβαίνω, και μεγάλο κομμάτι της ομάδας είναι οι engineers, είναι το tech κομμάτι. Εκεί θα μεγαλώσει η ομάδα; Έχεις κάποια πλάνα, Αντώνη Δ;
Αντώνης Δ.
Ναι, θα μεγαλώσει η ομάδα. Είμαστε σε διαρκές hiring.
Παναγιώτης
Super.
Αντώνης Δ.
Οι τεχνολογίες μας ευτυχώς είναι cutting edge και οι developers πλέον είναι πολύ happy να έρχονται στην ομάδα μας. Και μεγαλώνουμε αντίστοιχα με τις ανάγκες μας που υπάρχουνε για επέκταση.
Παναγιώτης
Super. Πολύ ενδιαφέρον και το χρειαζόμαστε πολύ σαν χώρα αυτό. Περισσότερα jobs, tech jobs available. Πριν από έναν χρόνο, τέτοια εποχή, νομίζω, περίπου, καλοκαίρι, λίγο νωρίτερα, σηκώσατε και έναν γύρο χρηματοδότησης, ο οποίος ήταν και για το level, για το stage στο οποίο ήσασταν, ήταν και αρκετά εντυπωσιακός. Αντώνη Μ, θα ήθελες να μας πεις λιγάκι για αυτό ακριβώς το round; Ποιο ήταν το opportunity και το promise το οποίο είδαν οι επενδυτές; Και πώς αυτό διαδραματίζει λίγο το μέλλον σας;
Αντώνης Μ.
Ναι, Παναγιώτη. Όντως ήταν, νομίζω, ένα από τα μεγαλύτερα seed rounds στην Ελλάδα. Έχουμε συνηθίσει μεγάλα seed rounds στο εξωτερικό, αλλά πολλές φορές στην Ελλάδα δεν ακούς, έτσι, αντίστοιχα νούμερα. Ο λόγος είναι πολύ απλός. Ο λόγος είναι ότι το real estate, σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά και σε ελληνικό επίπεδο, είναι το μεγαλύτερο asset class του κόσμου.
Παναγιώτης
Ακριβώς.
Αντώνης Μ.
Είναι το μεγαλύτερο industry του κόσμου. Ένας δεύτερος λόγος είναι το γεγονός ότι το digitization αυτού του industry έχει πολύ ακόμα δρόμο. Έχει δηλαδή δρόμο να διαβεί. Επομένως, υπάρχουν πολλά opportunities στο τι καινούριο μπορείς να φέρεις σε αυτή την αγορά. Το τρίτο κομμάτι είναι το κομμάτι του συγκεκριμένου industry της Ελλάδας, γιατί εκεί... Εδώ έπρεπε να κάνουμε validate, και εδώ κάνουμε validate και την τεχνολογία μας και το operational model, που είναι πόσο μεγάλη είναι η αγορά των ακινήτων και ιδιαίτερα των ακινήτων, των θεσμικών ακινήτων. Έτσι να αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι τα non-performing loans, όπως είναι το industry το οποίο δραστηριοποιούμαστε, είναι ένα industry περίπου στα 90 δισ. ευρώ σήμερα. Είναι σχεδόν το μισό του Εθνικού Ακαθάριστου Προϊόντος μας. Ένα πολύ μεγάλο ποσό από αυτά τα 90 δισ. ευρώ. Μιλάμε για loans, για δάνεια, τα οποία ποτέ δεν θα αποπληρωθούνε και, επομένως, κάποια στιγμή οι θεσμικοί θα αποκτήσουν πρόσβαση στο collateral αυτού του δανείου, που είναι ένα ακίνητο. Οι εκτιμήσεις των ειδικών, όχι οι δικές μας οι εκτιμήσεις, της αγοράς, μιλάνε περίπου για 200-250 χιλιάδες ακίνητα που θα βγουν μέσα απ’ αυτήν τη διαδικασία στην αγορά. Περίπου, γύρω στα 25-30 δισ. ευρώ. Αν πούμε ότι ένα μέσο ακίνητο… Γιατί μιλάμε και για πολύ granular, όπως είπαμε, χαρτοφυλάκιο.
Παναγιώτης
Ακριβώς.
Αντώνης Μ.
Έχει μια μέση αξία περίπου στις 100.000...
Παναγιώτης
Και εδώ μιλάμε για την Ελλάδα μόνο, έτσι;
Αντώνης Μ.
Μόνο για την Ελλάδα. Αν σκεφτείτε... Σκεφτείτε ότι αυτά κάποια στιγμή θα αξιοποιηθούν εμπορικά και βάλετε πολύ απλά ένα κομμάτι... Για το B2C κομμάτι, μόνο το κομμάτι της αμοιβής, ας πούμε, ενός μεσίτη, της μεσιτικής αμοιβής, που είναι γύρω στο 3-4%, ανάλογα πόσο δίνει το supply side και πόσο δίνει το demand side, μιλάμε για μια αγορά πάνω από 1-1,5 δισ. ευρώ σε commisions, τα οποία θα βγουν στην αγορά τα επόμενα χρόνια. Δεν μιλάμε τώρα για τις επιπλέον υπηρεσίες που είναι γύρω απ’ το ακίνητο. Οι έλεγχοι οι τεχνικοί, οι νομικοί, οι εκτιμήσεις ακινήτων. Άρα, καταλαβαίνετε ότι είναι από μόνη της μια πάρα, πάρα πολύ μεγάλη αγορά. Αυτό είναι ικανό για να προσελκύσεις ένα μεγάλο γύρο χρηματοδότησης για την Ελλάδα. Ίσως δεν είναι ικανό από μόνο του για να προσελκύσεις μεγάλα ξένα επενδυτικά κεφάλαια. Εννοώ ξένα VCs, μεγάλα. Γιατί στη Ελλάδα, παρ΄όλο που έχουμε αυτήν την πολύ μεγάλη ευκαιρία, παγκόσμια ευκαιρία, επειδή κυρίως οι επενδυτές και κυρίως τα τεχνολογικά VCs, την Ελλάδα τη θεωρούν μια πολύ μικρή αγορά απέναντι σε πολύ μεγάλες αγορές...
Παναγιώτης
Σωστά.
Αντώνης Μ.
…είναι αρκετά δύσκολο να τους πείσεις παρ’ όλα αυτά ότι το real estate στην Ελλάδα από μόνο του μπορεί να είναι κάτι σημαντικό. Σίγουρα η στελέχωση της εταιρείας με ικανούς ανθρώπους και ιδιαίτερα στο κομμάτι της τεχνολογίας αλλά και του operation...
Παναγιώτης
Σωστά.
Αντώνης Μ.
…είναι εξαιρετικά σημαντική. Πολύς κόσμος στην Ελλάδα μάς θεωρεί, και αν δει κανείς την πλατφόρμα από μόνη της, χωρίς να έχει δει όλο το background από πίσω, θεωρεί ότι είμαστε απλά ένα marketplace
Παναγιώτης
Σωστά.
Αντώνης Μ.
Ένα ψηφιακό marketplace για τα ακίνητα.
Παναγιώτης
Ένα ακόμα.
Αντώνης Μ.
Και αυτό είναι ένα μεγάλο challenge, και δικό μας και του founding team. Πώς θα αλλάξουμε και λίγο όλο το perception και με διαφορετικό ίσως content, ότι δεν είμαστε μόνο αυτό.
Παναγιώτης
Ακριβώς.
Αντώνης Μ.
Έχουμε και μια πολύ, πολύ γερή υποδομή τεχνολογική, την οποία όποτε την παρουσιάζουμε σε υποψηφίους στο recruiting process και ιδιαίτερα στους developers κτλ. ή σε product ανθρώπους ή σε data ανθρώπους, γιατί ασχολούμαστε και πάρα πολύ με data, πραγματικά εντυπωσιάζονται. Επομένως, ένα μικρό challenge που έχουμε το επόμενο χρονικό διάστημα είναι πώς θα αλλάξουμε και όλο αυτό το perception για να μπορούμε να κάνουμε attract και περισσότερα ταλέντα στην εταιρεία μας, όχι μόνο απ’ την Ελλάδα αλλά και απ’ το εξωτερικό.
Παναγιώτης
Πώς... Κατ’ αρχάς, μια πολύ γρήγορη ερώτηση εδώ. Να μας πεις λίγο το νούμερο, το ποσό που σηκώσατε στο seed round και από ποιους επενδυτές; Ό,τι κάνεις disclose, δεν ξέρω τι κάνετε disclose.
Αντώνης Μ.
Βεβαίως. Είναι ανακοινώσιμα έτσι και αλλιώς, έχουν ανακοινωθεί τα ονόματα αυτών που μπορούμε να ανακοινώσουμε. Σηκώσαμε 3,3. Είχαμε κάνει βέβαια και ένα pre seed round. Και αυτό ήταν, έτσι, από τους πιο μεγάλους pre seed γύρους. Είχαμε σηκώσει 1,1 εκατομμύρια. Θα έλεγα ότι ήταν ευτυχής η συγκυρία γιατί το σηκώσαμε περίπου πέντε μέρες πριν το πρώτο lockdown, τον Μάρτιο του 2020. Δηλαδή, υπογράψαμε το shareholders agreement, νομίζω, ήταν πέντε μέρες πριν... Και σηκώσαμε και τα 3,3 εκατομμύρια τον Ιούλιο του 2021. Επομένως, έχουμε σηκώσει συνολικά 4,4. Έχουνε επενδύσει τρία ελληνικά VCs. Από το EquiFund. Έχει επενδύσει το Velocity στον πρώτο και στον δεύτερο γύρο, όπως και το Metavallon Fund. Και στον δεύτερο γύρο επένδυσε στην εταιρεία μας και το Big Pi.
Παναγιώτης
Super.
Αντώνης Μ.
Επομένως, είμαστε νομίζω, αν όχι οι μόνοι, ίσως από τις λίγες ελληνικές startup, που τρία ελληνικά VCs και τρία ελληνικά EquiFund, έχουν επενδύσει σε αυτήν την προσπάθεια.
Παναγιώτης
Και τρεις πολύ καλές ομάδες.
Αντώνης Μ.
Και τρεις πολύ καλές ομάδες και τρεις πολύ καλοί και αξιόλογοι fund managers, οι οποίοι μας βοηθάνε actually στο να μεγαλώσουμε το business μας σε καθημερινή βάση. Επιπλέον όμως έχουμε και άλλους σημαντικούς επενδυτές και family offices, τα οποία μας βοηθάνε πάρα πολύ. Γενικότερα τα ελληνικά family offices, επειδή δραστηριοποιούνται στον χώρο του real estate, βρίσκουν αυτήν την προσπάθεια τη δικιά μας αρκετά ελκυστική, τουλάχιστον ενδιαφέρουσα για αρχή, για να κάνουμε μια συζήτηση, αλλά και κάποια απ’ αυτά αρκετά ελκυστική. Αλλά και πολύ σημαντικοί angel investors, οι μεγάλοι, σημαντικοί entrepreneurs, με σημαντικά exits. Επομένως, έχουμε μια πολύ, πολύ καλή ομάδα, η οποία μας βοηθάει να αναπτυχθούμε και στην Ελλάδα, αλλά επαναλαμβάνω, πολύ δε περισσότερο στο εξωτερικό.
Παναγιώτης
Έχει ενδιαφέρον να μάθουμε λίγο απ’ την εμπειρία σας πώς βλέπετε την αγορά του real estate και ποιες ευκαιρίες βλέπετε. Είναι ένας χώρος, νομίζω, έχω μια αίσθηση εγώ όντας απ’ έξω, ότι αρχίζει και γίνεται αρκετά attractive και στην Ελλάδα, και για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, ίσως και λίγο productive. Δηλαδή ο κόσμος να το βλέπει σαν μια καλή επενδυτική ευκαιρία. Έχουν αρχίσει οι τιμές και ανεβαίνουν αρκετά. Παγκοσμίως, θεωρείται το billionaire’s love affair, το asset class αυτό. Έχει πολύ ενδιαφέρον. Θα θέλαμε λίγο να μας πείτε, Νίκο, τι ευκαιρίες βλέπουμε στο κομμάτι του real estate και πώς βλέπουμε και την Ελλάδα να κάνει perform αυτήν τη στιγμή σαν αγορά;
Νίκος
Ωραία. Να δούμε λίγο από πού ξεκινάμε και ποιο είναι το περιβάλλον. Η Ελλάδα μετά από μια, έτσι, μια υπερδεκαετή κρίση, ουσιαστικά, έχει... Οι αξίες των ακινήτων είχανε πέσει σημαντικά. Άρα, ξεκινάμε από μια αρκετά χαμηλή, σίγουρα πολύ χαμηλότερη βάση σε σχέση με αντίστοιχες αγορές με τις οποίες συγκρινόμαστε. Άρα, αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι, κατ’ αρχήν, παρ’ όλο που τα τελευταία τρία χρόνια οι τιμές αυξάνονται διαρκώς, οι τιμές παραμένουν ακόμα αρκετά ανταγωνιστικές σε σχέση με άλλες αγορές. Το δεύτερο χαρακτηριστικό της ελληνικής αγοράς είναι, πάλι επειδή είχε ουσιαστικά η οικονομική δραστηριότητα σταματήσει ή, εν πάση περιπτώσει, ελαττωθεί σημαντικά τα προηγούμενα χρόνια, υπάρχει απουσία νέου stock ακινήτων. Άρα, η ζήτηση ακινήτων αυτήν τη στιγμή είναι υπερπολλαπλάσια της προσφοράς. Και όχι μόνο σε απόλυτα νούμερα αλλά και κυρίως σε ειδικό προϊόν. Άρα, αυτήν τη στιγμή υπάρχει απουσία νεόδμητων ακινήτων, απουσία πρόσφατα ανακαινισμένων ακινήτων και, γενικά, ακινήτων τα οποία έχουν κάποια ειδικά χαρακτηριστικά, τα οποία ζητάει ο κόσμος εκεί έξω και για τα οποία είναι διατεθειμένος να πληρώσει. Άρα, αυτήν τη στιγμή οι ευκαιρίες οι οποίες ,αν θέλεις, έτσι, διακρίνονται, μπορούμε να πούμε ότι αφενός έχουν να κάνουνε με νεόδμητα ακίνητα και με την οικονομική δραστηριότητα η οποία προφανώς έχει ξεκινήσει, περνάει κάποιες προκλήσεις τώρα λόγω των διαρκών αυξήσεων στο κόστος κατασκευής.
Παναγιώτης
Το supply chain...
Νίκος
Λόγω και του supply chain. Άρα, αυτό που μένει τώρα είναι να δούμε πώς θα διαμορφωθεί. Το δεύτερο κομμάτι το οποίο υπάρχει είναι στο κομμάτι που λέγεται “ανακαινίσεις ακινήτων”. Άρα, πώς παλιό stock μπορεί να ανακυκλωθεί και να δημιουργήσει υπεραξία μέσα από μια αποτελεσματική, έτσι, ανακαίνιση. Και το τρίτο κομμάτι το οποίο έχουμε δει, έτσι, έντονα το τελευταίο διάστημα, και ίσως και με αφορμή και τον covid εντάθηκε ακόμα περισσότερο, είναι το ενδιαφέρον των ξένων. Άρα, βλέπουμε ότι τόσο τα νησιά, τα οποία παραδοσιακά είχανε ζητήσεις, αλλά και αστικά κέντρα, η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη έχουν ένα διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον από ξένους, οι οποίοι ψάχνουνε είτε απόδοση, γιατί βλέπουν ότι στην Ελλάδα ακόμα υπάρχουν ευκαιρίες, είτε ψάχνουνε να τοποθετηθούνε και για λόγους χρήσης, προσωπικής χρήσης, έτσι; Άρα, το μεσογειακό μοντέλο ζωής έχει αρχίσει και γίνεται ελκυστικό σε πολλούς ξένους, οι οποίοι και λόγω του remote working μπορούν να εργάζονται αρκετό χρόνο εδώ. Άρα, βλέπουμε ότι υπάρχει σημαντική αύξηση και σε αυτό το κομμάτι.
Παναγιώτης
Θα είχε ενδιαφέρον και, Αντώνη Μ, να μας πεις λιγάκι και ποια είναι τα roadblocks και πού βρίσκεται η ελληνική αγορά σε σχέση και με την παγκόσμια αγορά. Τι ευκαιρίες βλέπεις στην παγκόσμια αγορά ακινήτων και ποια είναι τα προβλήματα; Γιατί σίγουρα υπάρχουν προβλήματα στην αγορά ακινήτων της Ελλάδας.
Αντώνης Μ.
Η Ελλάδα αυτήν τη στιγμή βρίσκεται στο επίκεντρο του επενδυτικού ενδιαφέροντος, στον χώρο του real estate, ως emerging market. Εντάξει; Άρα, όταν είσαι ένα μεγάλο επενδυτικό σχήμα, προφανώς δεν θα πας να βάλεις όλα σου τα χρήματα σε emerging market, αλλά το allocation αυτήν τη στιγμή των χρημάτων, που είναι 5%-10%-15% ως emerging market, αρχίζει και επικεντρώνεται στην Ελλάδα.
Παναγιώτης
Πολύ καλά νέα αυτά.
Αντώνης Μ.
Είναι δεδομένο και ηλίου φαεινότερο ότι οι επενδύσεις σε τουριστικό ακίνητο είναι πρώτη προτεραιότητα στα μεγάλα επενδυτικά σχήματα. Εντάξει; Δεν υπάρχει αυτήν τη στιγμή ξενοδοχείο στην Ελλάδα που να βγαίνει προς πώληση και να μην υπάρχει αγοραστικό ενδιαφέρον, είτε από εγχώριους επενδυτές είτε από ξένους επενδυτές. Όμως, έχει αρχίσει και έχει και ενδιαφέρον και το κομμάτι του residential. Γιατί; Γιατί αυτό που είπε ο Νίκος είναι ότι οι τιμές για μια δεκαετία, κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα, έπεσαν. Στην αγοραπωλησία. Η ενοικίαση είναι μια άλλη αγορά και θα μου επιτρέψετε να την αφήσουμε για λίγο στην άκρη, γιατί είναι τελείως διαφορετική αγορά. Επομένως, μιλώντας για την αγοραπωλησία, πέσανε οι τιμές. Η Αθήνα εξακολουθεί και είναι μια από τις πιο φθηνές πρωτεύουσες της Ευρώπης των 27. Κυρίως μιλάω επενδυτικά. Και τα πιθανά returns τα οποία μπορεί να έχει κάποιος τοποθετώντας χρήματα στο ελληνικό ακίνητο αυτήν τη στιγμή, στην επόμενη δεκαετία-δεκαπενταετία, είναι πολύ ψηλά. Εκεί πέρα πάλι θα ξεχωρίσουμε δυο μεγάλες κατηγορίες. Το νεόδμητο απ’ το παλιό οικιστικό ακίνητο, που ίσως χρήζει ανακαίνισης. Εντάξει; Στο νεόδμητο... Γιατί πολύς κόσμος λέει “Μα αυξάνονται οι τιμές στη Βούλα, στη Βουλιαγμένη, βλέπουμε ακίνητα να πωλούνται 8-10-12... ή στο Ελληνικό”. Ναι, αλλά αυτή δεν είναι η αγορά ακινήτων, αυτή είναι μια niche market, απευθύνεται σε πολύ λίγο κόσμο, δεν απευθύνεται στο ευρύ κοινό, επενδυτικό κοινό, το οποίο θέλει να αγοράσει μια μέση οικιστική. Ένα μέσο οικιστικό ακίνητο. Επομένως, υπάρχει μια πολύ, πολύ μεγάλη ευκαιρία, λόγω και της αγοράς των κόκκινων δανείων και των ακινήτων που θα έρθουν μέσα απ’ την αγορά. Το να τοποθετηθούν επενδυτικά χρήματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Και είναι και μια κατεύθυνση την οποία δεν τη βλέπουν και πολύ μεγάλα επενδυτικά και εγχώρια σχήματα. Δηλαδή, πολλοί επικεντρώνονται, αυτό που είπα πριν, στα τουριστικά ακίνητα, επικεντρώνονται στα μεγάλα εμπορικά ακίνητα. Όταν υπάρχει κάτι προς διάθεση, υπάρχει πολύ μεγάλος ανταγωνισμός στο να μπει κάποιος στην ελληνική αγορά. Όποιος καταφέρει και κάνει capture, ουσιαστικά, αυτό το κομμάτι που λέγεται “residential granular” και πώς μπορείς να κάνεις θεσμικό ένα χαρτοφυλάκιο, το οποίο σήμερα δεν είναι θεσμικό, νομίζω ότι έχεις πολύ μεγάλες δυνατότητες και πιθανότητες να βγάλεις σημαντικές υπεραξίες.
Παναγιώτης
Ακριβώς.
Αντώνης Μ.
Να κλείσω λέγοντας πώς τοποθετείται η Ελλάδα απέναντι στην παγκόσμια αγορά. Επαναλαμβάνουμε ότι η Ελλάδα, προφανώς, δεν μπορεί να συγκριθεί με αγορές ώριμες, οι οποίες έχουνε μικρό volatility και πιο σίγουρες επενδύσεις. Αγορές όπως, χαρακτηριστικά, του Λονδίνου, της Γερμανίας, του Βερολίνου, του Παρισιού κτλ. Αλλά σίγουρα, όταν υπάρχει ένα περιθώριο κέρδους, βρισκόμαστε, έτσι, σε ένα πολύ καθοριστικό σημείο στο να προσελκύσουμε αυτά τα κεφάλαια. Και σίγουρα έναντι των ανταγωνιστών μας, πιάνοντας την κουβέντα του μεσογειακού, έτσι, της μεσογειακής λεκάνης, όπως λέμε, του κλίματος, είτε αφορά τους βόρειους Ευρωπαίους, για retirement home είτε αφορά τους digital nomads, για ένα ψηφιακό σπίτι. Οι ανταγωνιστές μας ποιοι είναι; Είναι οι γειτονικές μας χώρες. Είναι η Ιταλία, είναι η Ισπανία, είναι η Γαλλία, με τη γαλλική Ριβιέρα. Εάν σκεφτείτε, λοιπόν, πού κυμαίνονται οι τιμές, ιδιαίτερα στα παράλια της Ιταλίας, της Ισπανίας ή της Γαλλίας, έναντι σε τι ακίνητο μπορείς να βρεις στη χώρα, καταλαβαίνεις ότι όταν είσαι ένας Σκανδιναβός, Νορβηγός, Φιλανδός, με ένα άλλο κατά κεφαλήν εισόδημα, που σου επιτρέπει να κάνεις κάποιες τοποθετήσεις, καταλαβαίνεις ότι έχεις μια πολύ καλή ευκαιρία ως χώρα, με το σωστό branding, με το σωστό marketing, να κάνεις πολύ σπουδαία πράγματα. Προφανώς, το κομμάτι της γραφειοκρατίας και το κομμάτι της ολοκλήρωσης της συναλλαγής είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα, που αυτήν τη στιγμή δεν επιτρέπει την εκτόξευση αυτής της πολύ σημαντικής αγοράς.
Παναγιώτης
Ναι, ναι.
Αντώνης Μ.
Ό,τι προσπάθεια και να κάνουμε εμείς ως Prosperty, είπαμε και πριν, ότι μια πολύ σημαντική προσπάθεια αφορά το κράτος. Αφορά την ψηφιοποίηση του κράτους και το να δώσει κίνητρα το κράτος και σε ξένους, όχι μόνο επενδυτές, μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια, που έχει δώσει τέτοια κίνητρα, αλλά και τον απλό Ευρωπαίο είτε Αμερικάνο είτε Ασιάτη πολίτη να αγοράσει ένα οικιστικό ακίνητο στη χώρα μας.
Παναγιώτης
Είναι το... Αντώνη Δ, είναι το prop tech ένας χώρος όπου βλέπεις να δημιουργείται μεγάλη ζήτηση από ταλέντο; Να έχει διάθεση να μπει σε αυτόν τον χώρο; Να είναι attractive αυτός ο χώρος; Ή υπάρχουνε άλλα industries και verticals τα οποία έχουν και λίγο περισσότερο buzz αυτήν τη στιγμή around them; Fintech, health tech... Και στερούν λίγο απ’ το availability of talent στο industry αυτό; Και το επίσης πιο σημαντικό, βλέπεις την αγορά εργασίας στην Ελλάδα να μετασχηματίζεται, να μεγαλώνει; Πώς βλέπεις το ταλέντο να υπάρχει αυτήν τη στιγμή στη χώρα;
Αντώνης Δ.
Ωραία. Το prop tech είναι ένα industry, το οποίο δεν το γνωρίζουν οι περισσότεροι engineers που έρχομαι εγώ σε επαφή. Όταν το εξηγούμε και, ειδικά, παρουσιάζουμε το τι έχουμε κάνει είτε στα interviews είτε και αργότερα, όταν μπαίνουν στις ομάδες μας, τους εντυπωσιάζει πάρα πολύ. Αυτό το πάντρεμα μιας τόσο παραδοσιακής αγοράς με την τεχνολογία, που είναι βέβαιο δύσκολο, έτσι; Τους αρέσει πάρα πολύ και όλο το κομμάτι που έχει να κάνει με το data processing και analysis. Από κει και πέρα, το ταλέντο υπάρχει. Είναι στο χέρι μας να το κάνουμε develop, να δουλεύουμε με best practices και καλές μεθοδολογίες. Να μπορούμε να δουλεύουμε με remote ομάδες.
Παναγιώτης
Σωστά.
Αντώνης Δ.
Και να γινόμαστε όσο πιο productive γίνεται και να μπορούμε να μεγαλώνουμε τις ομάδες μας συνέχεια.
Παναγιώτης
Super. Και έχει ακόμα πολύ δρόμο η Ελλάδα να γίνει και ένα destination ταλέντου. Να μπορέσουμε να καταφέρουμε να φέρουμε και Έλληνες πίσω. Όχι όλους αλλά ένα κομμάτι των Ελλήνων που θα δει ότι ίσως στην Ελλάδα πλέον να έχει μια καριέρα, η οποία δεν στερείται τίποτα από αυτήν μιας άλλης χώρας ή ενός άλλου hub, τα opportunities. Και σίγουρα να καταφέρουμε να γίνουμε και εμείς destination για διεθνές ταλέντο. Νομίζω ότι αυτό είναι...
Νίκος
Ακριβώς.
Παναγιώτης
Και στην κουβέντα που είπες πριν, ότι είμαστε μια χώρα η οποία προσφέρει ένα πολύ ωραίο lifestyle και είμαστε destination, εκεί ήρθε ίσως και η ώρα να πούμε ένα story ότι υπάρχουν εταιρείες εκεί έξω που θα μπορούσες να τις πετύχεις στη Φρανκφούρτη, στο Βερολίνο, στο Λονδίνο, στο Παρίσι. Είναι στην Αθήνα όμως... Ή μήπως να κάνεις consider να κάνεις τη ζωή σου... Να κοιτάξεις τη ζωή σου στην Ελλάδα και το επόμενό σου σπίτι να είναι η Ελλάδα. Αυτό έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Ποια είναι τα πράγματα που έρχονται τα επόμενα δυο τρία χρόνια, τα οποία σας κάνουν excite; Ποιο είναι το path της Prosperty, ‘23-’25, τα οποία σας κάνουνε excite; Και θα ήθελα να ρωτήσω τον Νίκο για αυτό, και φυσικά όλους σας. Αλλά και, Αντώνη, να μας πεις λίγο για το real estate γενικά. Τι αλλαγές έρχονται τα επόμενα χρόνια ίσως; Καινούρια concepts, καινούριες επενδύσεις, καινούριες τεχνολογίες. Νίκο;
Νίκος
Εμείς θα συνεχίσουμε να επενδύουμε και να μεγαλώνουμε στους δυο αυτούς τους άξονες τους οποίους έχουμε υλοποιήσει. Άρα, και στο κομμάτι του να γίνουμε ένας ακόμα καλύτερος operator στην Ελλάδα. Άρα, το μερίδιο αγοράς είναι ζητούμενο. Έχουμε αποδείξει ότι το μοντέλο δουλεύει, άρα είμαστε σε μια λογική από δω και πέρα να το κάνουμε σε scale στην Ελλάδα και πιθανόν και σε κάποιες άλλες αγορές στις οποίες θα βρούμε ευκαιρία. Παράλληλα, στο κομμάτι της SAS τεχνολογίας, του enterprise software, εκεί βλέπουμε, έτσι, ένα πολύ... Έχουμε ένα πάρα πολύ ambitious plan. Βλέπουμε ότι η ανάγκη υπάρχει, το timing είναι σωστό. Οπότε, είμαστε σε μια λογική άμεσης επέκτασης στο εξωτερικό μέσα από συνεργασίες και μέσα από νέα συμβόλαια.
Παναγιώτης
Κυρίως Λατινική Αμερική και Mediterranean countries.
Νίκος
Ακριβώς. Νότια και νοτιοανατολική Ευρώπη.
Παναγιώτης
Σας ανησυχεί η πιθανότητα η ύφεση να δημιουργήσει bubble effects σε κάποιες αγορές οι οποίες ήταν ήδη στο όριο; Να σπάσει η φούσκα; Δηλαδή, σε κάποιες χώρες, σε κάποιες πόλεις, ιδίως τις... Βέβαια, οι χώρες, οι οποίες στοχεύετε εσείς θα πω ότι έχουν ακριβώς το αντίθετο, έχουν undervalue τα assets τους, αλλά πώς βλέπετε την... Υπάρχει πολύ μεγάλη συζήτηση αυτήν τη στιγμή αν υπάρχουνε φούσκες εκεί έξω, ακινήτων σε μεγάλες πόλεις. Και πώς αυτό θα κάνει...
Αντώνης Μ.
Ναι.
Παναγιώτης
Τι trickle effect θα έχει;
Αντώνης Μ.
Τώρα θα πούμε κάτι, πρέπει να πούμε κάτι, το οποίο ίσως να μην ακουστεί, έτσι, πολύ ευχάριστα, αλλά επειδή εμείς δραστηριοποιούμαστε και στον χώρο του enterprise software για μεγάλα θεσμικά χαρτοφυλάκια, τα οποία αναζητούνε επενδυτικές ευκαιρίες σε παγκόσμιο επίπεδο, κυρίως distressed, να πούμε ότι όταν υπάρχουνε τέτοιες μεγάλες οικονομικές κρίσεις, παγκόσμιες οικονομικές κρίσεις, υπάρχει ένας νέος μεγάλος γύρος δημιουργίας non-performing loans.
Παναγιώτης
Φυσικά.
Αντώνης Μ.
Δηλαδή, υπάρχει ένας μεγάλος γύρος που θα ξαναγεννηθούνε σε αγορές όπως, ας πούμε, ίσως η Ελλάδα... Μακάρι, όχι, η Ελλάδα να αντέξει περισσότερο σε αυτό το κομμάτι. Αλλά άλλες αγορές, νέα χαρτοφυλάκια τέτοια. Επομένως, αν το δούμε ως Prosperty και τι effect θα έχει στην Prosperty αυτό, τα επόμενα δέκα χρόνια, βλέπουμε και έναν θετικό αντίκτυπο από την ιστορία. Προφανώς, ως άνθρωποι που μας ενδιαφέρει μια καθημερινότητα και να έχουμε μια ισορροπημένη καθημερινότητα εκεί έξω, και όχι ένα παγκόσμιο κλίμα οικονομικής τρομοκρατίας, ας το ονομάσουμε έτσι... Προφανώς, δεν είναι πολύ ευχάριστο να αντιμετωπίζουμε μια άλλη κρίση. Άρα, όλες αυτές οι φούσκες ίσως, οι υπερτιμήσεις είτε σε ακίνητα είτε σε άλλα asset classes, που μπορεί κάποια στιγμή να σκάσουνε, να σκάσουν και απότομα, το δικό μας κομμάτι, ίσως σε long term, όχι προφανώς τα επόμενα δυο τρία χρόνια, αλλά σε επόμενα 7-10 χρόνια, να το ευνοήσει.
Παναγιώτης
Super. Πάντα στο τέλος μιας συζήτησης, κάνουμε ένα lightning round, με ερωτήσεις πιο προσωπικές. Μας βοηθάει να καταλάβουμε και λίγο περισσότερο κάποιες στιγμές της ζωής σας που έχουν ενδιαφέρον. Η πρώτη είναι, αν έχετε παιδάκια και πόσο aware είναι του τι κάνετε. Αν έρχονται στην εταιρεία. Πόσο γνωρίζουν τι προσπαθείτε να κάνετε. Νίκο;
Νίκος
Να ξεκινήσω; Εγώ έχω δυο αγοράκια, έξι και τεσσάρων ετών. Εντάξει, τώρα αρχίζουν και καταλαβαίνουν τι κάνουμε. Έρχονται κάποιες φορές στο γραφείο, έρχονται σε κάποιες εκθέσεις. Σίγουρα λένε το όνομα της Prosperty. Αναγνωρίζουν το logo μας.
Παναγιώτης
Τι ωραία!
Νίκος
Εντάξει, ο χρόνος είναι περιορισμένος που έχουμε και εμείς με τα παιδιά μας, αλλά σε κάθε περίπτωση, έτσι, είναι πολύ ευχάριστο όλο αυτό.
Παναγιώτης
Πολύ όμορφα. Αντώνη Μ, μας είπες ότι έχεις δυο παιδάκια.
Αντώνης Μ.
Έχω δυο παιδάκια, την Ντίνα και τον Παναγιώτη. Πρέπει να τα χαιρετήσω κιόλας. Γεια σου, Ντίνα. Γεια σου, Παναγιώτη. Τέτοια ώρα, θα έχουνε γυρίσει από το σχολείο. Ναι, δυο εξαιρετικά παιδιά. Γενικότερα, είμαστε σε ένα κομμάτι, το οποίο, ακόμα και τα παιδιά, το ακίνητο τα ακουμπάει.
Παναγιώτης
Ακριβώς.
Αντώνης Μ.
Γιατί τα παιδιά ζούνε μέσα σε ένα ακίνητο. Επομένως, όταν συζητάμε για την Prosperty, δεν είναι κάτι πολύ ξένο για τα παιδιά. Και μάλιστα, όταν περνάμε απ’ τον δρόμο, πέρα απ’ το ότι αναγνωρίζουνε το λογότυπο, έχουν έρθει στα γραφεία μας αρκετές φορές, είναι ότι όταν βλέπουν ένα όμορφο ακίνητο, αμέσως πετάγονται και λένε “Μπαμπά, να το πάρετε στην Prosperty, να το πάρετε στην Prosperty”.
Παναγιώτης
Τέλειο.
Αντώνης Μ.
Είναι και πολύ ευχάριστο γιατί, επαναλαμβάνω, δεν ασχολούμαστε με κάτι πολύ εξωτικό για τα παιδιά, αλλά κάτι πολύ, έτσι, πραγματικό και καθημερινό.
Παναγιώτης
Super. Και έχετε και δυο hunters έξω στην Αθήνα να κοιτάνε για καινούρια assets.
Αντώνης Μ.
Ακριβώς, ακριβώς.
Παναγιώτης
Αντώνη Δ;
Αντώνης Δ.
Και εγώ έχω έναν. Ο Μάνος είναι πιο μεγάλος, είναι τώρα Α’ Γυμνασίου.
Παναγιώτης
Super.
Αντώνης Δ.
Ο οποίος, από τη μια, μου λέει, όταν πετυχαίνει μπανεράκια, μου λέει “Καλά κι άλλη διαφήμιση της Prosperty; Τι θα γίνει;” Και από την άλλη, βέβαια, μου παραδέχτηκε ότι ένας φίλος του, το αγαπημένο του site είναι η Prosperty. Ναι. Και όταν έμαθε ότι το τρέχουμε εμείς, ενθουσιάστηκε. Οπότε..
Παναγιώτης
Τι όμορφα! Πάει για developer; Θα τον πάμε για tech skills;
Αντώνης Δ.
Για tester. Στο gaming, κιόλας.
Παναγιώτης
Στο gaming, perfect.
Νίκος
Το καλοκαίρι, ε;
Παναγιώτης
Γιατί είναι σε μια ηλικία που πρέπει ίσως να έχει αρχίσει να μαθαίνει κάποιους κώδικες ή...
Αντώνης Δ.
Έχουμε κάνει διάφορες προσπάθειες, ναι. Είναι φοβερό το πόσο γρήγορα τα πιάνουνε και τα ξεχνάνε, βέβαια, αν δεν επιμείνεις.
Παναγιώτης
Ναι, αλλά νομίζω ότι, going forward, αυτές οι γενιές θα μας κάνουνε πολύ surprise, πόσο γρήγορα θα μαθαίνουνε νέες γλώσσες.
Νίκος
Εξοικειώνονται πολύ εύκολα.
Παναγιώτης
Οι γλώσσες δεν είναι μόνο οι γλώσσες που μιλάμε. Είναι κάποιος, τα μετράει... Ξέρω Αγγλικά, Γαλλικά, C++ κτλ. Οπότε… Και μάλιστα, είχε πει ο Obama ότι όποιος δεν ξέρει γλώσσες προγραμματισμού θα είναι out of market, θα είναι irrelevant με το τι συμβαίνει στον κόσμο, going forward. Οπότε, έχει νόημα να δούμε και τα παιδιά πώς μπορούμε, όσο πιο γρήγορα γίνεται...
Νίκος
Σωστό.
Παναγιώτης
…να τα μαθαίνουμε γλώσσες προγραμματισμού. Ένα βιβλίο που έχετε διαβάσει τώρα τελευταία και σας έχει φανεί χρήσιμο ή σας έχει συνεπάρει. Νίκο;
Νίκος
Δεν το έχω διαβάσει τώρα τελευταία, αλλά το ανακαλώ πολύ συχνά. Και είναι το “The hard thing of hard things” του Horowitz. Είναι αρκετά γνωστό και, ουσιαστικά, αυτό για το οποίο μιλάει... Ουσιαστικά, περιγράφει την προσωπική του εμπειρία στο να φτιάξει μια εταιρεία, τις δυσκολίες τις οποίες πέρασε, τα κάποια ups, τα πολλά downs και το πόσο resilient έπρεπε να γίνει μέσα από αυτήν τη διαδικασία. Οπότε, συχνά, έτσι, το ανακαλώ και σκέφτομαι, έτσι, παραλληλισμούς και, έτσι, παραδείγματα, ας πούμε, από την καθημερινότητά μας.
Παναγιώτης
Είμαι σίγουρος. Οι founders… Είναι η βίβλος τους, αυτό που πάνε να διαβάσουν όταν θέλουν να γίνουν λίγο uplifted, ενδεχομένως. Γιατί είναι πολύ δύσκολο, πολύ δύσκολο journey.
Νίκος
Σωστό.
Παναγιώτης
Αντώνη;
Αντώνης Μ.
Ναι, και εγώ. Δεν είναι ένα βιβλίο που διάβασα τελευταία. Νομίζω, το έχω διαβάσει τα τελευταία τρία χρόνια. Πάνε τρία χρόνια. Παρ’ όλο που έχω διαβάσει αρκετά βιβλία για startups, με entrepreneurs, με πετυχημένα exit, με αποτυχημένα exit, τι θα έπρεπε να διδαχτείς, θα μιλήσω για ένα λίγο πιο πολιτικό βιβλίο, με την έννοια ότι είναι το βιβλίο “Θρίαμβοι και καταστροφές” του Στάθη Καλύβα.
Παναγιώτης
OΚ.
Αντώνης Μ.
Το οποίο...
Παναγιώτης
Φοβερός ο Στάθης.
Αντώνης Μ.
Φοβερός ο Στάθης ο Καλύβας. Το οποίο εξηγεί ουσιαστικά με έναν πολύ ωραίο και, έτσι, γλαφυρό τρόπο το τι έχει συμβεί στην Ελλάδα τα τελευταία 200 περίπου χρόνια, μέσα από κάποιους κύκλους, ιστορικούς κύκλους. Ξεκινώντας απ’ την Επανάσταση, πηγαίνοντας μετά στη χρεωκοπία του 1890, Βαλκανικοί πόλεμοι, Εμφύλιοι, μετά η εγκαθίδρυση της δημοκρατίας. Και, ουσιαστικά, αυτό το βιβλίο μιλάει για το πώς ως Έλληνες δημιουργούμε τις απαραίτητες συνθήκες για να έρχονται οι θρίαμβοι στη χώρα μας όταν μας ενώνει ένας κοινός στόχος και πάντα πολεμούμε, έτσι, για να έρθει αυτός ο στόχος και εργαζόμαστε όλοι προς αυτόν τον στόχο. Όταν έρχονται οι πρώτες καταστροφές. Και στις πρώτες καταστροφές, τι κάνουμε πολύ απλά; Κατηγορούμε αυτούς που μας βοήθησαν στους θριάμβους, δηλαδή με τελευταίο παράδειγμα και το κομμάτι των μνημονίων. Είναι ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, το οποίο εξηγεί και πώς έχει δομηθεί αρκετή απ’ την κουλτούρα που έχουμε ως ελληνική κοινωνία τα τελευταία 200 χρόνια, μετά, ουσιαστικά, την απελευθέρωση από τους Τούρκους.
Παναγιώτης
Super. Έχει πολύ ενδιαφέρον, και αυτό που εμένα με εντυπωσιάζει με την ιστορία είναι πως βλέπεις ότι στη συμπεριφορά και στο DNA ενός έθνους, μιας χώρας, ενός πληθυσμού, πως βλέπεις ένα αποτύπωμα, ένα trail το οποίο κρατάει εκατοντάδες χρόνια.
Νίκος
Επαναλαμβάνονται τα patterns, ε;
Παναγιώτης
Και πώς έχουν μείνει πράγματα, ενώ δεν τα έχεις ζήσει εσύ ο ίδιος, έχουνε μείνει στο DNA και στην κουλτούρα και στη συμπεριφορά ενός group ανθρώπων, όποιο και αν είναι αυτό. Και πολλές φορές, κουβαλάς την ιστορία μέσα σου και πολλές φορές χωρίς να το ξέρεις.
Αντώνης Μ.
Σωστό.
Παναγιώτης
Πολύ ενδιαφέρον, πολύ ενδιαφέρον. Αντώνη Δ;
Αντώνης Δ.
Εγώ μετά την απάντηση του Αντώνη, θα σε απογοητεύσω. Γιατί αυτό που κάνω είναι μέχρι tutorials είτε αφορούνε technologies είτε…
Παναγιώτης
Και αυτό έχει το ενδιαφέρον του. Νομίζω είναι, θα έλεγα, και appropriate. Θέλουμε τους tech guys να είναι εκεί. Μια σειρά, η οποία αυτό το διάστημα σας έχει ρουφήξει ή έχει πάρει πολλές ώρες απ’ τις ελεύθερές σας ώρες; Όποιες είναι αυτές. Νίκο;
Νίκος
Καλά, σίγουρα υπάρχει ελεύθερος χρόνος. Ναι, δεν ξέρω, τον τελευταίο καιρό, δεν παρακολουθώ κάτι πολύ συγκεκριμένα. Νομίζω, έχω διάσπαση προσοχής. Δεν μπορώ να σκεφτώ.
Παναγιώτης
Εγώ ναι, αυτό το κλασικό που στα δέκα λεπτά ξεκινάς μια σειρά και στα δέκα λεπτά έχεις κοιμηθεί, και σε κάθε επεισόδιο στα δέκα πρώτα λεπτά κοιμάσαι.
Νίκος
Βλέπω του παιδιού στο Netflix τώρα τελευταία.
Παναγιώτης
Αντώνη;
Αντώνης Μ.
Και εγώ τελευταία δεν έχω, έτσι, κάποια ιδιαίτερη σειρά που... Νομίζω, τελευταίες, έτσι, σειρές που μου τράβηξαν το ενδιαφέρον ήτανε στο Netflix αρκετές σειρές. Εντάξει, είμαι φανατικός οπαδός του “NARCOS”. Πώς χτίσανε την αυτοκρατορία τους στη Λατινική Αμερική...
Νίκος
Να το κόψουμε αυτό. Γιατί είπαμε και για Λατινική Αμερική, έτσι;
Παναγιώτης
Πολύ πετυχημένο, ναι.
Αντώνης Μ.
Με την έννοια ότι, πώς δημιούργησαν μια οικονομική αυτοκρατορία την τότε εποχή και, προφανώς, πώς όλο αυτό είχε να κάνει και με την Αμερική, εποχές Ronald Reagan, πολιτικές Αμερικής έναντι Μεξικoύ, σύνορα... Έχει πολύ ενδιαφέρον κομμάτι και ιστορικό.
Παναγιώτης
Ελπίζω να μην είναι αυτό το go to market σας για τη Λατινική Αμερική.
Αντώνης Δ.
Είπαμε να το κρατήσουμε κρυφό αυτό.
Νίκος
Ίσως αυτό πρέπει να είναι.
Αντώνης Μ.
Σίγουρα όχι, σίγουρα όχι.
Παναγιώτης
Αντώνη, εσύ;
Αντώνης Δ.
Εγώ... Κάνουμε catch up στις σειρές που βλέπανε όλοι στην καραντίνα, που εμείς δουλεύαμε φουλ. Οπότε, τώρα είμαι στο “Better Call Saul”, που το έχουνε δει όλοι.
Παναγιώτης
Πολύ όμορφο, πολύ όμορφο. Πολύ ωραίο.
Αντώνης Δ.
Με δυο χρόνια καθυστέρηση.
Παναγιώτης
Και είναι πολύ ωραίο. You are up for a treat. Είναι και πολύ ωραίο το ending. Η τελευταία ερώτηση, που είναι πάντα κοινή προς όλους και έχουμε πάρει και πολύ ωραίες απαντήσεις σε όλα αυτά τα χρόνια, είναι “Τι κάνει έναν επιχειρηματία, outlier κατά την άποψή σας;” Οπότε, θα ήθελα ο καθένας σας να μας πει λίγο τη γνώμη του για αυτό. Νίκο;
Νίκος
Εγώ θα έλεγα ότι... Δυο χαρακτηριστικά. Το ένα είναι να παίρνει bold αποφάσεις και σίγουρα, ζυγίζοντας το ρίσκο, να προχωράει μπροστά. Και το δεύτερο κομμάτι είναι να παραμένει resilient στις διαρκώς, έτσι, στις διαρκείς δυσκολίες, μικρότερες ή μεγαλύτερες, οι οποίες υπάρχουνε και να μπορεί, ας πούμε, να καταφέρνει να πηγαίνει στην απέναντι όχθη.
Παναγιώτης
Πολύ ωραία. Αντώνη;
Αντώνης Μ.
Θα έβαζα πάνω απ’ όλα το κομμάτι της ηθικής και της ανθρωπιάς. Γιατί έχοντας περάσει κιόλας από πολυεθνικές εταιρείες, έχοντας συναναστραφεί και με επιχειρηματίες αλλά και με πολύ σημαντικούς managers, στη χώρα μας αλλά και στο εξωτερικό, νομίζω, αυτό που τελικά ξεχωρίζει και μένει εκεί έξω είναι όχι μόνο αυτοί που είναι καλοί στο να μετρούν το PNL (profit and loss) και να ξέρουν να δουλεύουν σε ένα PNL και να φέρνουνε τα οικονομικά αποτελέσματα στους μετόχους, αλλά αυτοί που έχουνε έναν ψηλό βαθμό ηθικής απέναντι στους ανθρώπους. Γιατί τελικά κανείς δεν καταφέρνει τίποτα μόνος του. Όλοι καταφέρνουμε κάτι επειδή εμπιστευόμαστε ανθρώπους και εμπιστευόμαστε όχι μόνο τους διπλανούς μας, και αυτούς που είναι δίπλα μου σήμερα στις καρέκλες αλλά μέχρι και τον τελευταίο άνθρωπο που ασχολείται στην Prosperty και εργάζεται στην Prosperty. Και το κομμάτι της ανθρωπιάς. Δεν πρέπει να ξεχνάς ποτέ, όσο μεγάλος επιχειρηματίας και να γίνεις, όσο μεγάλο στέλεχος και να γίνεις, κατ’ αρχήν, από πού ξεκίνησες, τη διαδρομή. Και να μην ξεχνάς ποτέ τους ανθρώπους που σε στήριξαν προκειμένου να φτάσεις εκεί που πρέπει να φτάσεις. Νομίζω ότι αυτό θα ξεχωρίσει στο τέλος της ημέρας τον επιχειρηματία. Γιατί επιχειρηματίας ο οποίος μπορεί να κάνει δισεκατομμύρια, αλλά δεν είχε αυτά τα δυο συστατικά νομίζω ότι στο τέλος της ημέρας κανείς δεν θα τον θυμάται.
Παναγιώτης
Πολύ όμορφο. Αντώνη;
Αντώνης Δ.
Για μένα το νούμερο ένα είναι η ομάδα. Να μπορείς να εμπνεύσεις ανθρώπους να σου κάνουν join στην προσπάθεια αυτή. Και επίσης σημαντικό είναι να κάνεις adapt στις αλλαγές, όπως τις προστάζει η αγορά.
Παναγιώτης
Super, super. Αντώνη, Αντώνη και Νίκο, ευχαριστούμε πάρα πολύ για τη συζήτηση. Ήταν πολύ ωραία η συζήτηση και ευχαριστούμε για τον χρόνο σας και τις ιδέες που μοιραστήκατε μαζί μας.
Νίκος
Παναγιώτη, σε ευχαριστούμε πολύ.
Αντώνης Μ.
Παναγιώτη, να είστε καλά.
Αντώνης Δ.
Ευχαριστούμε πολύ.
